Энэ ушар урдаа барижа, Сэсэгма Зандараевнатай дүтөөр танилсаха гэжэ уулзаа бэлэйбди. Урид тэрэнэй хүтэлбэрилжэ ябаһан эмхиин региональна жэшээтэ түбэй (региональный модельный центр) ажал тухай интервью «Толондоо» толилоо һэмди.

Коронавирусай тахалай үе, Светлана Зандараевна Ага аба эжыдээ ерэнхэй байгаа. Абань хадаа тойрог дотор мэдээжэ хүн, Агын Буряадай автономито тойрогой хүндэтэ эрхэтэн, Агын окрисполкомой түрүүлэгшэ ябаһан гүрэнэй болон намай ажаябуулагша, сэтгүүлшэн, Агын телерадиокомпаниин түрүүлэгшэ байһан Зандара Хутуктуевич Намдаков болоно. Абынь бүхы наһан тойрогой ажаһуугшадай нюдэн доро үнгэрөө гэхээр. Иимэ нэрэтэй түрэтэй хүн хүүгэдээ яажа хүмүүжүүлдэг байгааб? Энэл асуудалһаа хөөрэлдөөгөө эхилбэб.

- Аба эжымнай ямар аргаар хүмүүжүүлээб гэжэ абаһаар хэлэжэрхихээр бэшэ байна, - гээд С.З.Кимова харюусаба. - Нэгэ уран зохёолһоо, нэрыень мүнөө һананагүйб, жэшээ дурдаһууб. Нэгэ хүбүүн эсэгэ тухайгаа иигэжэ хэлэнэ:

«Һургуулиһаа ерээд, абаяа харахадам, кабинет соогоол һуудаг һэн, үүдэнэй забһараар орой болотор гэрэлтэхэ. Үглөөгүүр бодоходом, ажалдаа ошонхой, үгы байха. Намайе тэрээхэн лэ гэрэлтэһэн забһар хүмүүжүүлээл даа…»

Эдээхэн үгэнүүд ухаандамни бүхөөр хадуугдаһан байна, юундэб гэхэдэ иимэхэн лэ гэрэлтэһэн забһар намайешье хүмүүжүүлээ. Аба ходо сүлөөгүй ажалда ябаһан. Үглөөгүүр бодоходомнай, ажалдаа ошонхой байгша һэн, ажалһаа гэртээ орой ерэхэ. Ехэ харюусалгатай ажалтай гэжэ мэдэдэг һэмди. Жэшээнь, хүйтэн хабар боложо, сакманай үедэ хонидой хоол хошын дутахада, яажа һанаагаа зободог һэм гэжэ элихэнээр һанагшаб. Харин эжымнай - Галина Степановна - абын найдамтай ара талань байгаа. Аба эжы хоёрой хоорондохи дулаахан харилсаан, бэе бэедээ зохидоор хандаса баһал маанадай хүмүүжэлдэ нүлөөлөө гэжэ һананаб. Аба мүнөө 86-тай, эжы – 80-тай. Нёдондо абынгаа 85 жэлэй ойн баяр тэмдэглээ һэмди. Хоюулан энэ үндэр наһатай болотороо эбтэй эетэй ажаһуухань бэе бэедээ гамтайгаар хандаһанайнь, бэе бэеэ хахад үгэһөө ойлгодогойнь дүн болоно гэжэ һананаб. Эжымнай - ехэ ажалша хүн. Ажалаараа бидэниие баһал хүмүүжүүлһэн юм. Зунай сагта газаахи огородыень хараа һаатнай!... Мүнөөшье огород тариһаар. Огород соогоол һа-лиржа, хүнгэн сарюун ябадаг гэжэ хөөрэлдэгшэбди.

Сэсэгма Зандараевна Намдаковтоной ехэнь болодог. Удаадахи Аюшань нэгэл дүү, инженер-барилгашанай мэргэжэлтэй, мүнөө Улаан-Үдэдэ ажаһууна, республиканска больницын Сотниковын филиалда хүдэлдэг. Айлай одхон Толя Аюша ахаһаа найма дүү, мүнөө Шэтэдэ ажаһууна. Анатолий Зандараевич Дотоодын хэрэгүүдэй полковник, политическэ эрдэмүүдэй кандидат, пенсидэ гараһан, мүнөө олзын хэрэг эрхилнэ.

