«Түрэл Ага, Ага-Хангил абымни ажабайдалда онсо һуури эзэлдэг. Һургуулиин байхадаа, Улаан-Үдэ ошоһон. Хотодо байжа ядаа, ехээр үбдөө һэн. Тиигээд Агаяа ерэхэдээ, Ага-Хангилаа 10-аад модо зай хүрөөдүй байхадаа, тэргэһээ буун гүйжэ, уйлажа, баярлажа ябаһан. Тоонто нютагтаа дороо эдэгээ, хүдэржөө. Түрэл нютаг ямар ехэ хүсэ шадал, элшэ хүсэ үгэдэг байна гээшэб!» – гэжэ Дарима басаганиинь хэлэнэ.
Лхасаран Линховоиной оюун бэлигэй харгын эхин хадаа түрэл дайдатаяа, түүхэшэ, үльгэршэ арадтаяа нягта холбоотой. Тэрэ 1924 оной үбэлэй янгинама хүйтэндэ Ага-Хангил нютагта Линховын Лодоной ба Базаржапова Долгорой бүлэдэ түрэһэн юм. Гоё һайхан баритон-бас хоолойтой Лодон Линховоевич артист болохо бэлигтэй аад, багшын зам шэлэһэн байна. Шэтын семинари дүүргээд, нютагтаа багшалжа эхилһэн. Долгор эжынь Санкт-Петербургда эрхим эмшэд гэжэ суурхаһан Бадмаевтанай угай, 1930 ондо Герценэй нэрэмжэтэ Ленинградай багшанарай институт дүүргэһэн. Хоюулаа һүүлдэ Буряад-Монгол АССР-эй габьяата багшанар болоһон юм.
Хүгшэн абань Лхасаран ашадаа буряад ба лата хэлэтэ «Үзэглэл» асаржа, үзэгүүдые зааһан. Ашаяа хүдөө талаар дахуулжа, ургамал танюулжа һургаа, яажа, хаана хони адуулхаб, хооллуулхаб гэжэ ажалда дүршүүлһэн, хулуужа, мэхэлжэ, амитанай ами таһалжа болохогүй гэхэһээ эхилээд, олон һургаал ойлгуулжа үгэһэн. Тиигэжэ бага наһаниинь хүдөөдэ хүгшэн абын хүмүүжэл доро үнгэрһэн. Һүбэлгэн хүбүүн зурахашье шадабаритай байһан. Уншажа, бэшэжэ шадаха хүбүүн 1932 ондо Ага-Хангилай һургуулида ороо. Харин 2-дохи ангиин байхадань, гэртэхиниинь Дээдэ Үдэ зөөгөө. Абань Монголой хүдэлмэрилэгшэдэй факультедтэ багшалаа. Удаань Хэжэнгын дунда һургуулида хүдэлһэн. Тэндэ Лодон абань оркестр байгуулаа. Һуралсалай талаар захиралай орлогшо ябахадаа, хүгжэмэй хүбшэргэйтэ зэмсэгүүдые худалдажа абаад, хүүгэдые нотоор наадажа һургаһан байна. «Агын дасанай хуралнуудта дуратай һэм, илангаяа унзадай бас хоолойдо. Һажаалдажа туршадаг һэм, харин хоолоймни дан нарин байгаа. Хэжэнгэдэ 5-6-дахи ангинуудта һуража байхадаа, кружогто абадаа заалгажа, хүгжэмдэ абьяастай, урлалда дуратай болоо һэм. Түрүүшын багша Должима Шагдырова «дуулажашье болохош, хоолойш дан хонгёо» гэжэ хэлэдэг һэн. Ерээдүйн поэт Чимит Цыдендамбаевай маанадтай һуража байха үедэ суббото бүхэндэ үдэшэндөө суглардаг һэмди. Чимит долоон хоног бүхэндэ 6-7 шүлэг бэшэхэ, бидэ хүгжэмэй номернуудые бэлдэхэбди, тиигээд колхозуудаар концерт-наада харуулжа ябаабди», - гэжэ Лхасаран Лодонович хөөрэһэн байдаг.
Нордоп БАБУЕВА.
