Мэргэн лама Чилгир тосхондо 1986 ондо түрэhэн. Тэрэ Ивалгын дасанай дэбисхэр дээрэ оршодог Дамба-Даржа Заяевай нэрэмжэтэ Буддын шажанай университет 2014 ондо түгэсхэһэн юм. Бандида хамба лама Дамба Аюшеевһээ зүбшөөл абажа, Yзөөнэй дасанда хоёр хахад жэл соо дүршэл (практика) гаража, 2016 оной зун нютагаа бусаһан байна.
Гэртээ бусаха харгыдаа Ивалгын дасан хүрэжэ, нютагтаа ямар сахюусан тахихабиб гэжэ хамба ламаһаа асуухадань, Дамба Аюшеев Чойжал сахюусан тахяарай гэжэ захиһан ха.
Тиин 2016 оной август һараhаа Чилгир тосхоной захиргаанай байшан соо Чойжал сахюусан хуража эхилээ. Байһаар Мэргэн ламада нютагай захиргаан байха байра үгөө, ехэ хуралнууд соёлой байшан соо хурагдадаг болоо.
2018 ондо һанал хүсэлөө бэелүүлжэ, Чойжал сахюусанай дуганай барилга эхилһэн байна. Июль соо Ивалгын дасанай Жуд дуганай Баин ламые урижа, дуган бариха газарта бумба нюулгаа. Тиигэжэ Чилгир нютагһаа 500 метрэй зайда оршодог газарта дуган бариха болоо. Бумба нюухаһаа урид газар нютагайнгаа, хада уулынгаа, уһа голойнгоо эзэдэй үршөөлдэ хүртэхын тула Канурка гэжэ нуурта Лусадай зай табяа юм.
Дуган бүхы дэлхэйн hүзэгшэдэй үргэhэн хандибаар баригдана, эгээл холынхидынь гэхэдэ, Америкын хальмагууд, Чехословакиин түб хото Прагын, Яхад Республикын ажаһуугшад болоно. Мүнөө үедэ долоо долооной гэр баригдаа, зайн гал татагдаа, hүзэгшэдые хүлеэн абаха танхим, жаган бии, досоохи ажалыень хэхэ, дуган хорёолхо ажал үлөөд байна. Үдэр бүри Сахюусан, һара бүри Отошо ба Мандал Шива хуралнууд хурагдадаг юм.
Хальмагай Тэло Тулку римбүүшэ, Тувагай хамба лама Гелек Нацык-Доржу, Санкт-Петербургын дасанай ламанар дуганай барилгын ябаса харахаяа ошоһон байна. Энэ жэлэй май һарада Yзөөнэй дасанай Баярта лама, Эрхүү хотын дасанай Буда лама гэгшэд Ганжар шүнлэлсөөд ошоо. Мэргэн лама Баярта ба Буда ламанартай Буддын шажанай университедтэ суг һураhан дүтын нүхэд юм.
«Чойжал Сахюусанай дуганай хүгжэлтэ хадаа гол зорилгомнай болоно», - гэжэ Мэргэн лама хэлэнэ. Тэрэ ехэ оролдосотой, ударидаха шадабаритай, харюусалга ехэтэй лама юм. Арга боломжоороо Yзөөнэй дасанай ехэ хуралнуудта хабаададаг.
Цымжидма ДОЛГОРОВА.
