Ага нютагаймнай үзүүр хүбүүдэй нэгэн, бурханhаа үршѳѳгдэhэн бэлигтэй хүтэлбэрилэгшэ, бэрхэ ударидагша, СССР-эй Верховно Соведэй депутат ябаhан Бадма Цыренович Цыренов мүнѳѳ мэндэ ябаа hаа, энэ жэлэй ноябриин жабартай үдэрнүүдтэ 85 наhаяа угтаха байгаа.
Б. Цыренов (зүүн гарһаа гурбадахи), В. Ральдин (зүүн гарһаа нэгэдэхи). 1968 он.
АГЫНГАА НЭРЭ ҺҮЛДЭ ДЭЭГҮҮР ҮРГЭҺЭН
Бадма Цыренов алтан дэлхэйн альган дээрэ абьяас дүүрэн ажаллажа, арад түмэн зонойнгоо дурасхаалда хододоо hаруул hайханаар hанагдажа ябадаг юм. Залуугаар хүндэ үбшэндэ дайрагдажа, 1975 оной январь соо наhа бараа, ниитэ зондо ехэл гашуудал болоо hэн. Гэбэшье энэ хүнэй хэhэн хэрэг мүнхэ. Бэелүүлжэ үрдеэгүй хэрэгүүдынь, түсэбүүдынь олон үлѳѳшье hаа, хожом hүүлдэ булта бүтэhэн байха юм. Тэрэнэй нарин ударидалга доро баригдаhан олон байшангууд, харгы гудамжанууд арадтаа мүнѳѳ болотор аша туhатай үүргэ дүүргэhээр. Энэ ахатай суг ажаллаха, харилсаха аза талаантай гэхэ гү, али хубитай ябаhан зон сагай ошохо бүри үсѳѳн боложо байна. Бэлигтэй хүтэлбэрилэгшэ тушаа сэдьхэлэй дулаахан үгэнүүдээр дурсажа, залуу үеын зондо хѳѳрэжэ, мэдүүлжэ үгэхэ зон үсөөржэл байна бшуу. Тиибэшье Бадма Цыреновэй хүдэлhэн, ажаhууhан Согто-Хангил, Амидхааша, Тугшан, Шандали, Зүдхэли, Ага тосхон нютагуудаар суг хүдэлhэн нүхэдынь бии. Барандаа шахуу ная, ерэ хүрэһэн үндэр наhатай аха эгэшэнэр болоно. Жэшээлбэл, Ойдоб Цыденов (Шандали), Бадмацырен Дамдинов (Амидхааша), Шираб-Нимбу Дашидондоков, Софья Аюшиева (Ага) ба бусад болоно.
ЖОЛООШОНИИНЬ ЯБАҺАН
Ага тосхондо ажаhуудаг Владимир Ральдин Бадма Цыреновэй жолоошон ябаhан юм. Бадма Цыреновичэй «баруун гар» мэтэ дүтэ нүхэр боложо, авто-унаагаар олон жэлдэ шэрэhэн байна. Хоюулан Улаан-Yдэ, Шэтэ хотонуудаар, хүдѳѳ hуурингуудаар, малшадай буусануудаар үдэр hүнигүй гэхээр гүйлгэлдэhэн гээшэ. «Ябаагүй газарнай байхагүй, хайшан заанаб, тиишээл ябадаг hэмди», - гэжэ мүнѳѳ 76 наhатай Владимир Базаржапович хѳѳрэнэ. Володя аха Шэтэ хотодо жолоошоной hургуули дүүргээд, Согто-Хангил нютагта ажалайнгаа намтар эхилhэн байна. Абань - Базаржаб Ральдин ажахын түрүүлэгшэ ябаа. Залуу хүбүүн түрүүн автослесареэр ажалда орожо, ГАЗ-51, ЗИЛ-164 түхэлэй унаануудые заhабарилдаг болоо. Жолоошодой саг зуура талаар ошоходо, тэдэнэй халаан болохо. Улаан-Yдэhѳѳ ажахыдаа шэнэ “Волго” унаа жолоодожо асарhан байна.
