Үрэжэлтэй, ургасатай август һарын эхиндэ Захааминай аймагай Санага нютаг хүрэтэр ажалай хэрэгээр ошожо, Зэдын уужам тала, Захааминай тахилгата уулануудые, нэлэнхы тайга, эгсэ эрьеэрээ тэнгэридэ хүрэмэ гэхээр үндэр хасууритай Зэдэ гол, атар тарган адууһа мал хаража, зүрхэ сэдьхэлээ баясаабди. Санагын дасан хүрөөд, Генин-Чинбо уулын хойто үбэртэ, Улаан Зураа гэжэ нэрэтэй хадын энгэртэ Арьяа-Баала бурханай дүрсэдэ мүргэхэ хубитай байгаабди. 

Санага нютагта буряад хэлэнэйнгээ түлөө оролдодог, эбтэй эетэй гэр бүлэтэй ушаржа танилсаа һэмди. Нютаг нугадаа хүндэтэй, жараяа һайса шахаһан Борис аха Санжай-Ханда нүхэртэеэ суг газаршан боложо, бидэниие Санагын дасанаар, Арьяа-Баала бурханай газараар ябуулжа, түрэл нютаг тухайгаа тодорхойгоор хөөрэжэ үгөө. Бүлын түрүү Борис Тарбаев Буряадай гүрэнэй «Байгал» дуу хатарай театрта артистаар, хатаршанаар ажаллаhан. Мүнөө Санагын соёлой байшанда уран һайханай хүтэлбэрилэгшөөр хүдэлжэ, суутай, дуутай «Санага» ансамблиин ажал ударидан ябуулна. Санжай-Ханда Дармаева – Захааминай уран зохёолой «Уран Дүшэ» гэһэн нэгэдэлэй хүтэлбэрилэгшэ, Мэлс Самбуевай нэрэмжэтэ республиканска шангай, «Алтаргана» нааданай хэдэн дахин лауреат, нютагаа түүрээһэн жэнтэйхэн номуудай автор гээшэ. Санжай-Ханда Долгоржаповна наһаараа метеорологоор хүдэлһэн, олоной түлөө оролдожо, түрэл нютагаа дээшэнь үргэлсэжэ ябаһан хүнүүдэй нэгэн юм. Тиимэһээ Борис нүхэртөө түшэг тулгууринь боложо, хэжэ байһан соёл гэгээрэлэй ажалдань сэгнэшэгүй туһаламжа үзүүлдэг гэжэ хэлэхэдэ, алдуугүй бшуу.

 

Санага һуурин.


Санага hуурин орожо ябахадамнай, үхэр малай дунда хүхэ буурал ба сайбар боро зүһэтэй, гэдэһэ, хүзүүнэйнгээ доогуур ута нооһо һанжуулһан хоёр hарлаг дайралдаба.
«Санагынхид үни холо сагhаа hарлаг үхэрнүүдые үсхэбэрилһэн. Анхан Санагын совхоздо 500 толгой hарлаг байгаа. Һарлаг – хурса мяхатай, үдхэн hүтэй, хүйтэндэ ядадаггүй, шэрхи, боро амитан. Гахай шэнгеэр хүрхирдэг һарлагта үбhэ ехээр сабшадаггүй, дулаан дал байрашье хэрэггүй юм. Мяхыень Эрхүүһээ ерэһэн худалдаашадта тушаадагбди. Хүнгэн, зөөлэн нооhоорнь ойм-hо, бээлэй, хантууза гэхэ мэтые нэхэжэ оёод үмдэхэдэ, хүнэй үе мүсэдэ hайн гэхэ.

 

Хоёр һарлаг дайралдаа.


1991 он болотор Санагын совхоз хальмаг үүлтэрэй үхэр ехээр үсхэбэрилһэн. Тиихэдэ хамтын ажахы 4000 гаран толгой адуутай байгаа. Сэбэр үүлтэрэй азаргануудые табижа, адуунайнгаа шуһа ондоо болгоошье hаань, нютагай буряад үүлтэрэй морид дайралдадаг юм. Малшад Надежда Борбиева Цырендулма Гомбоева хоёр Ажалай Улаан тугай ба «Хүндэлэлэй тэмдэг» орденуудта, хэлхеэ холбооной монтёр ябаһан Бадма Бальжуров Ленинэй ордендо хүртэһэн», - гэжэ Борис Владимирович маанадта ойлгуулаа һэн.
Нютаг нугын мэдээжэ хүнүүдые нэрлэбэл, Эсэгын дайнай ветеран, Алдар солын орденой дүүрэн кавалер Бато Дамчеев (1922-1965), СССР-эй Уран зохёолшодой холбооной гэшүүн, уран шүлэгшэн Мэлс Самбуев (1940-1981), Саха Республикын габьяата артист, Яхадта флейтын hургуули байгуулагша Дондок Тарбаев (1932-2010), Буряад Уласай габьяата багша, уран шүлэгшэн Аюша Доноев (1933-1998), Санага-Булагай «Даша-Пүнсэглинг» хиидэй түүхэ бэшэһэн шэрээтэ лама Ринчин Зундуев, Буряад Уласай арадай уран зурааша Юрий Мандаганов, уран шүлэгшэн Санжай-Ханда Дармаева гээд тоолохо болоо һаа, нилээд олон даа.
Санага нютаг бэрхэ hээршэдээрээ суурхадаг. Тэдэнэр Ага нютаг ерэжэ, «Толон» һониной шангай түлөө hээр шаалгаар мүрысөөндэ хабаададаг заншалтай. Санагада hээр шаалга эмхидхэгдэжэл байдаг. Табан жэлэй саана «Алтаргана-2016» нааданай абарга Денис Доноевой шангай түлөө hээр шаалгаар мүрысөөндэ Ага-Хангил нютагай Буянто Цыбенов Баир Намдаков хоёр наhанайнгаа бүлэгтэ түрүү hууринуудые эзэлжэ, 30-30 мянган түхэриг шангуудта хүртөө бэлэй.

Дэлгэрэнгыгээр "Толоной" 33-дахи дугаарта.

Жалсан ЛУБСАНДАШИЕВ.

You have no rights to post comments