Энэ хадаа хизаарай үбһэшэд харюусалгата кампанияа хоёр долоон хоногоор урид эхилбэ гээшэ. Үнгэрэгшэ 2019 ондо хүдөө ажахынхид августын эхеэр үбһэндөө ороһон байгаа. Ушар шалтаг гэхэдэ, борооной орохогүйдэ, газар гандажа, үбһэ ногоон оройшог эдеэшээ. Тиимэһээ үбһэ бэлдэгшэд ногооной ургатар хүлеэһэн байха юм. Энэ жэл зарим нютагуудаар сабшаха ногоон һайн, зарим тээгүүр гандаа.
Манай тойрогой хүдөө ажахынууд августын тэнгээр үбһэндөө орохоёо бэлдэнэ. Олонхи ажахынууд трактор техникэеэ эртээнһээ бэлдэжэ эхилдэг. Жэшээлбэл, Дулдаргын аймагай «Элеэ», «Балжана» ажахынууд «үбһэндөө орогты» гэһэн захирал дээрэһээ хүлеэнгүй, харюусалгата ажалаа сагһаа урид эхилдэг заншалтай. Дулдаргын аймагай захиргаанай хүдөө ажахын таһагай дарга Доржижаб Бадмаевтай хэлхеэ холбооной утаһаар харилсаһамнай, элеэгэйхид, балжанынхид харюусалгатай кампанияа июлиин хори гаранаар эхилжэ, ажалаа шармайн ябуулжа байна бшуу. Ажахы бүхэн хуушарһан трактор техникэеэ заһабарилжа, өөһэдын арга шадалаар шэнгэн түлишэ абажа, ажалаа эмхидхэнэ. Болзорһоо гараһан техникэ, үнэ сэнтэй шэнгэн түлишэ гээд үбһэшэдэй һанаа зобоомо хүндүүлхэй асуудалнуудай жэл бүри гарадагынь мэдээжэ. Үбһэнэй сагай ерэхэдэ, соляркын сэн бододог гээшэ. Мүнөө нэгэ литр солярка заправкануудта 50 түхэригөөр наймаалагдана. Ажахынуудай шэнгэн түлишэ абалгада хизаарай бюджедһээ субсиди үгтэдэг. Доржижаб Бадмаев мэргэжэлтэдтэеэ урда долоон хоногто тус ажахынуудай үбһэшэдэй бригадануудаар ябажа, ажал хэрэгүүдтэйнь танилсаа, түрүүлэгшэнэртэйнь уулзаһан байна. Үбһэшэдэй бригадануудаар ябажа ерэһэнэйнь удаа үбһэ хэр абанаб гэжэ тайлбарилуулбабди.
Элеэ голой хажуугаар сабшажа эхилбэ
Элеэгэй үбhэшэдэй оньhожоруулагдамал бригада малай хоол нөөсэлжэ эхилхэдээ, гурба гаран тонно шэнгэн түлишэ худалдажа абаhан байгаа. Июлиин 25-һаа эхилжэ, Элеэ голой хажуугаар түрүүшынгээ мүрнүүдые гаргажа, үбhэ тэжээл бэлдэнэ. Тус ажахын үбhэшэд тэжээл бэлдэхэдээ, түрүүшын үдэрhөө харюусалга ехэтэйгээр шармайн ороод ябана. Бригада косилка, тармуур, пресс-подборщик, ашадаг ба бусад техникэ унаануудаар хангаатай. Жэл бүри элеэгэйхид голой хүндыгөөр баян ургасатай, шанар hайтай малай хоол нөөсэлжэ абадаг юм. Нёдондо Элеэгэй үбhэшэдэй бригада энэ хүндыдэ 200 тонно малай хоол нөөсэлhэн байха юм. Мүнөө жэл энэ тооһоо хоёр дахин ехээр нөөсэлхэ зорилго табинхай. «Илинское» ажахын үбһэшэдэй бригада мүнөө жэл хамтынгаа малда 391 тонно үбhэ тэжээл нөөсэлхэ хараа түсэбтэй. Доржижаб Банзаракшиевичай мэдүүлhээр, ажахын үбhэшэдэй бригада жэл бүри үргэн звено болоод, үбhэеэ сабшадаг гуримтай. Нёдондо элбэг хүрэхэ үбhэ бэлдээ hэн. Тэрэнэй диилэнхи хубииень ажахын малшадта тарааһан байна. Yлэнгын хүндыдэ сабшажа дүүргээд, ондоо газарта оршодог сабшалангууд руу нүүхэ юм.
Балжанын нуур шадар хүлгөөтэй
Аймагай хүдөө ажахын мэргэжэлтэд Элеэһээ гараад, саашаа Балжанын ажахы хүрэһэн байна. Тэндэ трактор техникын абяан, шууяатай байба. Ажахын үбhэшэдэй бригада баян ургасатай Балжанын нуурай хажуугаар шанар hайтай үбhэ тэжээл бэлдэнэ. Дүй дүршэлтэй бригадир Владимир Баляшкинай ударидадаг бригада июлиин 24-дэ нуга сабшалангууд дээрэ гаража, үдэрhөө үдэртэ ажалаа эршэдүүлжэ ябанад.
