Энэ жэл Баирмагай зурагуудай үзэсхэлэн хоёрдохёо эмхидхэгдээ. Түрүүшын үзэсхэлэн Улаан-Үдэ хотодо дэлгээгдэһэн байна, мүн үнгэрэгшэ намар Агын «ДалиТЭ» театрай танхим соо зурагуудынь олоной үзэмжэдэ табигдаа һэн. Мүнөө Баирма «Eshido» гэһэн өөрын бренд байгуулжа, бүхы ажалнуудынь энэ брендын тэмдэгээр гаргагдана. «Eshi» – «сэсэн ухаан», «do» – «зам» гээд оршуулагдана. Тиихэдээ «сэсэн ухаанай харгы зам» болоно», - гэжэ зурааша тэмдэглэнэ. Урда сагһаа элинсэгнай эхэ байгаалитаяа нягта холбоотой ажамидаржа байхадаа, ан гүрөөл, шубууд гэхэ мэтэ амитадта һүзэглэжэ, тэдэнэй дүрэнүүдээр һүлдэ тэмдэг хэдэг байһан, зурааша амитадай дүрэнүүдые зурагтаа олоор хэрэглэнэ. Үндэһэн хубсаһаяа үмдэнхэй илдамхан шарайтай залуу буряад басагадай дүрэнүүд залуушуулда жэшээ боложо үгэнэ ёһотой гэжэ һанахаар. Баирма Ешидоржиева зурагуудаа планшет дээрэ зуража мүндэлүүлдэг байна. Уран зураашын ажалнуудай олоншье һаа, зондо мэдээжэ болоһон зарим зурагууд тухайнь хөөрэхэ хүсэлэнтэйбди.
Сэрэгшэдэ зорюулаа
«Энэ зурагаа «Боец» гэжэ нэрлээ һэм. Нүхэртөө зорюулһан түрүүшын зурагни болоно, - гээд Баирма Ешидоржиева олондо мэдээжэ болоһон зурагаа харуулан хөөрэжэ эхилээ һэн. - Украинын дэбисхэр дээрэ сэрэгэй тусхай операци эхилбэ гэжэ соносхогдоходонь, нүхэрни түрүүшын дуугаар сэрэгтэ татагдаа бэлэй. Тэрэ үеэр хүн зон бүришье һүрдэнги, сошонги байдалда ороо. Гурбан долоон хоног нүхэрһөө һураг дуугүй байхадань, одоол аймшагтай байгаа. «Мэндэ юм гү, үгы гү?» гэхэһээ эхилээд, харюугүй хэдэн асуудалнууд толгой соом эрьелдэдэг һэн. Нэгэ үглөөгүүр Бурхан тэнгэриһээ абарал гуйжа, газаа һү үргэжэ байтарни, һанаандам нюургүй сэрэгшын дүрэ эли тодоор харагдашоо бэлэй. Гэртээ ороод, харагдаһан сэрэгшые тогтон торонгүй зурашооб, тиихэдэ дээрэһээмни нэгэ юумэнэй «Зура! Зура!» гэжэ баалаһандал үзэгдөө һэн. Тэрэ дүрэдэ үбгэнэйнгөө нюур зураха гэжэ хэды сагай туршада оролдооб. Яашье болоогүй бшуу. Мүнөө һанахадам, нюурыень бэшэ, харин бэе түхэлыень зура гэжэ дээрэһээ хэлэһэн байгаа хаш даа. Тиихэдээл үбгэмни тэндэ мэндэ ябана гэжэ ойлгооб. Зураг дээрэ сэрэгшэ эльгээһэн эрхииемни гартаа баряад, маани мэгзэм уншажал ябана. Сэрэгшын дээдэ тээ эжынь дүрэ хамаг осол аюулһаа аршална. Энэ зураг ганса минии нүхэртэ зорюулагдана бэшэ, харин бүхы сэрэгшэдтэ хабаатай. Сэрэгшэ бүхэнэй хажууда һахюуһан байна, уг изагуурай заяашаһаа эхилээд, саанаа өөһэдын хүсэтэй сахин хамгаалагшатайбди гэжэ мэдэжэ, тэрээндээ шүтэжэ ябаха ёһотойл даа. Энэ зураг тухай хөөрэхэ бүхэндөө гарнуудни һалганажа, бэеэрни хүйтэ даадаг. Заримандаа хасар дээгүүрни нулимса гоожодог». Зураг шэртэн адаглахада, үнэхөөрөө, хэнэйшье сэдьхэл шэмшэрүүлхэ хүсэтэй байһыень ойлгохоор.
