Цындыма Жигмитова Урда-Ага нютагай Наран-Туяа гэжэ газарта 1940 ондо түрэһэн юм.
Дайнай болон дайнай һүүлээрхи хатуу жэлнүүдтэ бага наһаниинь тудаал даа, хэнэйш мэдэһээр, эдихэ юумэн тиихэдэ ехэл хомор haaб даа.
Зургаадахи наһандаа ябатарынь, 3 хүүгэдтэй байһан эжынь - Будын Намсарайн Долгоржаб Цындымэеэ хүндэ үгөө. Тиигэжэ Согто-Хангилда ажаһууhaн Маюрай Жигмит гэжэ эжынгээ нагасын Дулма басаганай үринь бoлohoн байна.
- Жигмит аба түрэһэн эжыдэмни тугалтай үнеэ асарһан ха. Тиимэһээ «шамайе тугалтай үнеэгээр лэ андалдаһамди» гэжэ ахаймни шоглон хэлэгшэ һэн. Томохон болоод байһан хадаа хүндэ үгтэһэнөө мэдэдэг һэм. Морин тэргээр Тулмасаанда ябатараа, «түрэһэн эхэеэ «эжы» бү гээрэй даа» гэжэ үргэжэ абаһан эжынгээ хэлэһые мартадаггүйб», - гэжэ Цындыма абгай хөөрэнэ.
Балшар багахан басага үргэжэ абаһан эжынь шэрүүхэн зантай, хатуу сэдьхэлтэй хүн байшоо. Зүб, буруушье haaнь, hypaap гү, шүдэрөөр гү һайсал сохихо даа. Үргэмэл басаганай үхибүүн наһанһаань тон hapyyлaap, һайханаар һанагдаха хүниинь - абань. Зөөлэхэн зантай, уран гартай, наһаараал дарха хэжэ ябаһан Жигмит абань Цындымэеэл эрхэлүүлдэг һэн ха.
Оёһон сүүмхэтэй, hомон дэгэлтэй басаган нютагайнгаа 4 классай hypryyлида ороо. Һүүлээрнь байрада байгаад, Һүдэнтын 7 жэлэй hypгyyли түгэсхөө. Саашадаа һуралсалаа үргэлжэлүүлхэеэ Ага ерээд байтарынь, эжынь үбдэжэ, гэртээ бусаха баатай бoлohoн ха. Тиигэһээр колхоздоо ходо хүдэлөөл даа. Тэрэ үедэ Согто-Хангилай колхозой түрүүлэгшээр Бадма Цыренов хүдэлжэ байһан, хонидые үрэжүүлгэдэ тон ехэ анхарал хандуулдаг һэн ха. Цындыма басаган осеменаторнуудай курснуудые гараад, хозрасчётно бригадада хонидые үрэжүүлгэдэ амжалтатай хүдэлөө. Hooho хайшалалга, үбһэ хуряалга г.м. кампанинуудта ходол хабаадалсаа.
Хонидой нooho хайшалха электро-хайшанууд 1950-яад онуудай һүүл багаар тойрог до-тор бии болоһон юм. Хониной дүрбэн хүл ута модондо уяад, нооһыень хайшалдаг байһан саг. Колхозой зоотехнигээр хүдэлжэ байһан Цырендаши Гонгоров 1961 ондо баруун тээшээ ошожо, «оренбургска» аргаар нooho хайшалалгын курснуудые гаража ерээ. Ерэһээр лэ нooho хайшалалгын нүүдэл пункт дээрэ нэгэ хэды эрхим хайшашадые «оренбургска» аргада hypгaбa. Тэдэнь - Цындыма Жигмитова, Таня Удбылова, Мэдэгма Гуруева, Люба Чимитова, Цыпелма Цыжипова инструкторнууд боложо, бэшэ хайшашадтаа заагаа. Тиигэһээр аймаг, можо дотор «оренбургска» аргаар мүрысөөнүүд эмхидхэгдэжэ эхилээ. 1961 ондо Чернышевскдэ үнгэргэгдэһэн Шэтын можын мүрысөөндэ Ц.Жигмитова 1-дэхи һуури эзэлһэн байна. Иигэжэ шуран шударгы, гүлмэрхэн басаган түрүүшынгээ ехэ амжалта туйлаһан юм.
Һүүлээрнь 1962 ондо Согто-Хангилай гурбан эрхим хайшашад - Ц.Жигмитова, М.Гуруева, Т.Удбылова Оренбург хотодо үнгэргэгдэһэн Бүхэроссиин мүрысөөндэ хабаадаһан байна. Тиихэдэ Цындыма Жигмитовна ехэ мүнгэн медаль, томо хибэс шангуудта хүртөө.
