Олимпиин нааданай хүрэл медаль Шулуутай нютагай тамиршан, дүрэ буляалдаата барилдаагаар тамирай габьяата мастер Базар Будажапович Базаргуруевта зүүлгэгдээ.
Б.Базаргуруев.
Энээнһээ урагша буряад угсаата арадай дундаһаа барилдаагаар олимпиин медальда хүртэһэн тамиршан байгаагүй. Тиигэжэ түрүүшынхеэ Агымнай бүхэ медаль асаржа, түрэл арадаа, Үбэр Байгалайнгаа хизаар холо ойгуур суурхуулба, нэрэ обогоо түүхэдэ мүнхэлбэ гээшэ. Хитадай Бээжэндэ 2008 ондо үнгэргэгдэһэн Олимпиин нааданай медаль 10 жэл болоод, үнэниинь элиржэ, ёһотойл эзэндэнь барюулагдаа бшуу. Буряад угсаата зомнай бүхэшүүлэйнгээ дүрэ буляалдаата барилдаагаар Олимпиин нааданай медаль асархыень хүлеэжэл байһан бэзэ. Тиин Агын тойрогой барилдаанай һургуулиин, Шулуутай нютагай талаан бэлигтэй һоригшо, багша Бато Бадмаевич Базаровай хүмүүжэмэл одоошье баярлуулбал!
Байгша оной мартын 4-дэ Кыргызстанай Бишкек хотодо медаль барюулга баяр ёһололой оршондо эмхидхэгдээ. Базарые барилдаанай дүрэнүүдтэ һургаһан Россиин габьяата һоригшо Бато Базаров, уласхоорондын классай тамирай мастер Жамсо Лхамажапов, Кыргызстанай ахалагша һоригшо Анарбек Усенканов гэгшэд Базартай Бишкегһээ Ага руу ерэһэн байна.
Ага нютагай абарга бүхэ Базар Базаргуруевай нэрэ һур харбалгаар олимпиин медальда хүртэгшэ Владимир Ешеев (Урда Солонгосой Сеул, 1988), Баир Бадёнов (Хитадай Бээжэн, 2008), Тимур Тучинов (Великобританиин Лондон, 2012), Туяна Дашидоржиева (Бразилиин Рио-Де-Жанейро, 2016) гэгшэдтэй Үбэр Байгалай тамирай түүхэдэ алтан үзэгүүдээр бэшэгдэбэ. Ага нютагаймнай арад түмэн нютаг хүбүүгээ, һоригшодыень халуунаар, хүхэ номин хадагаар угтажа, хүндэлэн ёһолоо. Сенатор, хизаарай дүрэ буляалдаата барилдаанай федерациин президент Баир Жамсуев, тойрогой Захиргаанай хүтэлбэрилэгшэ Бато Доржиев, һоригшод, багшанар, тамирай һалбаринуудай дарганар, Шулуутай нютагайхид Базар Базаргуруевые амаршалһан байна.
Олимпиин хүрэл медальда хүртэгшэ Базар Базаргуруевые амаршалхаяа, альгыень барихаяа соёлой байшанаар дүүрэн зон суглараа.
Барилдаашанай ороходо, танхим соо һуугшад бодожо, нютаг хүбүүгээ халуун альга ташалгаар угтан абаа. Базарай һоригшодтоёо тайзан дээрэ уригдажа, шэрээгэй саана һууһан хойно Агын тойрогой гимн зэдэлээ. Удаань Базарай намтар, тамирай зам, ажал хэрэгүүд тушаань баримталһан һонин видео-буулгабаринууд харуулагдаһан байна.