Удаань Баирма Ешидоржиева үшөө нэгэ зураг харуулаа. «Энэ зурагтаа «Боевые братья» гэжэ нэрэ үгөө һэм. «Жёны 11 бригады» гэһэн бүлэгтэ намайе нэгэн оруулаа һэн. Нүхэрни тэрэ бригадын сэрэгшэ байгаа юм. Нэгэ үдэр нүхэрэймни бригадада украинецууд добтолжо, БТР танкнуудыень боомбодоһон байгаа. Одоол бултыень һалгабабди гэжэ дайсадай хүхилдэжэ байтарынь, шатажа байһан танкнууд сооһоо сэрэгшэднай һүрэлдэн гаража, эсэргүүсэн добтолһон байгаа. Тиигэжэ тэдээндэ «чёрная бригада» гэжэ нэрэ үгэһэн юм. Һүүлдэнь «чёрные волки» гээд нэрлэгдэдэг болоо. Юундэб гэхэдэ, буряадууд шоно шэнги бүхэ голтой, сэхэ харасатай, шэн габьяатай сэрэгшэд юм. Энэ дайшалхы зам дээрэ үндэһэлэн, зураг зураа һэнби. Сэрэгэй тусхай операцида зорюулагдаһан зураг бүхэндэм гартаа гү, али хүзүүндээ эрхи зүүнхэй нүхэрэймни дүрэ», - гэжэ Баирма Ешидоржиева хөөрөөгөө үргэлжэлүүлбэ.
Мүн уран зурааша эхэ хүн хадаа саашадаа газар дэлхэй, хүн түрэлтэнэй хуби заяан яажа тэхэрихэб гэһэн асуудалда һанаата болодог. Тиигэжэ «Мать – земля» гэһэн зураг зураһан байна. «Намар тээшэ манай нютагта түймэр боложо, ой модон, тала дайда гал дүлэндэ абтажа, хэдэн мянган амитад хосордог. Тэрэ үедэнь хаанаб даа дайн дажар боложо байха, үгы һаа нобшо ноохойдоо дарагдаха, газар уһаяа бузарлаха ушарнууд – эдэ бүгэдэ энэ зураг дээрэ харуулагдана. Эхэ газарые буряадай маягта оруулан зурааб. Буряадайнгаа маяг харуулжа зураха дуратайб», - гэжэ талаан бэлигтэй уран зурааша хэлээ һэн.
«Буряад арадай дунда «Баабгай-хүн» гэһэн хүнэй бэе бэелжэ хубилдаг баабгай тухай үльгэр домог бии юм. Зоной муу һанаанһаа, атаа жүтөөнһөө баабгай хүн боложо хубилхаяа болиһон байгаа. Нэгэтэ баабгай-хүн буряад эхэнэрые хулууһан гэдэг. Эдэ хоёр бэе бэедээ дурлажа, баабгайнуудай уг изагуур эндэһээ эхитэй болоһон. Баабгай-хүн һамгандаа энэрхы сэдьхэлээр дурлаһан байхадаа, нүхэрэйнгөө хажууда хүнэй дүрсэтэй болодог байһан. Ой тайга руу ошоходоо, һөөргөөл баабгай болодог байгаа», - гэжэ «Тайгын эзэн» гэһэн зураг харуулан, Баирма Ешидоржиева һонин үльгэр хөөрөө бэлэй.
Энэ мэтын үльгэр домогһоо үндэһэлжэ зураһан зурагуудынь һонирхолтой юм. Зураг бүхэниинь өөрын удха шанартай.
(Үргэлжэлэлынь 2022 оной 50-дахи дугаарта уншахахада болохо).
Валентина ЦЫРЕНЖАПОВА.
