Лопсон Тапхаев орьёл хада уулануудтай Түнхэнэй аймагай Хужир нютагта түрэһэн юм.

Буряадай гүрэнэй багшанарай институдай хэлэ бэшэгэй факультет амжалтатай дүүргээд, аймагайнгаа «Саяны» газетэдэ, Буряадай уран зохёолшодой бүлгэмэй литературна консультантаар, Буряадай обкомдо КПСС-эй хэблэлэй секторые даагшаар, Буряадай номой хэблэлэй ахалагша редактораар хүдэлөө. Лопсон Дунзынович үшөө олон жэлэй туршада Мунко Саридагай нэрэмжэтэ аймагайнгаа литературна нэгэдэл хүтэлбэрилһэн байна.

Лопсон Тапхаев 1960-аад онуудай поэдүүдтэл адли ехэ юумэ мэдэдэг, түрэлхи хэлэнэйнгээ һайханиие болон баялиг һайнаар мэдэрдэг һэн. Тэрэ «Мундаргын сэсэгүүд» (1966 он), «Зангилаа» (1973 он), «Хэнгэргэ» (1976 он), «Алтан үндэһэн» (1981 он), «Гол харгы» (1984 он), «Угай бэшэг» (1988 он) г.м. шүлэглэмэл согсолборинуудые гаргаһан юм. Ород хэлэн дээрэ Москвада «Сияние в Саянах» (1976 г.), «Золотой корень» (1981 г.), «Наследство» (1985 г.) гэһэн номуудынь хэблэгдээ бэлэй. Поэдэй шүлэгүүд монгол, болгар, украин, латыш, тува болон алтай хэлэнүүд дээрэ гараһан. Буряад ороной композиторнууд шүлэгүүдтэнь дуунуудые зохёоһон юм.
Энэ удаа поэдэй гурбан шүлэгтэй уншагшадаа танилсуулая:

Болохо юм һаа...

Энээхэн наһанай сахаригые
Эрьюулжэ гэдэргэнь болохо юм һаа,
Хүгшэрһэн эжынгээ залуу наһые
Хүхижэ абахынь бусааха һэм даа.
Хараһан золойнгоо аша үриие
Хахадыньш харюулжа болохо юм һаа,
Арилһан абынгаа хахад ашаае
Арынгаа дабаанда хубааха һэм даа,
Угсаата зонойнгоо домог түүхые
Урданһаан эхилжэ болохо юм һаа,
Тэмтэрмэ бүрэнхы тэрэ сагые
Тэмсэлэй согхоноор гоёохо һэм даа.

Нүхэдтөө

Нуурай сэлмэг толёондо
Нюураа нэгэтэ хараа һэм.
Аяар доро – оёорто
Аржын ёһоороо байгаалби.

Урасхал түргэн горхон соо
Тонгойн баһа хараһамни,
Утаан шэнги һүүдэрни
Урдан, бутаран байбал даа.

Юрын байдалай юрьеэн соо
Бэеэшье таниха сүлөөгүй,
Бурьялма хөөрүү долгидоор
Бутаран, нугаран урдалсабашье,

Арадайнгаа сэдьхэлэй толи соо
Амгалан мүнхэ гүнзэгыдэ
Томоор, сэбэр, сэхээр
Толотон үлэхөөр эрмэлзэел.

Хүбүүндээ

Оо, заахан пампуудайм!
Олдошогүй жаргални бэлэйш.
Урдан ошоһон сагуудай
Ушар мүрынь бэдэрээрэйш.
Гэнэн хонгор ухаандаа
Гэнтэ намайе үгылжэ,
Эрэ хүниие харахадаа,
Эсэгэм гэжэ һанахалши.
Хүйтэн шэгтэй байхадань,
Хүүгэн зүрхэнш тааха.
Эсэнгүйгөөр дайлахадаш,
Эжыш дүрым зааха.
Олохош минии түһөөгэй
Олон шэнжэ өөртөө.
Гансал хорон үһөөгэй
Галда бүүхэн дүрөөрэй.
«Хүнгэн жаргал бэдэрээшэн,
Мэхэшэн байгаа», - гэжэ
Хэн хүнэй хэлээшы
Өөрын хэмээр хэмжэ.
Худал үнэн хоёр
Худхардаг юм даа байтараа.
Хубсаһандал нэрэ алдар
Хубирдаг баһа сайтараа.
Хэрзэгы бэшэ байһыем
Уянхан дуун соом олооройш.
Хэзээ, юундэ, яаһыем
Минии наһанда ойлгооройш...
Бэльгэн зүрхэм шулуужаг,
Бэеэ баряад ябуужам.
Хэнэйш уйдхар багтааха
Дэлхэй угаа уужам.

You have no rights to post comments