Хамба лама Дамба Аюшеев Ага нютаг ерэжэ, олон дасан дугангуудые, субаргануудые рамнайлһан, үнэтэ үгэеэ хэлэһэн.

Бандида хамба лама Дамба Аюшеев.

“ОРДОН ГЭЖЭ НЭРЛЭГТЫ”

Дамба Аюшеев энэ удаа Зугаалайн дасанай Сагаан Дара эхын ордоной нээлгын баяр ёһололдо сугларагшадые амаршалаад, нангин шүтөөнэй удха шанарыень, түүхыень дэлгэрэнгыгээр хөөрэжэ үгөө. Үндэр түрэлтэ лама санаартан иигэжэ хэлээ юм:

«Зугаалайн дасанай жиндагууд гэхэдээ, би Хара-Шэбэр, Ушарбай, Зугаалай нютагуудай hүзэгшэдые нэрлэнэб. 2016 ондо Сагаан Дара эхын ордон нээжэ байхадаа, ехэ баяртай байнаб. Юундэб гэхэдэ, Зугаалайн дасанай онсо шэнжыень hаяхан ойлгожорхёоб.

Манай буряад зон яажа ажамидарха бэ, саашадаа яагаад байхабибди, юун болохо юм гэжэ ойлгохые зободог хүнби. Минии хубида, би 20 наhан хүрэтэрөө олон буряадуудай дунда байгаагүйб, ород яhатаниие hайн мэдэдэг болооб. Бурханай номоор, буряадай бэе оложо түрөөд, мүнөө буряад соогоо ажамидарнаб, угсаатанайнгаа түүхэ намтар hайнаар ойлгохые, шалган мэдэхые оролдоноб.

Мүнөө 125 жэлэй саана болоhон нэгэ ушар тухай хэлэхэеэ hананаб. 1891 ондо Николай хаан тайжа (цесаревич) Япон гүрэнhөө Санкт-Петербург хото бусахадаа, түмэр харгыгаар ябаха болоо. Тиихэдэ Үндэр түрэлтэтэй уулзаха гансахан арга боломжоёо Агын лэ буряадууд бэелүүлжэ шадаа юм. Тэдэнэр хаан тайжада дуганай маягтай гэр барижа, hайханаар угтан, тэрэ байшан соогоо хонуулhан байна. Һүүлээрнь тэрэ гэрээ Зугаалай нютаг абаашажа, дасан болгожо табяа. Тиихэдээ «Сагаан хаанай хоноhон гэр бидэ Сагаан Дара эхын ордон болгообди» гэжэ дасан соогоо бэшэhэн байгаа. Сагаан хаан хадаа Заяа хамбын буянгаар, ухаагаар Сагаан Дара эхын хубилгаан гэжэ нэрэтэй, алдартай юм. Энээн тухай зугаалайнхид үргэлжэ бодожо, нилээн ехэ түүхыень, нарин ухааень ойлгожо ябаарайгты. 1741 оной декабрьта Пётр хаанай басаган Елизавета Петровна хатан хаан шэрээдэ hуухадаа, hарын турша соо «Разрешить инородцам исповедовать буддизм» гэhэн зарлиг гаргажа, буряадуудта буддын шажан шүтэхэ эрхыень олгуулаа. Энэнь ехэл гайхалтай, hайн ушар болоо. II Екатерина 23 жэлэй удаа «бандида хамба ламын тушаал Заяевта хүртөөнэб» гэhэн шиидхэбэри абаhан байна. Дамба-Даржа Заяев, бодомжолходо, Сагаан хаан хадаа Сагаан Дара эхэтэй холбоотой гэжэ ойлгожо хойшодоо ябаа юм. Тиигээд Сагаан Дара эхэ ямар бурхан бэ гэхэдэ, иимэ гурбан шадал хүсэтэй юм. Шадалай талаар ута наhа үршөөдэг. Ута наhанай хажууда забилаад hуудаг юм. Бурхан багшын забилаад hуухада, хоёр хүлэйнь үльмыдэ хоёр нюдэн байдаг. Тэдэнэй хажууда долоон нюдэн бии юм. Тэдэнээрээ бүхые хаража байдаг. Сагаан Дара эхэ буддын шажанай хүрдэ эрьюулжэ, энэ шажанаа дэлгэрүүлжэ байна. Елизавета Петровна, II Екатерина гэгшэд энэ манай Буряад дотор бурхан шажан дэлгэрүүлhэн ушарhаа Сагаан Дара эхын хубилгаанууд болоо. Карта харахада, Ивалгын, Зугаалайн, Сүүгэлэй дасангууд гээд лэ гүрэнэймнай зүүн урда зүгтэ буддын шажан дэлгэрнэ. Сагаан Дара эхэдэ ерээд зальбаржа байхадаа, долоон нюдыень, долоон мэнгыень хаража байгаарайгты. Тэрэтнай ехэ ушартай юм. Манай Владимир Владимирович Путин долоон федеральна тойрог байгуулжа, долоон нюдыень нээжэ, ород гүрэнөө хаража байна. Дмитрий Анатольевич Медведев Буряад орон 2 дахин ерээ юм. Тиихэдэнь мүнгэн зөөри абажа, бидэ стадион, байшанай барилга гэхэ мэтые бүтээжэ, нилээд ехэ юумэ хээбди. Яажа дахяад туhаламжа эрижэ, мүнгэн тухай асуухамни гээшэб гэжэ гайхан байтараа, минии ухаанда Хяагтын аймагай Эргэ Бүүргэдэ - Манзашэри бурханай орондо, Талын Харганаада - Заяа хамбын нирваанда ошоhон газарта, Зугаалай нютагта Сагаан Дара эхын ордонгуудые бариха гэhэн бодол гэнтэ ороо юм. Тиигэжэ Дмитрий Медведевэй Улаан-Yдын аэропортдо буужа ерэхэдэнь, угтамжада хабаадажа, «мүнгэн туhаламжа үзүүлыт» гэhэн бэшэг саарhаяа барюулааб. Тиихэдэмни тэндээл гараа табижа, өөрынгөө зүбшөөл үгөө юм. Энэ үйлэ хэрэг 2011 оной сентябрь hарада болоо. 2012 ондо Дмитрий Анатольевичой Россиин Президентын тушаалhаа буухадань, Владимир Владимирович үндэр тушаалда орожо, тэрэ мүнгэеэ абаабди. Буряад республикын засаг түрын Захиргаанда ажаллажа байhан Ольга Сергеевна Королёва мүнгэ абаха хэрэгтэмнай ехэ туhалаа юм. Иимэ ушарhаа Сагаан Дара эхын ордоной барилгада абаhан 5 сая мүнгэн зөөридэ Д.Медведевэй зүбшөөлөөр В.Путинай гарhаа хүртөөбди. Тиигээд энэ дуганаа ордон гэжэ нэрлэгты. Дасангууд оло мянган байха, Буряадта 50 дасан бии юм. Харин Забайкалиин хизаарта Сагаан Дара эхын ори ганса ордон Зугаалай нютагта байна гэжэ hүзэгшэд бү мартагты!

 

Дэлгэрэнгыгээр 43-дахи дугаарта.

You have no rights to post comments