Буряад хэлэнэй һарада эмхидхэгдэдэг заншалта болоһон мүрысѳѳнүүд олон юм. Тэдэнэй тоодо Забайкалиин хизаарай Ц.Жамцараногой нэрэмжэтэ номой сан соо буряад хэлэ эршэмтэйгээр (интенсивное обучение) үзэдэг хүүгэдэй хоорондо “Баян даа, түрэлхи хэлэмни!” гэһэн тойрогой мүрысѳѳн 3-дахяа эмхидхэгдээ юм.

Агын тойрогой гимнази-интернадай бүлгэм.

Тойрогой мүрысѳѳнэй жюриин түрүүлэгшээр Агын социальна һалбариин ажалтадай мэргэжэл дээшэлүүлгын институдай методист Марина Батуева, гэшүүдээрнь – РСФСР-эй арадай һуралсалай эрхим, багшын ажалай ветеран Цыремжит Батоева, Забайкалиин хизаарай Ц.Жамцараногой нэрэмжэтэ номой сангай мэргэжэлтэн Бутит Будажапова гэгшэд ажаллаа.

Тус мүрысѳѳн ургажа ябаһан залуушуулда угсаата арадайнгаа үндэһэн хэлэ, соёл болбосорол, ёһо заншал дамжуулха гэһэн гол зорилготой. Эндэ 7 һургуулиһаа команданууд сугларжа, 5 шатаһаа бүридэһэн конкурсдо эдэбхитэйгээр хабаадаа, бэе бэеһээ дортохогүй гэжэ бии шадалаараа оролдоо. Шата бүхэн онсо һонёор үнгэрѳѳ юм.

«НЮТАГАЙ ШАРАЙ»

Хүнэй түрэһэн газарые «тоонто» нютаг гээд нэрлэдэг. Тоонто нютаг хүн бүхэндэ дулааханаар һанагдадаг гээшэ. Тоонто нютаг ганса ая гангаар анхилһан тала дайда, байгаали бэшэ, мүн лэ нютаг дээрээ ажаһуудаг хүн зон болоно юм. Нютагаа магтан, омогорхол түрүүлхэ гээшэ баһал сэдьхэлэй хүгжэлтэ болоно.

«Нютагай шарай» гэһэн шатада үхибүүд нютаг нугаяа магтаа. Тэдээн сооһоо Могойтын 1-дэхи, Гүнэйн дунда һургуулинуудай һурагшад шадамар бэрхээр нютаг тухайгаа хѳѳрѳѳ, эсэстэнь рэп дуулажа, шагнагшадые хүхеэгээ. Агын 4-дэхи һургуулиин үхибүүд баһал һонин номер дурадхаа. Дамдин Цыдыпов «Агын гайхамшагта 7 газар» гэһэн сэдэбээр һургуули соогоо акци үнгэргэнэ гээд соносхогдоо. Сонора Балданова «Юндэн Шодон» субарга шэнжэлһэн ажал тухайгаа бултанда тобшохоноор хѳѳрѳѳ. Эндэ «Агамни», «Агамни - абамни» гэһэн мэдээжэ дуу болон шүлэг хүүгэд зэдэлүүлээ.

 «ОНЬҺОН ҮГЭ ОНШОТОЙ»

Оньһон үгэнүүд һургаалай гүнзэгы удхатай юм. Угсаата араднай оньһон үгэнүүд соо ажабайдалаа, ёһо заншалаа, эрдэм бэлигээ гэхэ мэтэ тон тодорхойгоор харуулһан байдаг.

Энэ шатада оньһон үгэнүүдые бүлгэм бүхэндэ тараагаа. Үгэнүүдэйнь эхин нэгэ саарһан дээрэ бэшээтэй, нүгѳѳ хахадынь - ондоо саарһан дээрэ. Хүүгэдэй даабари: оньһон үгэ бүрин бүтэн болгохо. Нэгэ бүлгэмдэ 8 оньһон үгэ үгтѳѳ. Хүүгэдэй бэлдэжэ байхыень харахада, ехэ ядалдана, дундаа тоосолдоншье алдана. Тиибэшье оньһон үгэнүүдэй эхи һүүлыень оложо, бүхэли болгожо шадаа юм.

«ХОЁР ХЭЛЭ ТЭГШЭ МЭДЭЕ»

 

Ородой мэдээжэ уран зохёолшо Лев Николаевич Толстойн богонихон басни үгтѳѳ. Лев Толстойн «Голова и хвост змеи», «Зайцы и лягушки», «Лев и мышь», «Заяц и гончая собака» гэхэ мэтэ зохёолнуудай удха хүүгэд үндэһэн хэлэн дээрээ оршуулжа, олонхинь басниин хүмүүжүүлхы удха харуулжа шадаа.

 Дэлгэрэнгыгээр 44-дэхи дугаарта.

 

You have no rights to post comments