- Доржижаб Банзаракшиевич, Дулдаргын аймагта мүнөө хэды ажахынууд ажал ябуулна гээшэб?
- Дулдаргын аймагта 5 хамтын, 43 таряашанай-фермерскэ болон 4534 үмсын ажахынууд бии. Эдеэ хоол үйлэдбэрилдэг 5 эмхи, тэдэнэй тоодо хилээмэ халааша, амтатай зүйлнүүдые үйлэдбэрилдэг 3 эмхи ажаллана. Гадна мяханай полуфабрикадуудые үйлэдбэрилдэг 2 эмхи ажаллана.
- Мүнөө ажахынуудта хэды мал тоологдоноб?
- Хамтын ажахынуудта хамта 1688 толгой эбэртэ бодо мал, 18838 толгой хонин, 1127 толгой морин байна, 10178 толгой хурьган мүндэлөө. Энэ жэл Дулдаргын аймагай Зүдхэлиин «Родина» үүлтэртэ завод» хүдөө ажахын үйлэдбэриин кооперативай ахалагша хонишон Борис Дондоков 100 эхэ хонинһоо 137 хурьга абаа.
- Нооhо хайшалалгын хүдэлмэринүүд тухай хѳѳрэжэ үгыт.
- Дулдаргын аймагаар, 15493 толгой хонин хайшалагдаа. 31,3 тонно нооhо абаабди. Тэрэнээ Агын «Руно» гэһэн хизаарлагданги харюусалгатай эмхидэ тушаахабди. Тиихэдэ Тугшанай «Онон» үүлтэртэ ажахы хониной нооһо Хакас Республика руу тушааха.
Дулдаргын аймагай захиргаанай хүдѳѳ ажахын таһагай
зоотехник А.Цыдендоржиев хони хиргана.
- Yшөө ямар hонинууд болоно гээшэб?
- Июниин 16-hаа 18 болотор Улаан-Yдэ хотодо үнгэргэгдэhэн Сибириин ба Алас Дурнын үүлтэртэ мал харалгын 17-дохи үзэсхэлэндэ ошоhон байнабди. Дулдаргын аймагые Зүдхэлиин «Родина» үүлтэртэ завод» СПК түлөөлөө, үүлтэртэ хуса, эхэ хони, эрэ ба эмэ түлгэнүүдые абаашаабди. Хуса, эхэ хонин ба эрэ түлгэмнай алтан медальнуудта хүртөө юм.
- Гүрэнэй дэмжэлтэнүүдтэ хүртэнэ гүт?
- Субсидинууд үгтэнэ. Жэшээнь, мяха үйлэдбэрилдэг 23 таряашанай-фермерскэ ажахы субсидинуудта хүртөө. Үүлтэртэ мал худалдан абалгын субсидиин ашаар Алтайн хизаарай «Фарм» гэhэн үүлтэртэ заводһоо казах малаан үүлтэрэй зургаан буха худалдажа абаа hэмди. Энэ үүлтэрэй мал үбhэ ногоо голодоггүй, халуун, хүйтэншье уларилда ядадаггүй, бэлээр үбшэндэ нэрбэгдэдэггүй, шанга иммунитедтэй, түргэн таргалдаг. Харууhа hайтай буха зургаан hара соо 450 кг болодог. Зузаан арhатай, арhаниинь үйлэдбэридэ ехэ сэнтэй бшуу. Ɵөхөөр hудалтанхай мяханиинь зөөлэн, амтатай. Энэ субсидиин ашаар таряашанай-фермерскэ ажахынууд сэнгэйнь 50 хуби түлэнэ, бэшэ 50 хубииень гүрэн даана. Нооhоной субсидинууд намар тээшэ үгтэхэ юм.
- Арсалан Лубсанмижитдоржиевич, таряа тарилгын кампани тухай хөөрэжэ үгыт.