Базар Шулуутай нютагта Будажаб ба Базаржап Базаргуруевтанай гэр бүлэдэ 1985 ондо түрэһэн намтартай. Айлай одхон хүбүүн гурбан ахайтай, нэгэ эгэшэтэй. Долоодохи ангиин һурагша ябахадаа, һоригшо Бато Базаровай хүтэлбэри доро барилдаанда ябажа эхилһэн байна. Түрүүшын һорилгоһоо эхилжэ, оролдолго, эрмэлзэл гаргажа, эрхим шабинарай тоодо ябаһан юм. Россиин габьяата һоригшо, багша Бато Базаровта заалгажа, барилдаанай баян дүрэ техникэдэ һураа. Бэрхэ багшын шаби Базар Базаргуруев һоригшынгоо нангин заабаринууд доро үдэр бүри нэтэрүү һорилгонуудые хэжэ, мүрысөөнүүдтэ иладаг болоо бшуу. Мүнөө болоходо, Бато Бадмаевичай эсэшэгүйгөөр, эрмэлзэлтэйгээр ябуулһан ажалай үрэ дүн – шабинь Олимпиин нааданай хүрэл медальда хүртөө. Тамир эрхилдэг хүн бүхэн хэзээ нэгэтэ Олимпиин нааданда хабаадахаб гэһэн зорилго урдаа табидаг гээшэ. Иимэл зорилго Базар урдаа табижа, үдэр бүри һорилго хэжэ, наһанайнгаа зорилгонуудай нэгые дүүрэн бэелүүлээ.
Олимпиин шанда хүртэгшые хүндэлэн ёһололгын тайзан дээрэ сенатор, хизаарай дүрэ буляалдаата барилдаанай федерациин президент Баир Жамсуев, тойрогой Захиргаанай хүтэлбэрилэгшэ Бато Доржиев уригдажа, Базарые амаршалаа.
- Энэ медаль үшөө 10 жэлэй саана Базарта барюулагдаха байгаа. Олон жэлэй үнгэрбэшье, медаль ёһотойл эзэндээ ерэбэ гээшэ. Үнэниинь элирһэниинь болоо. Базар, Олимпиадада барилдажа ябахадаш, шинии илахын түлөө, түрэл Буряад ороноо, Ага нютагаа нэрлүүлжэ байхыншни тула бултадаа зальбаржа байгаабди. Тэрэ агуу амжалтаараа багахан орон – Кыргызстаниие, маанадаа ехэ омогорхуулба гээшэш. Кыргызстан Росси гүрэнтэй хани барисаатай орон болодог. Шанхайн хани барисаанай бүлгэмэй гэшүүн, худалдаа наймаагай,Таможенно холбоондо ородог, - гэжэ Баир Баясхаланович хэлээд, Бато Сайнсаковичтай Базар Будажаповичта хизаарай барилдаанай федерациин ба тойрогой Захиргаанай зүгһөө 100 мянган түхэриг барюулаа. Тиихэдэ һоригшод мүнгэн шангуудаар урмашуулагдаа. Тэрэ үдэр амаршалагшад Базарые ганса Олимпиин медаляар амаршалаа бэшэ, мүн эндэ һая гэр бүлэдөө хоёр хүбүүдэй удаа басагатай болоһон ушарыень тэмдэглээ.
Нүхэрынь, Дарима Одоновна, Һүдэнтэ нютагһаа уг гарбалтай, Агын аймагай ДЮСШ-да методистаар ажалладаг, һая нарайлһан ушарһаа нүхэрэйнгөө баярай хэмжээ ябуулгада хабаадалсаагүй. Танхим соо Базарай аба Будажаб Базаргуруев һуужа, хүбүүнэйнгээ баярыень хубаалдажа, сэдьхэлээр дүүрэн омогорхон байгаа.
Базар Базаргуруев Олимпиин нааданай орьёл өөдэ гарахын тула ямар олон бэрхэшээлтэ дабаануудые зоримгойгоор гаталжа гарааб? Ганса уласхоорондын мүрысөөнүүдтэ туйлаһан амжалтануудыень нэрлэе:
2002 он – Вильнюстэ Европын чемпионад-та 4-дэхи һуури, залуушуулай хоорондо Россиин абарга;
2007 он – Калининград хото, Олимпиин абарганууд аха дүү Белоглазовуудай шангай мүрысөөндэ хүрэл медаль, Азиин абарга, Баку хотодо дэлхэйн чемпионадай хүрэл медаль;
2009 он - Азиин чемпионадай хүрэл медаль.
