Аха дүүнэртэеэ дайнда хабаадаа
Даширабдан Лодоев 1922 ондо Зүдхэли нютагта олон хүүгэдтэй таряаша малша Цыренэй Аюшын болон Дарима Данжуровагай гэр бүлэдэ түрэһэн намтартай. Бүлэнь 12 хүүгэдтэй байһан, Даширабдан хүбүүгээ бага байхадань, дүтын түрэл Борогшоной Лодой болон Цыренэй Шэмэдэй гэр бүлэдэ хүүгэд болгожо үгэһэн бэлэй.
Эсэгын дайнай эхилхэдэ, түрэһэн 5 аха дүүнэр армида абтаһан, хоёр аха дүүнэр – Даширабдан Лодоев, Дашидондок Аюшиев гэртээ бусаһан, харин 3 аханарынь – Нима Аюшиев, Санжимитуп Аюшиев болон Намнан-Гомбо Дор-гиев дайнһаа бусаха хубигүй байшоо.
1931 ондо Даширабдан Лодоев Зүдхэлиин эхин шатын һургуулида ороо, һүүлээрнь Табтаанайн дунда һургуулида һуралсалаа үргэлжэлүүлһэн юм. Дайнай урда тээ түрэл колхоздоо ажалда ябаа. Даширабдан Лодоев 1941 оной декабриин 23-да сэрэгэй албанда татагдажа, урид Хара нуурай станцида полкын һургуулида һураа, тиигээд 1942 оной май һарада Соловьёвск станци эльгээгдэжэ, курсантын бригадада шэнэ, орёо – 82 миллиметрэй миномёт үзэжэ эхилээ. 1943 оной апрелиин 3-да адууһатай эшелон Воронеж хото абаашалдажа ошоһон байна. Тэндэһээ саашаа баруун зүг тээшэ 69-дэхи гвардейскэ дивизиин бүридэлдэ миномётно расчёдой миномётчигоор ошоо.
Дайнай бурма соо
Украинын Сумын можын Ахтырка хото шадар 1943 оной августын 24-дэ түрүүшын байлдаанда хабаадаа. Шанга байлдаанууд болоһон байна. Полтавын можын Решетиловка һууринда дайсадай ехэ шуналтай эсэргүүсэлгэ сүмэ сохижо, дивизинь Днепр мүрэн руу гараа. Агууехэ мүрэн хүн бүхэн арга шадалаараа гаталаа, миномёдуудые уһанай онгосонууд дээрэ шэрээ, юундэб гэхэдэ сапёрнууд понтонно хүүргэнүүдые зохёожо үрдеэгүй – баруун эрьедэнь немецүүд аргагүй ехээр бомбодожо байгаа. 1943 оной ноябриин 12-то Днепр гаталаад, баруун эрьедэнь миномёдһоо буудажа байхадаа, зүүн хүлөө үбдэгһөө дээшэ шархатаһан байна. Госпитальдо аргалуу-лаад, 1943 оной декабриин 25-да батарейнгээ хэлхеэ холбоошон болоо, тиигэжэ энэ тушаалдаа илалта болотор ябаа.
Корсунь-Шевченковскэ операцида хабаадаа, тиихэдэ Украинын баруун бэедэ хүреэ-лэгдэһэн немецүүдэй бүлэг һалгагдаһан байна.
Солдадай дайшалхы замай нэгэ ушар тухай. Энэ ушар 1944 оной август һарада дайсадай багахан бүлэгүүдээр блокада сүмэ сохихо һэдэлгэ гаргахада, Ясско-Кишинёвско операцида болоһон юм. Һүниин байлдаан эхилжэ, тэдэ дивизиин штабтай хэлхеэ холбоогүй болошоо һэн. Гурбан хэлхеэ холбоошодые заһахыень эльгээгээ. Дайсанай забда залигүй буудалга доро Прут голой гарсада утаһа таһалалга оложо, тэдэ гурбан хэлхеэ холбоотой болгоо бэлэй. Тиигэжэ ара талаһаа тэдээндэ дэмжэлтэ үзүүлэгдэжэ, манайхин илалта туйлаа. Энэ баатаршалга гаргаһан гурбан хэлхеэ холбоошод, тэдэнэй тоодо нютагаймнай сэрэгшэ «Шэн зоригой түлөө» медаляар шагнагдаа һэн. Даширабдан Лодоев отделениин командир, сержант Гребенюгтэй 30 немецүүдые баряанда абаа, тиигэжэ тэрэ хоёрдохёо «Шэн зоригой түлөө» медаляар шагнагдаа бэлэй.
Венгридэ Балатон нуур, Секешфехервар хото шадар илангаяа шанга, дошхон хатуу тулалдаанууд болоо.
Эндэ баһал полкын хэлхеэ холбоошод шалгараа. Тэдэ ганса найдамтай хэлхеэ холбоо хангаа бэшэ, харин хёрхо мэргэнээрээ дайсадай хэдэн дот һалгаа. Тиигэжэ нютаг солдаднай «Шэн зоригой түлөө» гэһэн 3-дахи медальда хүртөө бэлэй.
