- Наталья Баировна, Агын тойрогой больницада нюдэ аргалдаг хэды врач хүдэлдэг бэ?
- Ага тосхоной болон аймагай ажаһуугшадые хангаха 3 врачнууд хүдэлдэгбди. Хэд бэ гэбэл, Агын больницын нюдэнэй таһагые даагша, 38 жэлэй стажтай дээдэ категориин врач, Россиин Федерациин габьяата врач Надежда Галсанамжилова, 17-дохи жэлээ хүдэлжэ байһан дээдэ категориин врач Дарима Быгзуева, би 4-дэхи жэлээ хүдэлнэб.

- Хэды хүүгэд таанадай анхарал дороб?
- Бүхыдөө Агын аймагта 11600 хүүгэд тоологдодог, тэдэ булта жэлэй нэгэ дахин эмшэндэ нюдѳѳ шалгуулха ёһотой. Хүүгэдээ эмшэндэ үзүүлхэ гээшэ гэртэхинэй уялга юм. 2017 ондо дунда зэргээр 6625 хүүгэд нюдэеэ үзүүлээ, 2018 ондо – 9 мянга, 2019 ондо – 8819 хүүгэд.
Амаралтын үедэ, эмнэлгын шалгалтын болоходо, би бүдүүншье зониие үзэдэгби, бүдүүншье зоной врач хүүгэдые үзэхэ эрхэтэй юм.

- Нюдэнэй хараа муу гэхэдээ...
- Холые болон дүтые харахадаа муу бололго, юумэн балар бүүдэгэрээр харагдалга (астигматизм), нюдэнэй хилар гээд нюдэнэй муу хараада ороно. Гадна бидэ нюдэнэй үбшэнгүүдые элирүүлдэг, аргалдаг, диспансернэ бүрид-хэлдэ абадагбди.

- Ямар шалтагаанһаа нюдэнэй хараа мууданаб?
- Түрүүшын шалтагаан – угаа дахалга. Хэрбээ гэртэхинэй нэгэнэйнь муу хараатай һаа, үхибүүнэй муу хараатай болохо гээшэ 50 хуби тудадаг юм. Хоёрдохи шалтагаан гэхэдэ, урид, дутуу түрэһэн хүүгэд, юундэб гэхэдэ эхын умай соо нюдэн түрэн гаратараа болбосорхо ёһотой. Хэрбээ урид түрэбэл, нюдэниинь болбосоржо үрдинэгүй. Үшөө бэеэ гамнангүй ябажа олоһон үбшэнгүүд (приобретённые) байдаг. Гансал телефон, компьютер г.м. гаджедуудые бодолгүйгөөр хэрэглэлгэ нюдэнэй хараада муу нүлөө үзүүлнэ бшуу. Тиимэһээ эдэниие хэрэглэлгэ үхибүүнэй наһанай хэмжүүртэ, сагта тааруу байха ёһотой. Жэшээнь, адаглахада, нюдэеэ үзүүлхэеэ ерэһэн үхибүүд оошорто һуухадаа, телефон соогоо «орошоһон» хаража байдаг. Энэ буруу.

- Гэртэхиндэ, бүдүүншье зондо юун гэжэ хэлэхэ байнабта?
- Үхибүүн, бүдүүншье хүн бүхэн үбдөөшьегүй һаа, жэлэй нэгэ дахин нюдэеэ үзүүлхэ, нюдэеэ гамнаха гурим сахиха ёһотой. Гэртэхиндэ үхибүүгээ хэды саг соо телефон, планшет г.м. харахаб гэһэн зүбшэлнүүдые мэдэжэ байхаар. Жэл бүри диспансеризаци гарахадаа, 40-һѳѳ дээшэ наһанай зон нюдэнэйнгөө давлени шалгуулдаг. Энэ хадаа саг соонь аймшагтай глаукомо үбшэ элирүүлхэ арга болоно.

Гол заабари хадаа ном, хэблэл нюдэнһөө 30 см холо барижа уншаха, үзэгэй шрифт 4 миллиметрһээ бага бэшэ байха ёһотой. Ном үзэдэг таһалга соо һайн гэрэлтүүлгэ хэрэгтэй, авто-унаа соо болон хэбтээд ном уншаха, телефон харахада, нюдэнэй хараада муу.