Согто-Хангил нютагһаа уг гарбалтай уласхоорондын классай тамирай мастер Жамсо Лхамажапов залуудаа Кыргызстан орониие түлөөлжэ барилдаһан байна. Тиимэһээ тэндэхи ороной һоригшодтой танил нүхэд юм. Нэгэтэ нүхэдтэеэ уулзахадаа, Кыргызстан оронһоо 66 кг шэгнүүртэ барилдаха хүн үгы гэхэдэнь, буряад барилдаашадые бэдэрхэб гэжэ мэдүүлээ. Тэрэ сагта Кыргызстанай барилдаанай ахамад һоригшоор Анарбек Абдыбаевич Усенканов ажаллажа ябаа. Жамсо Жалсанович дүү нүхэр Базар Базаргуруевта, түрүүшынь һоригшо Бато Базаровта гаража, ушар шалтагаа мэдүүлһэн байна. Тиихэдэ Базарай бэеын шэгнүүр 60 кг байгаа. Кыргызстанай һоригшод Базарые хараһанай удаа 60 кг шэгнүүртэ барилдуулха гэжэ шиидээ. Базартай Бишкек руу Батор Базаров ошолсоһон байха юм. Һорилго хада уулатай газарта хэдэг һэн. Тойрогой Захиргаан, гол түлэб, толгойлогшо ябаһан Баир Жамсуев Базарай бүхы гаршыень: байра, харгы, стипенди даадаг байгаа бшуу. Базарай тэмдэглэһээр, иимэ горитой хэмжээнэй дэмжэлтэгүйгөөр холын орондо һорилго гарахань бэлэн бэшэ байха һэн. Шулуутай нютагай абарга Улаан-Үдэ хотодо дээдэ һургуулида һуража байхадаа, суута һоригшо Фёдор Николаевич Махутовай хүтэлбэри доро һорилго хэһэн намтартай. Бэлигтэй һоригшо Базарай барилдаашан болохо замда ехэ түлхисэ үгэһэн байна. Базарай Олимпиин медаль абаха саг болотор мэндэ ябаа һаа, ехэ хүхихэ байгаа.
Һайндэрэй үргэлжэлэлдэ аймагуудай захиргаануудай толгойлогшонор амаршалаад, мүнгэ ба бэлэгүүдээ барюулаа, үреэлээ хэлээ. Агын аймагай захиргаанай толгойлогшо Жаргал Жапов, аймагай зүблэлэй түрүүлэгшэ Биликто Юмов амаршалаад, мүнгэн шан тогтооһон тухайгаа мэдүүлээ. Мүн Базар Базаргуруевта «Агын аймагай хүндэтэ эрхэтэн» гэһэн үндэр нэрэ зэргэ олгогдобо. Удаань тамирай ветеранууд, һоригшод, тамирай һалбаринуудай дарганар тайзан дээрэ гаража амаршалаа, бэлэгүүдээ барюулаа. Интернедэй уудамда Буряад ороной ба Агын тойрогой барилдаашадай бүлгэмүүд бии. Тэдэнэр хажуу тээ үлэнгүй, мүнгэн татабари хэжэ, горитойхоноор суглуулжа, Базарта барюулаа. Федеральна албангуудай ба Шулуутай нютагайхидайнь зүгһөө юрист Жаргал Батомункуев амаршалһан байна.
Базар Базаргуруев барилдахын хажуугаар мори унаад гүйлгэхэ угаа дуратай. Һорилгын ажалһаа гадна «Хула» гэжэ нэрэтэй фермерскэ ажахы ударидадаг. Нютагтаа адуу үдхэдэг, гүйгөөшэ хүлэгүүдые һоридог. Хизаарай Хүдѳѳ ажахын министерствын 2017 оной дүнгүүдээр, фермер Базар Базаргуруев хизаарай эрхим адуу үдхэгшэ боложо, шангынь эндэ барюулагдаа. Үнгэрэгшэ амаралтын үдэрнүүдтэ Улаан-Үдэ хотодо Буряад ороной Толгойлогшын шанда хүртэхын түлөө барилдаагаар уласхоорондын мүрысөөн үнгэргэгдэһэн байна. Баяр ёһололой нээлгэдэ Буряад ороной Толгойлогшо Алексей Цыденов «За заслуги перед Республикой Бурятия» гэһэн медаль Базарта зүүлгээ бшуу. Һоригшод Бато Базаровта, Анарбек Усенкановта «Буряад ороной габьяата һоригшо» гэһэн нэрэ зэргэ олгуулагдаа. Жамсо Лхамажапов «Тамирта габьяа туйлаһанай түлөө» гэһэн энгэрэй тэмдэгээр шагнагдаһан байна.
