Наанахи голой урасхал Ононойхидо орходоо номгон, аалин. Намарай эхиндэ тудалдадаг Рихын үедэ арюун тунгалаг уһатай. Анхандаа голой уһанда хабшаахай, дун хорхой амидардаг һэн - энэ болбол арюун сэбэр уһанай шэнжэ байгаа. Голой саана, Ононой эрьеэр мойһон, үлир, долоогоно, нохойн хоншоор ургадаг. Һөөг бургааһадһаа бүридэһэн үдхэн шугы нэмжыдэг. Нютагай зон уһа бузарлахагүй, модогэмтээхэгүй һургаалые сахидаг. Нютагһаа гараад, урагшаа ошоходо, Лусадай, Наһатын субарганууд бии юм. Хүһөөшэ нютагта ажаһуудаг Дарима Лубсановна Жамбалова эгэшэ олон һонирхолтой юумэнүүдые хөөрэжэ үгэбэ. Тэрэ илангаяа үндэр наһатайшуулһаа дуулаһан түүхэтэ ушарнуудые, арадай аман зохёолнуудые бэшэжэ абадаг
hэн. Мүнөө сагта энэ бүтээһэн ажалынь сэгнэшэгүй гэжэ онсо тэмдэглэе. Суглуулһан хэрэгсэлнүүдынь нютагай музейдэ бии. Дарима Лубсановна Онон голдо хабаатай түүхэтэ ушарнуудыешье мэдэхэ юм. Эндэ хоёрыень лэ дурдая. Энгидэй голһоо гү, али Шиилхэ мүрэнһөө наашаа Онон руу загаһад түрьһэ хаяжа, үдэхэеэ ерэдэг һэн. Хэдэн үеын саана энэ нютагта ажаһуудаг Баашхаан Цэбээн гэжэ хүн Шаазгайта багта ошожо, уһанай хорожо байхада, хилмын түрэлэй абарга томо загаһа олоһон. Олзоёо тэргэ дээрээ ашаад, хотоноо бусахадань, нютагай зон тэрэ томо амитанай
һүүлэйнь тэргэһээ унжаад, газараар шэрэгдэжэ ябахые хараад, ехээр гайхаһан ха. Бүхы хотоноороо загаһанай мяха эдижэ садаһан гэлсэдэг. Нютагай зон мүнөөшье энэ ушар hанадаг. Энэ хэлэһэндэ этигэмээр, юундэб гэхэдэ һая болотор Хүһөөшын дунда һургуулида үшөө нэгэ гайхамшагта томо загаһанай (урда хэлэгшэ хилмэдэ орходоо жараахайн) хатааһан тархи хадагалаатай байгша һэн. Иигэжэ хөөрэхэһөө гадна юрын бэшэ амитанда хоро хэхэнь аймшагтай үйлэ, муутан үзэлдэ орожо магадгүй гэжэ тэмдэглэе. Үшөө тиихэдэ Дарима Лубсановна нютагай аман зохёолой жэшээ болгон, олон жэлэй саана үндэр наһатай Жэгмэд абжаагай дуулаһан дуунай мүрнүүдые бэшэжэ абаһан байна: Онон голой бургааһа отолбоб гэжэ зүүдэлбэб, Ообойн олон басагадта ошоноб гэжэ зүүдэлбэб... Жэгмэд эгэшын залуу байхада, энэ дуу нютагай зон дууладаг байһан гээшэ. Үнэхөөр, голой саанахи зүүн шугыда, Хүйтэн уһанһаа саана олон басагадтай Ообойнхи гэжэ айлүниндөө  ажаһууһан ха. Онон гол манай нютагай, гэбэшье бүгэдэ монголшуудай домогуудаар, түүхээр суурхаһан байгаалиин хүшөө болоно.

You have no rights to post comments