Аба эжын заабаряар гурбан хүүгэдынь эрдэм һургуули хэжэ, мүнөө болоходо, булта бүдүүн айл болонхой. Басаганиинь биологиин ба химиин багшын мэргэжэл шэлэһэн байна. Шэтын багшанарай дээдэ һургуули дүүргээд, Агын 1-дэхи дунда һургуулида арбан жэлэй туршада багшалһан ха. Тэндэ багшалха үедэнь мүнөө ЗабГУ-гай профессор Татьяна Константиновна Клименко Сэсэгма Зандараевнагай шэнжэлхы ажал анхарһан байна. Энэ багшын хүтэлбэри доро Красноярск хотодо багшын эрдэмүүдэй кандидадай нэрэ зэргэ хамгаалаа. Мүнөөшье тэрэ сагаа, диссертационно соведэй түрүүлэгшэ Марья Ивановна Шиловае дулааханаар дурсахадань, энэ город хуби заяандань онсо һуури эзэлһэн хаш гэжэ эли болоно. Һайн хүнэй юумэн һанаһаар, түргэн бүтэсэтэй байдаг гэдэг. Сэсэгма Зандараевна ноябрь һарада диплом хамгаалаа, баталамжань богони болзор соо, февральда ерээд байгаа бшуу.

Тэрэ бүри һургуулиин байхаһаа естественнэ шэглэлэй предмедүүдээр һонирходог һэн ха. Химеэр, биологёор болон математикаар олимпиадануудта хабаадажа, яһала шангай һууринуудта гараһан намтартай. Тиигэжэ түрэл Агын хоёрдохи дунда һургуулиингаа нэрэ нэрлүүлһэн лэ хүн байна. Шэтын багшанарай институдта ороо, юундэб даа медицинскэ институт орохоёо һанаагүй һэм гэжэ мүнөө хөөрэнэ.
Эжынь хүүгэдэйнгээ бага байхаһаа огород ехээр ургуулдаг байһан гэжэ бэшэбэ һэмди. Иигэжэ огородой ургамал тариха, ажаллахань, магад, басаганайнь биологи шэлэлгэдэ нүлөөлһэншье байжа болоо.

- Газар дээрэ гэртэй байхадаа, бишье ходол огород таридаг һэм. Мүнөө Шэтэдэ болбосон түхэлэй гэртэйбди, нүхэртэеэ газар дээрэ гэртэй болохо байгаабди гэжэ хөөрэлдэдэг болоод лэ байнабди. Шадаха юм гүбди, бү мэдэе, саг харуулна бэзэ, - гэжэ эрдэмтэн-багша энеэн тайлбарилна һэн.

Наһанайнь нүхэр - Мункобаир Кимов, Шулуутайн хүбүүн, технологиин багша ябаһан, мүнөө Шэтэдэ загородна лагерьта ажалтай. Кимовтэн хоёр хүүгэдтэй, Эрдэм хүбүүниинь социальна хүдэлмэрилэгшын болон юристын мэргэжэлнүүдтэй, хоёр дээдэ һургуули дүүргэһэн.
- Дотоодын хэрэгүүдэй таһагай ветеран, эсэгэһээ урид пенсидэ гараһан, - гэжэ Сэсэгма Зандараевна энеэбхилбэ. - Шэтэһээ Улаан-Үдэ ошоһоор жэл болоо, газай баллонуудтай, тахометртэй г.м. хүдэлдэг нэгэ компаниин филиал толгойлно. Арюна басагамнай - Забайкалиин гүрэнэй университедэй багша, үнгэрэгшэ декабрь һарада философиин эрдэмүүдэй кандидадай нэрэ зэргэ хамгаалаа һэн. Мүнөө энэ нэрэ зэргынь баталамжа хүлеэжэ байнабди. Иимэ нэрэ зэргэ соведэй олгодогшье һаа, дээдын зургаанда – ВАК-та (Высшая аттестационная комиссия) баталагдаха ёһотой юм. Гурбан аша басагадтайбди, эгээл багань намар хоёртой болохо. Чингис хүрьгэмнай МЧС-тэ хүдэлдэг. Юлия бэримнай судьягай туһалагшаар хүдэлжэ байһанаа, нарай хүүгэдээ абахын амаралтада гаранги. Хүбүүнтэмнай тиигэһээр Улаан-Үдын болохо юм гү. Ушарынь гэхэдэ, Марина ашамнай: «Юундэ Улаан-Үдэдэ гоё бэ? Юундэб гэхэдэ, энээнһээ урагша гансал түрэдэ олон буряадуудые харадаг байгааб», - гэжэ гэртэхинэйнгээ Улаан-Үдэ зөөхэ шиидхэбэридэ нүлөөлөө. Ямар угсаатанбиб гэжэ мэдэрээ хаш.
Сэсэгма Зандараевна абынгаа зам дабтаашьегүй һаа, баһал хүтэлбэрилэгшын тушаалда туха сүлөөгүй ажаллажа ябанхай. Мүнөө региональна жэшээтэ түбэй захиралаар хүдэлнэ. Энэ түб хизаарай Һуралсал хүгжөөлгын институдай нэгэ таһагынь болодог, тиимэһээ захиралыень институдай ректор томилоо.

