Гүрэнэй сүүдэй приставүүдэй федеральна албанай Забайкалиин хизаараар хүтэлбэриин даргаар энэ жэлhээ Ага нютагhаа уг гарбалтай Баясхалан Дамдинжапов томилогдожо, амжалтатай хүдэлнэ. Сүүдэй приставүүдэй хүдэлмэрилэгшэдэй мэргэжэлтэ hайндэр соогуур Б.Дамдинжаповтай уулзажа, ажал хэрэгүүдээрнь hонирхообди.
Б. Дамдинжапов Оюна нүхэртэеэ Владивосток хотодо.
- Баясхалан Владимирович, багаhаа юрист болохо эрмэлзэлтэй байhан гүт?
- Минии аба, эжы багшанар юм. Абамни - Владимир Эрдынеевич - физикын, Базар-Ханда Степановна эжымни математикын багшанар, олон жэлдэ Согто-Хангилай дунда hургуулида хүдэлhэн. Аба эжынгээ мэргэжэл шэлэжэ, Забайкалиин гүрэнэй багшанарай дээдэ hургуулида физико-математикын факультедтэ ороо hэм. Багшын мэргэжэлтэй боложо, түрэл нютаг Согто-Хангилаа ерэжэ хүдэлөөб. Хахад жэл хүдэлөөгүй байтарни, Агада сүүдэй приставүүдэй албан нээгдэжэ, ажалтадые абалга болоно гэхэдэнь, тиишээ хандаа бэлэйб. Сүүдэй приставүүд 1998 он болотор сүүдэй аппарадта хамаатай байhанаа, тэндэhээ гаргагдажа, амяараа, бэеэ дааhан гүрэнэй албан болгогдоо бшуу. Манай албан юстициин министерствэдэ хабаатай болоо. Агын тойрогоор юстициин таhаг бии болгогдоо. Тэрэ жэлынь «О судебных приставах», «Об исполнительном производстве» гэhэн гүрэнэй хоёр хуули абтажа, хүсэндөө ороhон байха юм. Манай албатад сүүдэй гаргаhан шиидхэбэринүүдые дүүргэхэ гол уялгатай болоhон байна. Түүхэhээ хаража үзэбэл, 1865 ондо ородой хаан 2-дохи Александр «О судебных уставах» гэhэн суглуулбари гаргаhан байгаа. Тэрэнэй ёhоор, сүүдэй хүдэлмэрилэгшэд гүрэнэй бюджет руу налог суглуулжа оруулха үүргэтэй байhан.
- Агада юстициин таhагай бии болоходо, хэд хүдэлжэ эхилээ hэн бэ?
- Тойрогой юстициин таhагай даргаар Дамдинжаб Цоктоев, тэрэнэй орлогшоор Баир Дамдинов хүдэлhэн байна. Гурбан аймагта таhагууд байгуулагдаа hэн. Агын аймагаар Батор Цыренжабэ, Могойтодо - Баир Галсанамжилов, Дулдаргада Дугар Шалапов гэгшэд хүдэлжэ ябаа. Минии 1999 ондо Агын аймагай сүүдэй приставүүдэй албанда ажалда ороходомни, Бальжин Намсараева, Цыцык Тумурова, Цыцык Цымпилова, Цырендаши Норбоев, Баир Дашидондоков хүдэлөө. Тэрэ үеэр сүүдэй байшан, судьянарые ба сүүдэй ажалтадые хамгаалха үүргэтэй приставүүд бии болоо. Түрүүшын тоодо Хэшэкто Жамьянов, Баясхалан Болотов, Баир Батоболотов хүдэлжэ эхилhэн юм. Намда даалгагдаhан газар гэхэдэ, Ага тосхоной урда бэе, Агын аймагай урда нютагууд һэн. Батор Амаголонович даргамни түрүүшын үеэр ажалыемни намда заажа, ойлгуулжа үгэдэг бэлэй. Ага тосхон соогуур айлнуудаар ябагаар ябаха, хүдөө нютагууд руу гарахадаа, ябадалай унаагаар дамжаха сагууд hайсал болодог hэн. Манай албан гансал УАЗ унаатай байгаа бшуу. Тиин 2001 онhоо приставүүдэй албан стол, стул, компьютертай болоо. Штат үргэдхэгдэжэ эхилээ. Шэнэ тушаалнууд бии болоо. Тойрогой сүүдэй приставүүдэй албанай даргаар Баир Дармаевай хүдэлхэ үедэ би мүрдэгшөөр хүдэлhэн байнаб. Гүрэнэй яла, алимент, налог түлэдэггүй эрхэтэдэй, тушаалта нюурнуудай уголовно хэрэгүүдээр ажал ябуулдаг hэнби. Баир Зандараевичай судьягай тушаал эзэлхэдэ, би тойрогой сүүдэй приставүүдэй албанай ахалагша приставэй уялга дүүргэгшээр томилогдооб. Удангүй 2005 оной июнь hараhаа энэ тушаалда баталагдажа, 2008 он болотор хүдэлhэн байнаб. Минии Агада хүдэлхэ үеэр ажалай дүнгүүднай эрхимэй тоодо ябаа бшуу. Росси гүрэн дотор харуулhан дүнгүүдээрээ 7-8-дахи hуурида ябаабди.
- Намтарhаатнай хараад үзэхэдэ, аяар холын Магаданай можодо, Биробиджан хотодо хүдэлhэн байнат. Холын, танигдаагүй газарта хүдэлжэ эхилхэдэ, Танда ямар байгааб?
- Түрэл нютагhаа гаража ошоходо, гоё бэшэ байдаг гээшэ ааб даа. Түрүүн ошоходом, Магадан танигдаагүй газар байгаа. Манай угсаатан үсөөн, Ушарбайн, Урда-Агын, Зүдхэлиин зон байдаг hэн. Һүүлшын жэлнүүдтэ Агаһаа олон хүн ошодог болоо. Ажалаа хэхэһээ бэшэ ондоо шэнэ юумэн байгаагүй. Нүхэрни Магаданда судьягай туhалагшаар хүдэлөө. Магадан гээшэмнай шадалтай, зөөритэй нютаг. Ажалгүй зон үсөөн. Ажаhуугшадынь барандаа шахуу ажал хүдэлмэритэй. Ямаршье албанда ажалай сүлөө hууринууд олон байгаа. Жэшээлхэдэ, минии ажаллаhан сүүдэй приставүүдэй хүтэлбэридэ мэргэжэлтэд дуталдадаг hэн. Россиин зүүн заха газар болоходоо, салин түлбэриньшье дээшээ. Диилэнхидээ гэр байрын-коммунальна түлбэринүүдые суглуулха ажал гарадаг hэн. Тэндэ хүдэлхэдөө, гүрэнэй албангуудай ба губернаторай захиргаанай хоорондын холбоо харилсаа байгуулжа шадаабди. Минии Магадан һая ошоходо, сүүдэй приставүүдэй албан харуулһан дүнгүүдээрээ Росси гүрэн дотор 30-дахи һуурида ябаа. Хоёр жэл лэ болоод, эрхимүүдэй тоодо орообди.
Дэлгэрэнгыгээр 45-дахи дугаарта.