- Олон хүн нюдэнэй шэл рецептгүйгөөр абаад зүүдэг байна. Энээн тухай юун гэжэ һананабта?
- Бүдүүн зон, хүүгэдшье эмшэнэй зүбшэлѳѳр нюдэнэй шэл зүүхэ ёһотой. Хүн бүхэнэй нюдэнэй сэсэгын хоорондохи зай ондо ондоо, врач тэрэниие хэмжэжэ, рецепт бэшэдэг. Гэртэхин хүүгэдтээ өөһэдөө «рецепт бэшэхэеэ» ехэнхидээ айдаг, харин өөһэдтөө хамаагүй абадаг. Нюдэнэй шэлтэй болоод, бүдүүн зон, хүүгэд врачта шалгуулха ёһотой. Илангаяа хүүгэдэй бүхы юумэн түргөөр һэлгэжэ байдаг ха юм. Үхибүүнэй нюдэ шалгаад, нюдэнэй шэл хэрэгтэй гэжэ элирүүлхэдээ, тэрэниие аргалжа эхилдэгбди. Нюдэн һайнаар харадаг аад, дүтэһөө юуб даа удаан хаража эсэшэһэн байжа магад. Тиимэһээ хүүгэдтэ эм дуһаажа, үлүү зангирал (спазм) усадхагдадаг. Тиигээд нюдэнэй шэлэй рецепт бэшэжэ үгэдэгбди. Үхибүүн 3 һара болоод, удаань – 6 һара, һүүлдэ жэлэй нэгэ дахин нюдѳѳ шалгуулха ёһотой.

- Хүүгэдэй социальна байдал нюдэнэй хараада нү-лөөлдэг гү?
- Тосхоной ямар һургуулинуудта хүүгэдэй хараа муу байнаб гэжэ ажаглалта хэхээр. Жэшээнь, Агын 4-дэхи дунда һургуулиин олонхи хүүгэд нюдэ һайтай. Үсөөн лэ хүүгэд муу хараатай, тэдэ уг дамжаһан, али бэеэ гамнангүй үбшэ олоһон шалтагаантай байгаа һаа байдаг. Олонхи хүүгэд телефонгүй, гэр бүлэ бүхэн компьютертай бэшэ. Харин сасуулхада, гимназиин һурагшадай гурбанай 1-иинь нюдэнэй шэл зүүдэг. Эдэ һурагшадай үзэхэ хэшээлэй материалыньшье ехэ. Гимназида ехэнхидээ шадалтай айлай хүүгэд һурадаг, булта планшет, компьютертай. Тэдэ бүхэли үдэрөө хэшээлдээ байгаад, гэртээ ерээд, телефоноо харана. Тиихэдэ нюдэндэнь ехэ муу. Шэнэ Орловскын һургуулида нюдэнэй шэл зүүхэ дурагүй, хүүгэд нюдэнэй шэлтэй хүүгэдые наадалдаг бай-на. Тэндэ үсөөн хүүгэд муугаар харадаг юм.

- Хүүгэд хэды саг компьютерта үнгэргэхэ, хэды саг телефон хэрэгсээхэ аргатайб?
- «Алтан 20» гэһэн заабари бии. Хүн телефон гү, али компьютер 20 минута хараад лэ амаржа байха ёһотой, тиихэдээ 20 секундын туршада упражненинүүдые хэхэ – нюдөө анигаха, 20 метр холые хараха. Эдэ заабаринуудые сахижа, үдэрэй туршада ажал хэжэ болохоор. Зарим зон компьютерһаа бодоходоо, телефоноо харашадаг, амаралгаяа туһатайгаар үнгэргэхэ хэрэгтэй. Дистанционно һуралсалай үедэ олон хүүгэдэй нюдэнэй хараа муудаа. Гэртэхин хүүгэдээ нюдѳѳ гамнаха гуримтай танилсуулха ёһотой. Жэшээнь, 5 наһатай хүбүүмни удаан телефондо һуудаггүй, юундэб гэхэдэ нюдэнэй хараа муу болодог гэжэ мэдэдэг. Хүүгэдтэеэ үгэеэ ойлголсохоор, хэлсэхээр гэжэ һананаб.

Хүүгэдтэ сэбэр агаарта ябалга, наадалга ямаршье эмһээ туһатай. Компьютер, телефонууд тусхай гэрэл сухарюулдаг хушалтатай байха ёһотой, илангаяа һургуулинуудта. «Элүүр энхые гамнаха факторнууд» гэһэн мэдэсэ бии. Үхибүүн бүхэли хэшээлээ нэгэ янзын хэрэг хэхэ ёһогүй. Жэшээнь, хэшээлдээ физкультминуткануудые хэжэ байгаа һаа туһатай.

Ультрафиолетовэ элшэнүүд хрусталигаар нэбтэрэн орожо, нюдэнэй зосоо хальһанда (сетчатка) хүрэдэг, нюдэндэ муу нүлөө үзүүлдэг юм. Тиимэһээ нюдөө гамнажа, дулаанай сагта наранһаа хамгаалха шэл зүүхэ хэрэгтэй. Манай орон нютагта наратай үдэрнүүд олон ха юм. Үбэлэй сагта илангаяа зүүхээр, энэ хаһада шэл зүүһэн зон ехэ хомор байдаг.

- «Здоровье» гэһэн үндэһэн программын хэм-жээндэ шэнэ хэрэгсэлнүү-дээр хангагдажа байдаг гүт?
- Һүүлэй үедэ бидэндэ микроскоп, нюдэнэй давлени хэмжэхэ тонометр, авторефкератометр гэжэ 3 аппарат үгөө. Эдэ аппарадууд ехэ туһатай.
- Харюунуудые үгэһэндэтнай баярые хүргэнэбди.

You have no rights to post comments