- Мүнгэнэй орёо асуудалhаа боложо, жэлhээ жэлдэ таряан багаар таригдана. Энэ жэл 655 гектар газарта ургамал тариха түсэб табигдаа hэн: «Родина» үүлтэртэ завод» СПК - 400 гектарта, фермернүүд – үлэһэн бэшэ гектарта. Мүнөө 310 гектар обёос таригдаа, 300 гектарыень - «Родина» үүлтэртэ завод, 10 гектарыень – олзын хэрэг эрхилэгшэ А.Арбалжинов. Һүүлэй табан жэлдэ орооhо таринагүйбди. Олзын хэрэг эрхилэгшэ А.Басов 5 гектар хартаабха таряа.
340 гектар зелёнко тариха түсэбтэй байгаабди, теэд 197 гектар таригдаа. Энэ бол түсэбэй 58 хуби болоно. Юундэ түсэбөө дүүргээгүйбибди гэхэдэ, зарим фермернүүд бэшэ тарихагүйбди, мүнөө жэл уларилай hайн, ган гасуур болоогүй, бороотой байгаа хада үбhэ ехэхэнээр нөөсэлжэ, бүдүүн хоолоо үбhөөр хүсэлдүүлхэбди гэжэ шиидээ.
- Yбhэ сабшалгада бэлэдхэл хэр ябажа байнаб?
- Yбhэ сабшалгын кампаняар хэлэхэ болоо hаа, 10338 тонно үбhэ бэлдэхэ ёhотойбди, тэрэнэй тоодо хамтын ажахынууд - 4501 тонно, таряашанай-фермерскэ ажахынууд - 5837 тонно.
Хамтын ажахынуудаар хэлэхэ болоо һаа, «Эрдэм» СПК 134 тонно, «Табтаанай» агрокооператив 165 тонно, «Родина» үүлтэртэ завод» СПК 2136 тонно, «Онон» үүлтэртэ ажахы 913 тонно, «Шандали» СПК 464 тонно, «Балжана» агро-кооператив 530 тонно, «Элеэ» агрокооператив 158 тонно үбһэ нөөсэлхэ түсэбтэй.
«Родина» үүлтэртэ завод» СПК болон «Балжана» агрокооператив ондоо аймагуудта үбhэ сабшажа болохо, юундэб гэхэдэ эдэ ажахынуудта үбһэ сабшаха газар дуталдадаг. Мүнөө жэл үбhэ ногоон һайнаар ургана, тиимэһээ талаар ошонгүй, нютагтаашье сабшажа болохо. Таряашанай-фермерскэ ажахынууд, үмсын ажахынууд хүрэхэ үбhэеэ абаха гэжэ hананаб.
- Танай һанамжаар, мүнөө жэлэй ургаса үнгэрэгшэ жэлhээ ямар байха гээшэб?
- Минии hанахада, нёдондонойхиһоо дээрэшэг аабза, үнгэрэгшэ жэл бороогой тогтон торонгүй ороходо, ехэ сабшалан уhанда абтаа hэн.
- Техникэ унаа үбһэ сабшалгада бэлэн гү?
- Техникэ тон дуталданагүй, зүгөөр хуушарhан. Трактор, пресс гэхэ мэтэ техникэ бэлдэгдэнэ. Шэнэ техникэ абахань баhал хүшэр. Арга шадалаараа бага сага техникэ, жэшээнь, жэл соо аймаг дотор 3-4 косилка, пресс ба КУН нэгэн-хоёроор абадагбди.
- Доржижаб Банзаракшиевич, Арсалан Лубсанмижитдоржиевич, ямар орёо асуудалнууд таанадай hанал бодол хүлгөөнэб?
- Мүнөөдэрэй орёо асуудалнууд гэхэдэ, ажахынуудта хүдэлмэришэд дуталдана. Гол шалтагааниинь - бага салин. Түлишэ үнэтэй, 1 литр солярка 60 түхэригтэ болоно, ажахынууд ехэ налогуудта дарагдана. Тиигээшье hаа ажахынууд сабшаландаа бэлдэжэ байна.
- Ямар түсэбүүдые табинабта?
- Таряа тарижа, хони хайшалжа дүүргээбди. Yбhэн hайн ургаба. Уларилай шэнжэ харахада, август hара бороогүй байхаар хүлеэгдэнэ, тиимэhээ августын эхиндэ сабшаландаа гараха байхабди.
- Һайнта даа.
Цымжидма ДОЛГОРОВА.
