ХҮНДЭТЭ БАГШЫН НАМТАР
   Лариса Халхарова Агын аймагай Согто-Хангил нютагта тоонтотой, һүдэнтэ нютагта үндыһэн намтартай. Дунда һургуулиин удаа Эрхүүгэй гүрэнэй университедэй хэлэ бэшэгэй факультет урагшатайгаар түгэсхэһэн.
   Удаань Буряад ороной Яруунын аймагай Нарһата һууринай 1-дэхи дунда һургуулида ород хэлэнэй ба литературын багшаар хүдэлжэ эхилһэн байна. 1993 ондо Буряадай ехэ һургуулиин, тэрэ үедэ гүрэнэй багшын дээдэ һургуулиин, ород хэлэ бэшэгэй танхимда ажалда ороһон. Саашадаа арбаад жэлэй туршада ород ба хари гүрэнүүдэй уран зохёолой хэшээлнүүдые хүтэлэн ябуулһан намтартай. 1998-2000 онуудта буряад хэлэ бэшэгэй таһагай деканай орлогшоор ажаллаһан. 2004 онһоо буряад уран зохёолой танхимда хүдэлжэ эхилһэн. 2009-2015 онуудта тус танхимай эрхилэгшын тушаалда ажаллаһан. Саашадаа шэнэдхэн эмхидхэлгын хэмжээндэ хоёр танхим нэгэдүүлһэн ушартай. Мүнѳѳ Лариса Цымжитовна буряад ба эвенк хэлэ бэшэгэй танхимда буряад, ород ба хари гүрэнүүдэй уран зохёолой онол арга оюутадта заадаг.

   ЭРДЭМҮҮДЭЙ КАНДИДАТ, ДОЦЕНТ
   Лариса Халхарова буряад хэлэнэй, үндэһэн уран зохёолой хүгжэлтын хэрэгтэ бүхы хуби заяагаа зорюулжа, үргэн ехэ ажал хүдэлмэринүүдые ябуулдаг ехэ аша габьяатай. 2007 ондо хэлэ бэшэгэй эрдэмэй кандидадай диссертаци бэшэжэ хамгаалһан. Тэрэнь «Россиин арадуудай уран зохёол» гэһэн шэглэлэй хэмжээндэ Буряадай мэдээжэ уран зохёолшо Чимит Цыдендамбаевай зохёохы замай шэнжэлэлгэнүүдтэ зорюулагдаһан. Лариса Цымжитовна тус сэдэбээр эрдэмэй хоёр монографи бэшэһэн.
   Бүхэроссиин аттестационно комиссиин шиидхэбэреэр Лариса Халхаровада доцентын нэрэ зэргэ олгогдоһон.
   Хүдэлдэг танхимдань буряад хэлэ сахин хүгжѳѳжэ, оюутадай эрдэм мэдэсэ ба багшанарай мэргэжэл дээшэлүүлгын түб байгуулагдажа, аша үрэтэй ажал ябуулагдана.

   «БУРЯАДААР ХѲѲРЭЛДЭЕ»
   Лариса Цымжитовнагай хүтэлбэри доро ба хабаадалгатайгаар эрдэм шэнжэлэлгын, һуралсалай хэрэгсэлэй олон номууд хэблэгдэһэн. Дунда һургуулиин 10-дахи ангиин буряад хэлэнэй хрестомати «нара» хараад, һаядаа 5-11-дэхи ангинуудта үзэхэ һуралсалай шэнэ номууд толилогдохо.
   Мүн лэ буряад ба эвенк хэлэ бэшэгэй танхимда буряад хэлэ хүгжѳѳлгын түб байгуулагдажа, туйлай ехэ хүдэлмэринүүд ябуулагдана. Тэндэхи мэргэжэлтэд һүүлшын гурбан жэлэй туршада Буряад Уласай бүхы аймагуудаар ябажа, түрэл хэлэеэ сахин хүгжѳѳлгын талаар маша ехэ ажал ябуулаа. Хүдѳѳ нютагуудай ажаһуугшадые, һургуулиин багшанарые, засаг зургаанай ба ажахынуудай хүтэлбэрилэгшэдые суглуулжа, суглаа хуралдаануудые эмхидхэһэн, хэлсээ хѳѳрэлдѳѳнүүдые үнгэргэһэн байна.
   Мүнѳѳдэрэй эгээл шухала асуудалнуудай нэгэн гэбэл, һургуулинуудта буряад хэлэнэй хэшээлнүүые үсѳѳн болгонгүй, үндэр хэмжээндэ ябуулха тухай болоно. Эндэ аймагуудай захиргаануудай хүтэлбэрилэгшэдэй зүгһѳѳ багшанарта туһаламжа ба дэмжэлтэ үзүүлхэнь маша шухала.
   - Мүнѳѳ буряад хэлэн һургуулинуудта «гүрэнэй хэлэн» ба «түрэл хэлэн» гэһэн хоёр янзын түһѳѳ түсэбѳѳр заагдаха аргатай, - гээд Лариса Цымжитовна үргэлжэлүүлнэ. «Гүрэнэй хэлэн» ород хэлэтэй үхибүүдые буряад хэлэндэ һургаха үүргэтэй, халта хүнгэдхэһэн удха шанартай. Харин «түрэл хэлэн» түһѳѳ түсэбѳѳр һурагшад түрэл хэлэеэ гүнзэгыгѳѳр, бүхы дүримүүдтэйнь шудалдаг. Тиигээд бэлыень хаража, «гүрэнэй хэлэн» түсэбѳѳр зааха ушарнууд олошороод, ехэ хохидолтой байдал тогтонхой гэжэ тэмдэглэхэнь шухала. Юундэб гэхэдэ, тиимэ «гүйхэн» шанартай һуралсалай ашаар түрэл хэлэн дээрээ һайнаар дуугардаг үхибүүдэй эрдэм мэдэсэнь ургадаггүй, харин буряад хэлэеэ мартаха тээшээ доройтодог гэжэ эли. Тиимэһээ манай танхимай мэргэжэлтэд һургуулинуудта түрэл хэлэеэ гүнзэгыгѳѳр шудалалгын шухала тушаа багшанартай, директорнүүдтэй ба засаг зургаанай хүтэлбэрилэгшэдтэй ойлгууламжын ехэ хүдэлмэринүүдые ябуулһан байна.
   Саашань хүндэтэ доцентын онсо тэмдэглэһээр, ганса һургуулинуудта бэшэ, харин бүхы эмхи үйлэдбэринүүдтэ олоной хабаадалгатай суглаа хуралдаануудые, Сагаалган оройтой бусад һайндэрнүүдэй хэмжээ ябуулгануудые буряад хэлэн дээрэ үнгэргэдэг болохонь маша шухала. Арга боломжоороо хэрэгэй саарһа дансануудые мүн лэ буряад хэлэндэ оруулха хэрэгтэй. Yндэһэн заншалта түрэлхи хэлэн дээрээ бидэнэй харилсахые хэншье хоридоггүй ха юм!
   Энээн тушаа үнгэрэгшэ жэлэй июнь һарада бүхы Буряадай аймагуудай захиргаануудай толгойлогшонорой хабаадалгатай суглаан дээрэ тодорхой хѳѳрэлдѳѳн үнгэргэгдэжэ, тусхай хэлсээн баталагдаһан юм. Аймагуудай ноёдой булта зүбшѳѳн дэмжэһэниинь урма баяр түрүүлнэ. Хэлсээнэй хэр зэргэ бэелүүлэгдэжэ байһан тушаа тусхай мониторинг элирүүлхэ.

You have no rights to post comments