БАДМА ЦЫРЕНОВЭЙ СОГТО-ХАНГИЛ ЕРЭХЭДЭ
Агын хүдѳѳ ажахын инспекциин даргаар урда тээнь хүдэлжэ ябаhан Бадма Цыренов Согто-Хангилай ажахын түрүүлэгшэ боложо ерээ. Тэрэ шэнэ “Волгодо” hуугаа. «Бадма Цыренович намhаа 10 наhаар аха hэн. Бэеэр мантан даа. Һайн зохид зантай. Хоюулан түрүүшынхеэ албанай хэрэгээр Шиилхын аймаг ошоhон байгаабди. Тэндэ кукуруза ургуулгаар үргэн хэмжээнэй зүблѳѳн үнгэргэгдѳѳ hэн. Тэрэниие Шэтын можын гүйсэдхэхы хорооной 1-дэхи секретарь Смирнов гэжэ дарга хүтэлhэн байгаа. Аян замда гарахадаа, унаагай газай педаль гэшхэжэл мэдэхэш. Ааляар ябаа hаашни, «Володя, машинамнай яагааб?» гэжэ асууха. Түргѳѳр ябаха дуратай hэн. Бадма Цыренович унаа, техникэ гээшые ямаршье жолоошонhоо дээрээр мэдэдэг байhан. Нэгэл юумэнэй түршэгэнѳѳ hаань, ямар юумэн hаатааб гэжэ уридшалан мэдэхэ. Костюмаа тайлаад, ѳѳрѳѳ носожо эхилшэхэ. Муу унаагаар ябаха дурагүй hэн бэзэ. Айхабтар шэн нарин. Унаагаа яла сала болотор аршаад, сэбэр байлгаха гэжэ оролдохош даа. Ѳѳрѳѳ капот нээжэ хараха. Тоhон, шоройдо дарагдашаhан мотор байгаагүй. Унаагай хажуугаар ѳѳрыгѳѳ сэбэрээр ябуулхаш. Нуутагар, муухай үнэр анхилуулhан нэгэшье ябагдаагүй», - гэжэ жолоошон В.Ральдин хѳѳрѳѳгѳѳ үргэлжэлүүлнэ.
Владимир Ральдин Согто-Хангилда Бадма Цыреновичые шэрэжэ байтараа, дээдэ hургуули хэхэ гэжэ шиидээд, хото город ошоhон байгаа. Хотодо 1-дэхи семестртэ hуража байтараа, hургуулияа орхиhон байна. Бадма Цыренович 1964 ондо КПСС-эй Агын райкомой 1-дэхи секретаряар hунгагдаа. Шэнэ тушаалда дэбжүүлэгдэhэн Бадма Цыренов Володиёо дуудажа, дахяад жолоошон болгоо. Тиигэжэ удаадахи жэлнүүдтэ Володя аха Бадма Цыреновэй найдамтай тулга, нүхэр боложо ябаа бшуу. В.Ральдин ямаршье сагта унаагаа ябуулха ходо бэлэн байлгаа. «Володя, тэды сагта ерээд байхаш» гэжэ жолоошондоо хэлэхэдэнь, тэрэнь хэлсэгдэhэн болзорой урда тээ заабол ерээд хүлеэжэ байха. Yлэхэдэ, ехэ дурагүй байха. «Түрүүндээ унаа соогоо хүлеэжэ hуудаг hэнби. Һүүлдэ hониноо хѳѳрэлдэнгѳѳ гэртэнь орожо һуухаш даа. Наhанайнь нүхэр - Лхамацырен Жигжитовнатай, Цырен, Чингис хүбүүдтэйнь нүхэсэдэг hэмди, мүнѳѳшье нүхэсэжэ ябадагбди. Цырен ба Чингис хүбүүдынь абаяа дахажа, машина соо hуугаад ябаха дуратай hэн. Холуур ябахадаа, хүбүүд ара hуурида унташаха. Бадма Цыренович түрэлхидтѳѳ айлшалхадаа, амархаа ошоходоо, гэр бүлэеэ, үри хүүгэдээ абаха дуратай байгаа».
Дэлгэрэнгыгээр 45-дахи дугаарта.