Эрдэни ЧИМИТДОРЖИЕВ.
Нютагайхид алда хадагаар угтаба.
Базар Базаргуруевые угталгын ёhололой дүүрэхэдэ, тэрэнэй түрүүшын hоригшо Бато Базаровтай уулзабабди.
- Бато Бадмаевич, Кыргызстанда таанадые ямараар угтаа гээшэб?
- Бидэ - Жамса Жалсанович, Базар Будажапович - 3 хүн Бишкек хото ошоо hэмди. Аэропорт дээрэ манай нүхэр Анарбек Абдыбаевич угтажа, бидэниие 7 хоногой туршада отол хүндэлөө, айлшалуулаа. Тэндэ Азиин бүхэ барилдаагаар түрүү һуури эзэлхын түлөө ехэ мүрысөө хараабди. Түрүүн классическа барилдаан болоо. Тэрэнэй удаа барилдааша эхэнэрнүүд хибэс дээрэ гаража мүрысэhэн байна. Мүрысөөнэй hүүлшын үдэр дүрэ буляалдаата барилдаанай болоходонь, Базарай энгэртэ хүрэл медаль зүүлгэгдээ.
- Тиигэбэшье түрэл нютагаа ерэхэдэ, сэдьхэлдэ гоё байгаа ёhотой.
- Мүнөөдэр ехэ hайндэр болобо гээшэ. Базар Базаргуруевай ялас гэмэ илалта ёhолходоо, бидэ Забайкалиин хизаарай, Агын тойрогой бүхэ барилдаанай амжалта дурданабди. Энэ уулзалгада бидэндэ туhаламжа үзүүлhэн засагайхид, тамиршад, залуушуул, нютагайхид олоороо суглараа. Бултандань баяр баясхаланаа мэдүүлнэбди.
- Базар тон түрүүн барилдаанда ерэхэдээ, ямархан хүбүүн ябааб даа?
- Олон хүбүүдтэ барилдаа багаhаань хойшо заагааб. Багашуул бултал адли байха. Саашадаа оролдосотой хүбүүд үлэдэг. Хүмүүжэмэлнүүдэйнгээ үндэр амжалта туйлахадань, досоо зохид болодог. Базар тон эрхим дүн, жэшээ харуулба гээшэ.
Байтай хүбдүүд омогой Будажаб Шойбонович абань,
түрэлхидынь баяр еһололой концертын үедэ.
Б.Базаргуруевые түрүүн Кыргызстан руу зууршалжа абаашаhан Жамсо Лхамажапов иигэжэ тэмдэглэhэн байна:
- Одоол мүнөөдэр бидэ Базарай медаль гартаа бариха аргатай байнабди. Буряадай барилдаашад энэ үдэрые 55 жэлэй туршада хүлеэжэ, сэдьхэлээ ханаба. Бидэ Базарые Бээжэн хото эльгээхэдээ, заабол медальда хүртэхэ гэжэ ехээр найдаа hэмди. Юуб гэхэдэ, эрхим бэлэдхэлтэй байhанаа гэршэлжэ, Базар дэлхэйн хэмжээнэй мүрысөөндэ барилдаашадай тон шанга бүлэгтэ 3-дахи hуури эзэлжэ шадаа hэн. Мүн Германи, Иран гүрэнүүдтэ, Калининград хотодо үнгэргэгдэһэн мүрысөөнүүдтэ ходол хүрэл медальда хүртэдэг байгаа. Тиигэбэшье тэрэ Бээжэн хотодо 5-дахи hуури эзэлээ. Барилдаанай федерациин сэсэн шиидхэбэреэр Олимпиин нааданда хүрэл медаль абаһан Баир Бадёновтой суг хамта Базар Базаргуруевые хүндэлэлгын баяр ёhолол Агада болоо һэн. Юундэб гэхэдэ, дэлхэй дээрэхи дүрэ буляалдаата барилдаанда ехэ зүришэлдөөн, тэмсэл замхадаггүй, Базарай