- Лада Викторовна, «Эд хэрэглэгшэ хэзээдэшье зүб байдаг» гэһэн үгэ бии. Үнэхөөрөө тиимэ гээшэ гү?
- Энэ холбоо үгын гол удха зүб. Тиигээшье һаа эд хэрэглэгшэд болон худалдан абагшад хододоо зүб байха аргагүй. Жэл соо манай эмхидэ гомдол бариһан олон хүн хандадаг. Шалгалтын һүүлээр тэдэнэй хахадынь шахуу өөһэдөө буруу байжа байдаг. Жэшээнь, хүн наймааһаа хубсаһа худалдажа абахадаа, һайнаар харангүй абана, нэгэ хэды үдэр үмдөөд гү, үгы һаа хадагалаад байна. Һүүлдэнь һайнаар харахада, тэрэнь дутуу дундатай гү, али хахархай байха. Тэрэ шалтагаанаар, абаһан шэнэ хубсаһаяа һөөргэнь тушаахаяа асархадань, муухай болгоот, хахалаат, худалдаанай түхэлгүй болгоот г.м. шалтаг хэлээд, абахаяа һананагүй. Шалгалтын дүнгүүдээр, наймаашан зүб боложо гараха. Юундэб гэхэдэ, худалдан абагша шэнэ эдэй түхэл, бүтэнииень заабол шалгаха ёһотой. Шэнэ юумэнэй хахарһан, түгдэрһэн, гантаһан г.м. дутуу дундануудтай байгаа һаань, али таараагүй һаань, удаан болгонгүй ба наймаагай түхэлыень алдуулангүй, чегтэйнь абаад ерэхэдэ, наймаашад ехэнхидээ арсадаггүй. Мүн энэ заршам техническэ орёо зэмсэг, зүйлнүүдтэ таарама. Иимэшүү ушарнуудаар маанадта олон хандалганууд ородог.
- Соёл Баирович, бэеэ хангалгын наймаа соо юумэ эбдээ һаа, би тэрэнэй түлөө мүнгэ түлэхэ болоно гүб?
- Тиимэ наймаанууд тойрог дотор олон боложол байна. Эдэ ушарнууд үргэлжэ боложо байдаг. Иимэ ушарай болоо һаань, худалдан абагшадта хоёр зам байха. Нэгэдэхеэр, наймаагай бараанай танай гэмээр эбдэрээ, гантаа һаань, та өөрынгөө гэмгүйе баталан харуулаад, түлэнгүй байха аргатайт. Энэ ойлгомторгүй дайраад муудхааһан бараанда баһал таараха. Юундэб гэхэдэ, наймаагай хүдэлмэрилэгшэд эд бараа унахагүйгөөр, дайруулхагүйгөөр табиха ёһотой. Касса дээрэ таниие тогтоогоод, түлбэри эрихэ эрхэгүй. Гэмгүйгөө яагаад баталхаб гэбэл, иимэ наймаануудта заабол видеокамеранууд тодхоотой байдаг. Видео-буулгабари суг хараад, гэмгүйгөө баталан харуулхада болохо. Бэе бэеэ ойлголсоогүй һаа, хэрэлдэжэ байнгүй, маанадта хандахада болохо. Олонхи ушарнуудта видео-буулгабари хараад, зүб буруугаа элирүүлдэг.
Хоёрдохёор, наймаагай эд бараан танай гэмээр муудаа гэе. Иимэ байдалда мүнгэ түлэхэл болонот.
- Мүнөө жэлэй эхиндэ эд хэрэглэгшэдые хамгаалгын хуулида хубилалтанууд оруулагдаа. Юун ондоо болоо гээшэб?
- Хуулиин олон эрилтэнүүд хубилаа. Гол хубилалта – гомдол бариһан хандалга ондоогоор үгтэдэг болоо. Хуушан хууляар, эд зөөри худалдажа абаһан хүн шэнэ юумэнэйнгээ дутуу дундатай һаань, тэрэ доронь манай эмхидэ хандаха аргатай байгаа. Мүнөө хадаа маанадта хандахынгаа урда тээ заабол худалдагша эмхи ошожо, гомдол бариха ёһотой. Тэрэ эмхиинхид гомдол тоонгүй байха аргагүй байһан һаа, энэ асуудал шиидхэжэ оролдохо болоно. Хэлсэжэ болоогүй һаань, алиш талань маанадта хандаха аргатай.