- Юундэ намайе томилооб гэхэдэ, Үбэр Байгалай хизаар дотор нэмэлтэ һуралсал хүгжөөлгын түлэблэл манай педагогикын кафедра бэелүүлхэ уялгатай байгаа. Педагогикын кафедрые даагша байхадамни, намайе захирал болгоо юм. Нэмэлтэ һуралсал хүгжөөлгэдэ үгтэһэн грант гурбан жэл соо ашаглагдаха ёһотой. Энэ жэл бидэ 14,5 сая түхэриг ашаглаха ёһотойбди. Һуралсалай хэрэгсэлнүүдые абаха, багшанарай мэргэжэл дээшэлүүлхэ курснуудые эмхидхэхэ гээд лэ хэдэн шэглэлээр ажал ябуулагдажа байна. Кафедрымнай багшанар: Ирина Сергеевна Котик, Ирина Николаевна Крицкая, Наталья Владимировна Степанова, Валентина Николаевна Рафина г.м. өөр өөрын шэглэлээр түлэблэлэй интенсивүүдые ябуулна. Кафедрынгаа ажал хэжэл байһаараа хэнэбди, жэшээтэ түбэй ажаябуулга маанадта нэмэри ажал болоно... - захиралай иимэ тобшо тайлбариин саана асари ехэ ажалай ябуулагдажа байһаниинь эли.

Наһанай амаралтада гаранхайшье һаа, гол ажалайнгаа хажуугаар ехэ харюусалгатай нэмэри ажалтай болоод байна ха юм. Тон һаяын түсэбүүдынь гэхэдэ, үшөө хоёр жэл тухай лаб хүдэлхэ һанаатай.

Эзэлүүдгүй асуубаб:
- Хүүгэдтнай айл бүлэ боложо түбхинөө, наһанай амаралтада гаранхайт. Амархаяа һананагүй гүт?
- Нэгэтэ нэгэ нүхэр басагамни: «Минии пенсиин хэмжээн намайе пенсидэ гаргуулхагүй байнал даа», - гэжэ хэлээ бэлэй. Бишье тиимэ байна хаб даа, - гэжэ энеэгээ бэлэй.

Албан ёһоной саарһаар Сэсэгма гэжэ нэрэтэй, теэд Шэтэдэ байхадань, нэрыень элдэбээр хазагайруулха даа, тиимэһээ Светлана болоһон ха.

- Сэсэгма гээд бэшэхэ гүб, али Светлана гү? - гэжэ хөө-рэлдөөнэйнгөө түгэсхэлдэ һонирхоһомни:
- Сэсэгма бэд даа, абымни үгэһэн нэрэ, - гэжэ түргэхэн харюусаа һэн.

Абын үгэһэн нэрэ, аба эжын үгэһэн наһан... Үхибүүн бүхэнэй хүмүүжэлдэ аба эжын үүргэ тон ехэ. Харин үхибүүдэй үүргэ аба эжынгээ үтэлхэ наһандань гурбан зөөлэниие эдлүүлгэ... Сэсэгма Зандараевна хаанаш ябаа һаа, аба эжым ямар байнаб гэжэ ходо һонирхожо, халтаханшье аргын олдоходо, сүлөө забһарай гарахада, абатанаа эрьежэ байдаг байна. Энэл бэшэ гү даа гэр бүлын жаргал.

You have no rights to post comments