Энэ ехэ нааданда Үбэр Байгалай хизаар түлөөлһэн Агын тойрогой хёрхо мэргэшүүл, бүхэшүүл ба бусад тамирай янзануудта хабаадаһан нютагайхид эрхимлэжэ, нэрээ, нютагаа дээгүүр нэрлүүлһэн байна гээшэ.

Һур харбалга
Хитадай Шэнэхээнһээ, Монгол, Буряад оронуудһаа, Үбэр Байгалай хизаарһаа, Эрхүү можоһоо сугларһан хүйхэрэй мэргэшүүл сугларжа, номой хүбшэнүүдые шэнхинүүлээ. Тэдэнэй дунда мэргэнээрээ буряад арадаа холо ойгуур нилээн суурхуулhан олон харбаашад хабаадаһан байна. Тэрлиг, малгай, гуталаа үмдэ-һэн мэргэшүүл hурша номоо гартаа барижа, хүбшыень татаад, годлиёо табихадаа, зураахайда табяатай бүлэн тудажал мэдээ. Заримашуу-лай ластии тудажа буулгахада, баршад хоолойгоо ниилүүлэн «Бароо бара! Бара-бароо! Бароо-барадаа, хүйхэрэйл мэргэн!» гэжэ барлажа эхилээ.
Шэнэхээнэй Баруун һомонһоо Дугарай Алдар, Дугарай Дэлгэр, Сулидэ, Дамдинай Дэлгэр, Дондогой Сугар, Чжаяту гэгшэд Эрхүү ерэхынгээ урда тээ Улаан-Үдэ хотодо һорилго хээ, тэндэ үнгэргэгдэһэн «Сурхарбаан» нааданда хабаадаһан байна. Буряад оронһоо Сэлэнгын, Хэжэнгын, Хурамхаанай, Захааминай, Ивалгын, Ахын, Түнхэнэй, Улаан-Үдэ хотын мэргэшүүл манай Агын тойро-гой харбаашадай урдаһаа гол эсэргүүсэлтэ үгэһэн байна. Можо бүхэндэ 6 бүһэтэн, 3 эхэнэрнүүд ороо. Хабаадагшад 50, 45 метрнүүдэй зайда харбаа. Мүрысөө хаража байхада, зариманай табиһан годлинууд бүлэн дээгүүр харьяад һүрэшэнэ, нүгөөдүүлэйнь - ганга дээрэ буушана. Бүлэнгүүдэй тэг дунда табяатай ластии тудаһан мэргэшүүлшье бии. Арбан жэлэй саана Эрхүүдэ үн-гэргэгдэһэн «Алтаргана» наа-данда эхэнэрнүүдэй хоорондо оройлһон Ага-Хангилай Лыгжима Сосорова энэ удаашье баһал түрүүлжэ, нютагайхидаа хүхеэгээ бшуу. Һур харбалгаар тамирай габьяата мастер На-дежда Бадмацыренова хоёрдохи һуури эзэлһэн байна. Буряад ороной Ивалгын аймагай Елена Николаева 3-дахи болоо. Эрэшүүлэй хоорондо Захааминай Бато Мархаев алтан медальда хүртөө. Удаань Буряад ороной Батожаргал Батоев, Эрхүүгэй можын Игорь Хаптареев гэгшэд шалгараа.
Арбан оноо абаһан 32 һур-шад абарга мэргэшүүлэй тулалдаанда хабаадаа. Урда «Алтарганануудта», Улаан-Yдэдэ, Монголдо үнгэргэгдэ-hэн уласхоорондын уулзалгануудта оло дахин оройлhон ёhотойл хүйхэрэй мэргэшүүл эрхимүүдээ элирүүлээ. Һүүлэй һүүлдэ 4 һуршад үлөө. Тэдэнэй тоодо Улаан-Үдэ хотодо үнгэргэгдэһэн «Алтаргана-2016» нааданда абарга мэргэн болоһон, Зүдхэли нютагай Аюша Дугаров хабаадаа. Ага нютагай харбаашаниие аза талаан энэ удаа тойроод гараа бшуу. Тэрэ дүрбэдэхи һуурида гараа. Ивалгын аймагай, 46 наһатай Саян Жаповай табиһан годлинууд ластии дээрэ буужа, олон оноогоор бэшэнээ шүүжэ, абарга мэргэн болоһон байна. Можонуудай хоорондо түрүүшын һуурида Агын тойрогой можо гараа. Удаадахи һууринуудта Буряад ороной, Агын тойрогой 2-дохи можо гараһан байха юм.