Хойто жэлынь Волгоград хотын хажуудахи «Привольный» совхоздо эмхидхэгдэһэн Бүхэроссиин мүрысөөндэ хабаадахаяа Агаһаа олон хай-шашад ошоо. Тэрэ тоодо Согто-Хангилһаа Цындыма Жигмитова, Цыпелма Цыжипова, Люба Чимитова, Бальжинима Абидуев, Батасэрэн Ринчинов, 3yгаалайhaa Цыжидма Самбуева, Балдан Базаров, Оловяннын аймагһаа Алексей Базаров ябалсаа. «Байрлаһан байрамнай яблокын саад соо һэн. Амтан фрукт хүнэг хүнэгөөр суглуулжа эдидэг бэлэйбди. Теэд ойгоо гутаагүй байгаалди даа...», - гээд Цындыма абгай энеэнэ. Энэ мүрысөөнэй үедэ Новая Зеландия гүрэнэй эрхэтэн, нооһо хайшалалгаар дэлхэйн абарга болоһон Годфри Боуэн гэжэ шанга харууһатай хүн ерээ. Жэшээ болгон, нюдөө уяжа байжа, тэрэ өөрынгөө хайшаар нооһо хайшалжа харуулаа.
Агаһаашье хабаадагшад эндэһээл шүдэнүүдтэйгээрнь хайшануудаа абаад oшohoн ха. Тэдэнээ өөһэдөө бүлюудээд ябаа. Энэ удаа Цындыма абгай бага мүнгэн медаль, хибэс шангуудтай, «Отличник социалистического соревнования» тэмдэгтэй ерээ.
- Түрүүшын hyypи эзэлэгшэдтэ - Оренбургын, Волгоградай бэрхэ хайшашадта хүлэй оёдолой, угаабариин машинануудые үгөө. Би түрүүншье, мүнөөшье абагша хибэсүүдээ харгыдаа хаяжархёо haa гэжэ хэды һанаа һэм. Теэд шэрэжэл асараалби даа. Мүнөө болоходо, ашанар, зээнэрнишье тэдэниием эдлэжэ, эжымнай тиигэжэ ябаһан юм гэжэ haнажа ябаха юм бэд даа гэжэ найдагшаб, - гээд олоной эхэ һанамжатаяа хубаалдана. Тэрэ үедэ областиин зоотехнигээр хүдэлжэ ябаһан А.Ф.Высоцкиие тон халуунаар дурсана: «Ехэл сагаан сэдьхэлтэй хүн һэн. Хүгшэнииньшье һайн. Бидэниие хүндэлхэ даа. Ерэхэ, ошоходоол, гэртэнь хонохобди». Түрүүлэгшэнь Бадма Цыренович өөрөө Шэтэ ошожо, залуушуулаа угтаад, «Волгоороо» асардаг байгаа. 1963 ондо «Овцеводство» гэһэн түбэй журналай гадарта Согто-Хангилай хайшашад-басагадай: Цындыма, Люба, Цыпелма гурбанай үнгэтэ фото-зураг толилогдоһон байна.
Нэгэтэ Цындыма абгай сэбэр шарайтай, долгилһон хара үһэтэй, түмэр түдэгэдэ угаа бэрхэ жолоошон Галсанбаир базаровтай уулзажа, залуушуул уданшьегүй, 1963 оной августын 25-да хурим түрэеэ хүнхинүүлээ. Урда-Агын Баян-Булаг нютагта түбхинэжэ, 12 хүүгэдые түрэжэ, дангигар буусатай айл болоһон байна. 1964 ондо ехэ басаган Цырегмагайнгаа нарай байхада, дахяад Волгоград ошоһон, зүгөөр урдахи жэлнүүдтэ орходоо ямаршье бэлэдхэлгүй, нарай бэетэй ябаһан залуу хайшашан үндэр дүн туйлаагүй.
Галсанбаир аха үбшэнэй шалтагаанаар 1985 ондо алтан дэлхэйтэеэ хахасаһан юм.
Мүнөө Цындыма абгай хүүгэдээ дүнгэлсэн, олон тоото аша зээнэрэйнгээ дунда Ага тосхон дээрэ ажаһууна.
- Эжымнай мүнөө 80-тай болобо. Үндэр наһатай болоошье һаа, бултанаймнай хойноһоо ходол һанаагаа зобон, үреэлээ хэлэжэ байдаг лэ даа, - гэжэ бидэнэй Цындыма абгайтай уулзахада, эжынгээ хажууда байһан хүбүүниинь, бүхэ барилдаагаар уласхоорондын судья Элбэк Базаров хэлэнэ һэн. Хүбүүнэйнь, бэшэшье олон хүүгэдэйнь энхэргэн хандаса эжыдээ гурбан зөөлэниие эдлүүлжэ байһыень элирхэйлнэ.
