Буряад ороной ниитэ-политическэ газетын түрүүшын дугаар аяар 1921 оной декабриин 21-дэ «Шэнэ байдал» («Новая жизнь») нэрэтэйгээр Шэтэдэ гараһан түүхэтэй. 1923 онһоо «Буряад-Монголой үнэн» нэрэтэй боложо, Улаан-Үдэдэ хэблэгдэжэ эхилһэн юм. Анхан тус газетэ хуушан монгол хэлэн дээрэ толилогдожо байһанаа, хожомынь - 1931-1938 онуудта лата хэлэндэ, 1939 онһоо ород үзэгтэ ороһон байна. 1958 ондо Буряад-Монгол АССР-эй Буряад АССР гээд шэнээр нэршэхэдэнь, газетыншье нэрэ «Буряад үнэн» гээд хубилгагдаһан байна. 1963 ондо «Буряад үнэн» болон ород хэлэн дээрэ хэблэгдэдэг «Правда Бурятии» гэһэн республиканска һонинуудай редакцинууд нэгэдүүлэгдээ. 2001 ондо Буряад ороной Президент Л.Потаповай захиралтаар «Буряад үнэн» хэблэлэй байшан» гэһэн эмхи байгуулагдаа.
1939 онһоо ород үзэгтэ ороо.
Мүнѳѳ үеын газетэ. «Буряад үнэн» хэблэлэй байшанай архивай фото-зурагууд.
«Буряад үнэн» һониной байгуулагдаһанһаа хойшо хэдэн олон үе хүдэлмэрилэгшэд һэлгээ. Тэдэнэй дунда талаан бэлигтэй поэт болон уран зохёолшод хүдэлжэ, зохёохы ажалайнгаа түрүүшын алхамуудые хэһэн. Тоолобол, Ардан Ангархаев, Цыденжаб Дондубон, Барадий Мунгонов, Цырендулма Дондогой, Даширабдан Батожабай, Цэдэн Галсанов, Аполлон Шадаев, Матвей Осодоев, Георгий Дашабылов, Жорж Юбухаев, Бальжинима Юндунов, Батор Батоев, Булат Жанчипов болон бусад.
Мүнөө үедэ тус хэблэлэй байшанай захирал Дашидоржи Болотовой ударидалга доро гарадаг «Буряад үнэн», «Бурятия» газетэнүүд, «Байгал», «Байкал» сэтгүүлнүүд анханайнгаа ёһо гуримуудые алдангүй, буряад хэлэеэ дэлгэрүүлэн, олониие гэгээрүүлнэ.
Долгор РАДНАБАЗАРОВА.
