Хүдөөдэ залууhаа мал хаража байhан Сэсэгма Дугарнимаевна 2018 ондо фермер болохо гэжэ шиидээд, мэдүүлгэ үгэжэ, данса саарhатай болоходоо, бодо мал үдхэхэ үмсын ажахытай болоhон. Тиигэжэ Шандали нютагай Хүлэрэгтэ гэжэ хүндыдэ малда ябаhан абатанайнгаа бууса hэргээжэ, байра байдал зохёогоод, шэнэ хэрэг эрхилээ бэлэй. 2019 ондо «Хүдөөдэ hая хүдэлжэ эхилhэн фермер» гэhэн программаар 3000000 түхэригэй грантда хүртэхэ хубитай байгаа. Гүрэнэй мүнгэн туhаламжаар хүдөө ажахын техникэтэй болоод, жэлhээ үлүүхэн болзор соо яhала hайн ажалаа бүтээжэ байна.
«Маанад шэнги залуу зондо гүрэнэй зүгhөө үгтэhэн мүнгэн ажалыемнай дүнгэхэ аргагүй ехэ туhаламжа болоно. Энэ мүнгөөрнь хүдөө ажахынгаа техникэ шэнэлээбди. Юуб гэхэдэ, хүдөөдэ бэеэрээ ажал хэхын хажуугаар һайн дүн туйлахын тула ашаа шэрэхэ, үбhэ сабшаха хүсэтэй техникэ хэрэгтэй ха юм. Тиимэhээ сая хахад түхэригэй сэнтэй «МТЗ-82» тракторhаа эхилээд, хажуур, тармуур, үбhэ ашадаг оньhон түхеэрэлтэ гэхэ мэтые абаабди. Тиигээд эхэ мал болгожо, казах малаан үүлтэрэй, hайн шуhатай 19 эмэ хашараг Согто-Хангил нютагай Дондоков Баир ахатанhаа абаа hэмди. Мүнөө хабар тэдэ хашарагууд түл үгөө. Мяхалиг үүлтэрэй мал үдхэхэ хадаа зузаан мяхатай мал абаа hаа дээрэ, саашадаа селекци хэхэ хүсэлтэйбди. Түрүүн казах малаан үүлтэрэй буха табяад, hүүлээрнь симментал үүлтэрэй бухатай болохо түсэб бии.
Грантын конкурсдо хабаадахын тула счёдтоо 300000 түхэриг мүнгэтэй байха ёhотой. Абаhан мүнгэеэ зүбөөр хэрэглэжэ, тоосоо саг соонь хэхэ эрилтэ табигдадаг. Тиихэдээ 3 хүниие ажалда абаха, салин, татабарииень түлэхэ уялгатайбди. Илангаяа үбhэнэй үедэ техникэ мэдэхэ механизатор, мал адуулха ажалшан хэрэгтэй байдаг. Тракторист, үнеэ hааха, мал адуулха ажалшадтай болообди.
Дулдаргын саана байдаг фермерhээ казах малаан үүлтэрэй нэгэ буха худалдажа абаа hэмди. Һүрэгөө дахуулха эрэ мал хэрэгтэй ха юм. Мүн хүдөөдэ моригүй байхын аргагүй, унаа болохо хэдэн моритойбди, буряад эмээл, шүдэр, хазаар г.м. зэмсэгүүдшье байха. «Ромбик» гэжэ хара моримнай аймагай урилдаанда түрүүлээ hэн. Мори урилдаанай hүүлээр hула табихада, гэрээ олоод ошодог ухаатай морин. Гүйгөөшэ морин урилдаанай зайда гарахадаа, бэеэ зэhэжэ, гэдэhэ гүзээгээ татажархидаг. Сагаалганда малшад мориндоо мордожо, өөhэд хоорондоо ябалсажа найрладагбди. 2-дохи ангиин Кирилл хүбүүмнай морёор ябаха дуратай.
Би мэргэжэлээрээ эмнэлгын лабораторидо, Агын санитарна-эпидемиологическа станцида, Шэтын онкологическа больницада хүдэлөөд, хүүгэдтэй болоходоо, гэр бүлөөрөө хүдөө гараа hэмди. Мүнөө малда ябахадаа, хаанань юун бүтэнэб, хаанань гарза гаранаб гэжэ хэhэн ажалайнгаа дүн харанаш. Аба эжынгээ хэрэг үргэлжэлүүлэн, хүдөөдэ табан хушуун мал үдхэжэ, эзэн ёhоор байхада, гоёл даа», - гэжэ Сэсэгма Бороева урмашан хөөрөө hэн.
Сэсэгмагай наһанай нүхэр Сэрэн Бороев Зүдхэли нютагай хүн юм. «Родина» үүлтэртэ ажахын түрүүлэгшэ Дарима Михайловна Дондоковагай дэмжэлтээр анхан Бороевтоной залуу бүлэ энэ ажахын хонишод болоһон байна. 100 эхэ хонинhоо 100 хурьга абадаг аад, мүнөө жэл шэрүүн хабар боложо, түл абахань хүндэшэг байгаа. Мүнөө Сэрэн нүхэрынь Зүдхэли нютагтаа агын үүлтэрэй эхэ хонидые харууһалжа байна. Нёдондо тэрэ Дулдаргын аймагай «Гэсэрэй» мүрысөөндэ мориёо гоёогоод, соло дуудажа, шангай 3-дахи һуури эзэлээд, бэлэг сэлэгтэ хүртөө hэн. Сэрэн Бороев ёһо заншалаа сахиха, дуулаха, мүрысэхэ дуратай хүн юм. Тэрэ Кирилл хүбүүндээ мориной тоног зэмсэг бэлдээд байдаг.
Мүнөөдэрэй байдалаар, Бороевтон Шандалида үмсынгөө малда үбhэ абажа дүүргээд, мүнөө Зүдхэлидэ даашынгаа малда үбһэ тэжээл бэлдэжэ байна.
Сэсэгма Бороева эдир наhанhаа адуу малда дуратай, ажалша бэрхээр үндыhэн. Дүрбэтэй байхадань, Раднын Дугарнима ба Шэмэджаб аба эжы хоёрынь хамтын мал абажа, 20 жэлэй туршада хонишод ябаhан. Эжынгээ хажууда Сэсэгма сагаан эдеэ буйлуулжа hураа, мүнөө 2 басагадтаа дүршэлөө дамжуулан, зөөхэй бүлэдэг, ээзгэй хэдэг, тараг бүридэг, аарса халаадаг. «Хонинойнгоо нооhо гарай, зайн галайшье хайшаар ядамаргүй хайшалдагбди», - гэжэ С.Бороева хэлээ hэн.
Сэрэн нүхэрэйнь Борын Гүрэ аба наhаараа Зүдхэлиин хамтын хонин hүрэг арьбажуулалсаhан. «Үнэндөө хонишоноор үнинэй хүдэлдэгбди» гэжэ хэлэхэ залуу малшад дүүрэн эрхэтэй. Тэдэнэр газаагаа олон толгой хони, үхэр, адуу барихын хажуугаар тахяа, индюк, галуу, гахай тэжээдэг байна.
Үмсын, хамтын ажал адли тэгшэ хэдэг Бороевтон элдин талада малаа үдхэжэ, ажалай жолоо шанга адхаад, элинсэгэйнгээ хэрэг үргэлжэлүүлэн, 3 hайхан үринэрые хүмүүжүүлнэ.