 

Л.Сосорова.



Бүхэ барилдаан
«Труд» стадионой ногоон талмай дээрэ түрэл нютагайнгаа нэрэ хүндые хамгаалхаяа холын нютагуудаар, мүн нютаг дээрээ ажаhуудаг буряад арадай урдаа хараха бүхэшүүл дүрэ мэхэеэ буляалдаа. Байгал шадар ажаһуудаг (Эрхүүгэй можо, Буряад орон) ба Үбэр Байгалай хизаарай багжагар шадалтай барилдаашад «Алтарганын» шанда хүртэхэеэ шанга тэмсэл харуулаа. Барилдаашад 60, 70, 80, 82 кг дээшэ шэгнүүрнүүдтэ хаба шадалаа туршалсаа. Бэедээ найдалтай ябаhан олон бүхэшүүл түрүүшынгээшье уулзалгануудые дабангүй, саашадаа хабаадабагүй. Тойрогоймнай найдал болохо олон хүбүүд гол уулзалганууд хүрэтэр ошонгүй шүүгдээ. 60 кг шэгнүүртэ финалда Гүнэй нютагай залуу бүхэ Жаргал Дамдинов Баргажан аймагай Алексей Монтоевтой уулзажа, удаахан барилдаа. Бүһэнүүдһээ барилсажа, бэе бэеэ шэдэхэдээ, Жаргал ногоон дээрэ түрүүн унашоо. Гурбадахи һуурида Буряад ороной Солбон Раднаев гараа. Удаадахи 70 кг шэгнүүртэ шангай һууринуудые Буряад ороной түлөөлэгшэд эзэлээ. Нэрлэбэл, Баясхалан Гомбоев, Арсалан Биликтуев, Батожаргал Банзаракцаев. Агымнай Балдан Содномов тус шэгнүүртэ 4-дэхи һуури эзэлһэн байна. 80 кг шэгнүүртэ шагналда хүртэгшэдэй тоодо баһал Буряад оронойхид байба. Илагшадые нэрлэхэдэ, Зорикто Цырендондопов, Аюр Дондопов, Дмитрий Гатапов гэгшэд болоно. 82 кг дээшэ щэгнүүртэ тойрогһоо уг гарбалтай бүхэшүүл Балдан Цыжипов, Цыбик Максаров Буряад орониие түлөөлжэ барилдабашье, зүрхэ сэдьхэл соогоо Үбэр Байгалай хизаарай нэрэ хүндэ хамгаалаа. Догой нютагай барилдаашан Батор Цыренжапов амжалта түгэс барилдажа, 3-дахи һуури эзэл-һэн байха юм. Энэ шэгнүүртэ Захааминай бүхэ Ринчин Санжиев Балдан Цыжиповые унагаажа, амжалта туйлаа.
«Алтаргана-2018» нааданай абарга бүхэ болохын түлөө шэгнүүр бүхэндэ нэгэдэхиһээ дүрбэдэхи һуури хүрэтэр эзэлһэн барилдаашад хаба шадалаа туршалсаа. Агада, Улаан-Үдэдэ үнгэргэгдэһэн «Алтаргана» нааданда абарга болоһон Цыбик Максаров, Монгол орониие түлөөлһэн Гансокто гэгшэд барилдаа. Тү-рүүшын дүхэригэй удаа бэеэр мантан, хүндэ шэгнүүртэй, баян дүрэтэй Батор Цыренов, Цыбик Максаров, Балдан Цыжипов, Гансокто, Зорикто Цырендондопов гэгшэд үлөө. Ахамад судья Павел Цындымеевэй тайлбарилһаар, барилдаанай талмайһаа гурба дахин га-заашаа гарабал, шүүгдэһэндэ тоологдохо. Цыбик Максаров Монголой бүхэтэй уулзажа, бүһэнүүдһээ таталсажа, барилдажа байһаар, газар дээрэ түрүүн унашоо. Цыбигые уна-гааһан Монголой бүхэ Зорикто Цырендондоповтой барилдаанда дэгээдүүлжэ, бэеын гурбан хубяараа газар тэбэреэд унашоо бэлэй. Харагшад халуун альга ташалгаар Зориктые дэмжээ. Одоошье гол уулзалга боложо, Балдан Цыжипов ба Зорикто Цырендондопов урда урдаһаа ногоон талмайда уулзаа. Бүхэшүүл нилээд удаан барилдажа, һүүлэй һүүлдэ Агаһаа уг гарбалтай, Буряад орон түлѳѳлһэн бүхэ амжалта туйлаа. Эрхүүгэй можын губернатор Сергей Левченко абарга бүхэ Балдан Цыжиповтэ «Шевроле Нива» унаагай түлхюур барюулаа. Мүн илагшада 100 мянган түхэриг шан ба уран гартан Жигжит Баясхалановай бэлэг - мүнгэн хутага барюулагдаһан байна.