«Урда жэлнүүдтэ энэ хүндыгөөр сабшаха ногоон ургадаггүй һэн. Энэ жэлдэ ногоон һайн, баян ургаса абаха түсэб табинабди. Нёдондо саhа ехэтэй үбэл, һалхитай хабар боложо, манай ажахыда бэрхэшээлнүүдые асараа hэн. Тиимэhээ энэ жэл үбhэшэдэй бригаданууднай сабшалангууд дээрээ малай хоол ехээр нөөсэлхэеэ саг соогоо гараад ябана», - гэжэ ажахын түрүүлэгшэ Ольга Баляшкина хөөрэһэн байгаа. Энэ жэл бороотой зун байһан тула балжанынхидай сабшахаар ногоон ургаа. Теэд июлиин тэнгээр ороһон бороон үбhэшэдтэ ехэ һаалта хэнэ бшуу. Наратай үдэр сабшаһан ногооной хатаадүй байтарынь, дахяад нойтон орошоно. Доро газараар сабшалан уһанда абтанхай зандаа. Тиимэһээ үбһэшэдтэ наратай үдэрнүүд ехэ сэнтэй. Бригадын ажалшад боро газараар ябажа, үбһэ сабшана. Түрүүлэгшын тайлбарилhаар, үбһэшэдэй тогтонгүй ажалаа ябуулха гэхэдэнь, байгаалиин уларил ба шэнгэн түлишын дутагдал һаад ушаруулна. Yбhэшэдэй бүхы ажалынь оньhожоруулагдамал. Д.Бадмаевай хэлэhээр, энэ техникын жолоогой саана таби наһа дабаһан механизаторнууд һууна. Барандаа гуша гаран жэлдэ ажахыдаа механизатораар ажаллана. Yбhэшэдэй бригадын трактор техникэ түмэр түдэгын нөөсэ хэрэгсэлнүүдээр, шэнгэн түлишөөр хангалга болон бусад уялганууд бригадир Владимир Баляшкинда даалгагданхай. Тэрэ харюусалга ехэтэй, даалгагдаhан ажалдаа бэрхэ, оролдосотой хүн. Дулдаргада трактористын курс дүүргэжэ, гуша гаран жэлдэ түрэл ажахыдаа ажаллана. Үбһэшэдэй хоол баридаг, амардаг вагончик, душ г.м. түхеэрэгдэhэн. Зайн гал үгэдэг түхеэрэлтын (движок) хүдэлхэдэ, үбhэшэд сүлөө сагтаа телевизор хараха, радио шагнаха, эдеэ хоол шанаха аргатай байдаг. Yбhэшэд үдэрэй 4 дахин эдеэгээр хангагдана.
«Балжана» ажахын үбһэшэд мүнөө жэл хамтынгаа малда 1370 тонно үбhэ тэжээл нөөсэлхэ хараа түсэбтэй. Энэ болбол 2 мянган толгой хониной, 500 толгой эбэртэ бодо малай үбэлжэлгэдэ, тү-рэлгэдэшье хүрэхэ ёһотой. Ажахын үбhэшэдэй бригада жэл бүри хоёр үргэн звено болоод, үбhэеэ сабшадаг гуримтай. Нүгөө бригадань Харымай аймагта Дарһан шадар үбһэндэ гаранхай. Балжанын ажахын сабшалан бага. Тиимэһээ түсэбөө дүүргэхын тула нютагһаа гадуур гаража, малай хоол бэлдээгүйдэнь аргагүй.
Аймагай мэргэжэлтэд сабшалан дээгүүр ябахын хажуугаар таряалануудые хараһан байна. Балжанын таряашад байгша ондо шэниисэ, зелёнко тариһан. Урда жэлнүүдтэ таряан түсэбтѳѳ хүрэмэ ургадаг байһан. Харин үнгэрэгшэ жэлдэ таряаланай зарим хубинь уһанда абтаа бшуу. Ган жэлнүүдтэ балжанынхид таряаланаа hайнаар ажаллажа, эрхим ургаса абахаяа оролдодог.
Дулдаргын аймагай үмсын хамhабариин, таряашанай-фермерскэ ажахынууд августын эхеэр ерэхэ үбэлжэлгэдэ малдаа хоол нөөсэлхэ ажалаа эхилхэ юм. Байгша ондо олон ажахынууд холуур сабшалан бэдэрэнгүй, нютаг дээрээ малай хоол бэлдэхээр хараа түсэб табина. Августда, сентябрьта бороо хурын ехээр ороогүй һаань, ажаһуугшад малдаа хүрэхэ хоол гүйсэд бэлдэхэ аргатай. Байгаалиин уларил уридшалан элирүүлдэг метео-албанай мэдээсэhээр, август һара шииг нойтотой байха ха.