амжалта ехэ сэнтэй даа. Росси, Иран, Америкэ, Турци гэхэ мэтэ ехэ гүрэнүүдэй барилдаашад хэнииешье урдаа табидаггүй. Тиигэжэ Ага нютагай хүбүүн Киргизиин суглуулагдамал можын гэшүүн боложо, Олимпиин нааданда хабаадаа. Түрүүшынь һоригшо Бато Базаровта халуун баярые хүргэнэб. Бато Бадмаевич Шулуутайн 100 hурагшадтай дунда hургуулиин (тэдэнэйнь 60-иинь басагад) 20 барилдааша хүбүүдэй дундаhаа уласхоорондын классай олон мастернуудые гаргаһан. Тиихэдэ холын ороной Анарбек Абдыбаевич буряад барилдаашадта дэлхэйн мүрысөөнүүдтэ хабаадаха арга боломжо олгуулһан. Тиимэhээ Кыргызстанай арад зондо гүн сэдьхэлэй баярые хүргэнэбди. Тэндэ Базарай хаанаш ябахадань, хүн зон танижа байдаг. Тэрэниие «Базарбай» гэжэ нэрлээд, олонхинь киргиз яһанай гэжэ hанадаг.
2008 ондо Кыргызстанай бүхэ барилдаагаар гүрэнэй hоригшо байhан, мүнөө залуушуулай суглуулагдамал можын hоригшо, «Кыргызстанай габьяата hоригшо», «СССР-эй тамирай мастер» гэһэн нэрэ зэргэнүүдтэй Анарбек Усенкановта хандажа, багахан хөөрэлдөө хэһэн байнабди.
- Анарбек Абдыбаевич, өөр тухайгаа хѳѳрэжэ үгыт даа.
- Би Киргиз Республикын Тогтогульска аймагта түрэhэнби. Бага наhанhаа барилдаанда дуратай байгааб. Советскэ Союзай үедэ барилдаанай олон мүрысөөндэ хабаадажа, тамирай мастер болоо бэлэйб.
- Та манай нютагай Базар хүбүүндэ ехэ туһаламжа үзүүлhэн байнат.
- Би Базарые 2007 онhоо хойшо танихаб. Тэрэ Кыргызстанай суглуулагдамал можын бүридэлдэ орожо, ехэ амжалта туйлаа, ехэ хүсэл эрмэлзэлтэй, зоригтой барилдаашан байһанаа харуулаа. Би Базарай гэртэхиндэ доро дохихо байнаб. Ганса буряадуудта бэшэ, бүхы тамирай нэгэдэлдэ ашатай, бэлигтэй хүбүүе үндылгэhэнэйнь түлөө баярые хүргэнэб. Яагаад Олимпиин нааданай медальда хүртэhыень мэдэнэ ёhотойт. Зүгтөө бурханай ёhоор үнэн юумэн элиржэ, бидэндэ баяр асараа. Кыргызстанай правительство, тамирай хороон Олимпиин нааданай үнгэрhөөрнь, 9 жэл болоод, Базар Будажаповичта гүрэнэй шан барюулба. Түрэлхиин бэлигтэй тамиршаниие хүмүүжүүлһэн габьяата һоригшо Бато Бадмаевичые, мүн минии нүхэр Жамсо Жалсановичые амаршалнаб. Харамтайнь гэхэдэ, Базарай амжалтада хубитаяа оруулалсаhан Фёдор Николаевич Махутов бурханай орондо ошоhон байна.
Жалсан ЛУБСАНДАШИЕВ.
Дэлгэрэнгыгээр «Толоной» 11-дэхи дугаарта.
Энэ хаягаар электронно захил хэхэ аргатайт Адрес электронной почты защищен от спам-ботов. Для просмотра адреса в вашем браузере должен быть включен Javascript.