Мори урилдаан
Эрхүү хотоһоо 50 модоной зайда оршодог «Черёмушки» һуурин шадар ипподром дээрэ мори урилдаан үнгэргэгдөө.

 

"Алтан шагай" унаһан Б.Норбосамбуев.


Тойрогой хурдан гүйгөөшэ-дые һоридог хамтын болон үмсын хамһабариин ажахынууд, дүн хамтадаа 27 толгой мори абаашаһан байгаа. Моришод нааданай эхилхын хэдэн хоног урда тээ моридоо абаашажа, урилдаанда бэл-дээ. Хамта дээрээ 96 гүйгөөшэд 15 зайда урилдаа. Уридшалан тэмдэглэхэдэ, мориднай 8 зайда шангуудта хүртэһэн байна. Хоёр наһатай сэбэр үүлтэрэй морид 1600 метр зайда табиг-дажа, Шэтэ хотын Александр Ванчуговай Хучир зээрдэ, шодоогынь - Сергей Старицын, урилдаанай урда захые барижа, фиништэ түрүүн гүйлгэжэ ерээ. Хучир зээрдэдэ соло дуудагдаа. Тэмдэглэхэдэ, тойрогойнгоо түрүүлһэн моридто нютагай солошод соло дууда-жа байгаа. Харин Эрхүү можын, Буряад ороной моридто соло дуудагдаагүй бшуу. Шандалиин Түмэн Жамбалдоржиевай Дви-ница зээрдэ унаһан шодоог Цыдып Батоев 3-дахи ерээ. Холимол үүлтэрэй хоёр наһатай морид 1600 метртэ урилдаа. Эндэ А.Ванчуговай Бедуин хээр азарга бэшэ моридые ахи-жа түрүүлээ. Бедуинай удаа «Аргал» ажахын Задира зээрдэ гүүн, Т.Жамбалдоржиевай зээрдэ азарга Диско Дансер фиништэ һубаряа. Үреэ, шү-дэлэн морид 1200 метртэ табигдажа, А.Ванчуговай зээрдэ хүлэг 1-дэхи ерээ. Удаань үреэ, шүдэлэн морид 2400 метртэ урилдажа, тойрогоймнай 3 морид түрүүлжэ ерэһэн байна. Нэрлэбэл, «Победа» ажахын Джайэнт Бэнд зээрдэ азарга, Т.Жамбалдоржиевай Хрусталин, «Аргал» ажахын Штиль гэгшэд болоно. Удаадахи 1800 метртэ һоёолон морид урилдаа. Эндэ А.Ванчуговай Эйр Джет, Т.Жамбалдоржиевай Выборный хүлэгүүд фиништэ һубаряа. Эгээл ута 8000 метр зайда буряад морид гүйлдэжэ, Могойтын аймагай Хара-Шэбэрэй холо ойгуур суурхаhан, элдэб хэмжээнэй олон тоото шанда хүртэhэн Алтан Шагай гүйгөөшэ урилдаа. Дахяад урилдаанай урда заха барижа урдалаад, Эрдэни Норбосамбуев эзэнээ, нютагайхидаа хүхеэһэн байна. Тэрэнэй удаа «Түншэ» ажахын Икс, Э.Гудаковай Бага хүлэг һубаряа. Буряад үүлтэрэй һоёолон морид 11200 метртэ урилдажа, Аргалай Хасаг, «Догой» ажахын Хээгшэн 2-дохи, 3-дахи ерээ. Эгээ һүүлшын урилдаанда А.Ванчуговай Фанкур хүлэг 4000 метртэ түрүүлжэ, соло дуудагдаһан байгаа.
Эрдэни
ЧИМИТДОРЖИЕВ.

You have no rights to post comments