Дистанционно наймаа, хэлсээнүүдтэ хабаатай хубилалтанууд олон. Мүнөө сагта интернедээр хэһэн хэлсээнүүд олошороо. Тиимэһээ тэдээндэ хабаатай асуудалнууд баһал олон болоо. Жэшээнь, хүн компьютерай болон телефоной экран дээрэ хэрэгтэй эд хараад, интернедээр худалдажа абаба гэе. Тэрэнь ерэхэдээ, ондоо шанартай, ондоо үнгэтэй, таарахагүй юумэн байжа байха. Үгы һаа ондоо гү, али эбдэрхэй юумэн байха. Эдэ асуудалнуудые гуримшуулга шэнэлэгдэһэн хуули соо тодорхойлогдоо. Эдээнтэй интернет соо танилсахаар байха.
- Лада Викторовна, мүнгэн һангай хангалтануудта хабаатай асуудалнууд гарадаг гү?
- Мүнгэн һангай талаар зоной һонирхол татаһан тон шухала асуудал хадаа страховко болоно. Мүнөө элдэб хэрэг бүтээхэдэ, заабол страховко хэгты гэжэ зониие уялгалдаг. Заримдань, нээрээшье, страховко хэхээр, харин заримһаань арсахада болоно. Арсангүй хэлсээгээ хээд байгаа һаа, 14 хоногой туршада страховкоёо болигоод, мүнгэеэ бусаахадашье болохо. Энэ болзорһоо удаашараа һаа, страховкыетнай болигоод, мүнгыетнай бусаахагүй. Хоёрдохёор, банкһаа мүнгэ урьһаар абахаяа һанаа һаа, заабол страховко хэгты, үгы һаа урьһаламжа үгтэхэгүй гэдэг. Энэ тиимэ бэшэ, бүхы банкнууд страховкогүйгөөр урьһаар мүнгэ үгэхэ аргатай. Харин процентнь орогүй ехэ болодог. Энэ дүрим заабол хэлсээн соо бэшээтэй байха ёһотой. Урьһаламжа абахадаа, хэлсээнэй дансануудта 5 хоногой туршада гараа табингүй байхада болохо. Тэрэ саг соо хэлсээгээ һайнаар уншаха, шалгаха хэрэгтэй, юристһээ зүбшэл абаа һаа, бүри һайн.
Страховко хэхэ гэжэ бодоо һаа, заал һаа банкын дурадхаһан эмхидэ бэшэ, өөрын һанаһан страховой эмхидэ хандахада болохо.
- Үшөө ямар шэглэлэй хандалгануудтай хүдэлдэгбта?
- Нэн түрүүн, эдеэнэй зүйлтэй холбоотой хандалганууд олон байдаг. Шэнэ хубилалтануудай ёһоор, бидэ шэнгэн түлишын шанарай талаар хандалгануудтай хүдэлхэ аргатай болообди. Юридическэ болон физическэ худалдан абагшадай харилсаанда хабаатай ушарнуудые харанабди. Хоёр физическэ нюурнуудай дунда болоһон хэлсээн руу оролсохо эрхэгүйбди.
- Хуулиин эдэ хубилалтанууд тухай зондо яажа дуулгадагбта?
- Мүнөөнэй сагта хүн бүхэн телефонтой болоһон, интернет соо өөһэдөө хараха аргатай. Харин маанад һургуулинуудаар, эрэмдэг зоной байшангуудаар, элдэб эмхинүүдээр ябажа, суглаануудые хэдэгбди. Эдэ суглаануудта зондо өөһэдын болон наймаашадай эрхэ тухай тодорхойгоор тайлбарилдагбди. Ошоһон лэ газартамнай элдэб ушарнууд болоһон байдаг, асуудалнууд заал һаа гарадаг, тэдээниие тайлбарилжа үгэдэгбди.