Даширабдан Лодоев дүрбэдэхи медаляа 1945 оной апрель һарада Австриин түб хото Венэ сүлөөлхэдөө абаһан, «1945 оной апрелиин 6-һаа 13 болотор Венэ хото болон шадарынь добтолгын байл-даануудта нүхэр Лодоев зоригтой, шадабаритай байһанаа харуулаа. Үйлсын хатуу байл-даануудта Лодоев саг соогоо хэлхеэ холбоотой болгожо, батарейн командирта буугай һүрэһэн газарта захиралтануудые үгэхэ арга боломжо олгоо, тиигэжэ ябаган сэрэгэймнай урагшаа ошоходо һаалта хэһэн дайсад һалгагдажа, сэрэгэй даабари дүүргэгдэхэ аргатай болоһон. Сэрэгэй захиралта дүүргэхэдээ, шадабари болон шэн зориг харуулһанайнгаа түлөө «Шэн зоригой түлөө» медаляар шагнагдаба» гэжэ шагналайнь хуудаһанда бэ-шээтэй байдаг юм.
Солдат- сүлөөлэгшэ
Дивизитэеэ дайлалдаһаар, Украина, Молдави, Венгри, Австри сүлөөлэлсөө. Солдат Даширабдан Лодоев Авст-риин Энс гол дээрэ илалта угтаа, тэндэ добтолон ороһон совет сэрэгшэд Америкын частьнуудтай уулзаһан байна. Дайнай һүүлээр Даширабдан аха Австриин Леобен хотодо, Мур голдо оккупационно сэрэгэй бүридэлдэ үшөө нэгэ жэл алба гараа. Бүхы Чехословаки, Польшоор гаража, Белоруссиин Молодично хотодо лагеряар тогтоһон байна. Эндэ 1946 оной декабрь һарада запаста гараха гэһэн захиралта абажа, сэрэгэй албанда абтаһаар, түхэреэн 5 жэл боложо, түрэл Зүдхэли нютагаа бусаа.
Наһатай болоһон солдат мартагдашагүй үдэр тухай иигэжэ хөөрэһэн байдаг: «Тэрэ үдэрые һайнаар һанадагби. Үглөөгүүр дивизииемнай зогсоогоо, духовой оркестр наадажа байгаа. Тиигээд дивизиин командир Джахуа алба гараһанай түлөө баярые хүргөөд, хахад Европо байлдаагаар гаталһан, үнинэй алба гаража байһан сэрэгшэдэй табилга тухай захиралта уншаа. Һүүлээрнь «Эхэ орон руугаа алхалагты!» гэһэн команда үгөө. Тэрэ шанга, хүнхинэһэн хоолойтой, эрхим командир һэн. Юрэдөө, уставта тиимэ команда үгы, тиибэшье ямар тон зүб үгэнүүдые олоо гээшэб, энэ захиралта үнинэй хүлеэгдэбэшье, маанадта һанагдаагүй команда шэнги байгаа. Бидэ устав тухайгаа мартажа, булта тэбэрилдээ, бархиралдаа, хүхилдөө һэмди».
Зүдхэли нютагай эрэлхэг зоригтой солдат Даширабдан Лодоев сэрэгэй габьяа харуулһанай түлөө Эсэгын дайнай 2-дохи шатын орденоор, «Шэн зоригой түлөө» 4 медаляар, «Венэ абаһанай түлөө», «Будапешт абаһанай түлөө» болон ойн баярай олон медальнуудаар шагнагдаһан байна.
Нютагаа һэргээн бодхоолсоо
Фронтовигай дүршэл болон шанга тэсэбэри дайнай һүүлээрхи ажаябуулгадань туһатай байгаа. Колхоздоо адуунай фермые даагшаар, трактористаар, ногоо ургуулагшаар, арбаад жэл нуга ажаллалгын звеногой бригадирааршье хүдэлөө. 1960-аад онуудта уһалалгын хүсөөр колхозой сабшалан болон бэлшээри һайжаруулха ажалай эдэбхитэдэй нэгэниинь ябаа. Нуга ажаллалгын бригадань нэгэ хаһа соо уһалалгын туһаар нэгэ газартаа 2 дахин ургаса абажа үрдидэг байгаа. Даширабдан Лодоев түрэл колхозойнгоо аша туһада хүдэлжэ, дайнай һүүлээрхи экономико бултантай бодхоолсоо юм. Тиигээд наһанай амаралтада гаратараа, эхэ хонидые харууһалаа.
Даширабдан аха колхоздоо үнэн сэхээр, хэһэн ажалдаа харюусалгатайгаар, амжалта түгэс хүдэлһэнэйнгөө түлөө Ажалай Улаан Тугай ордендо, «Ажалай габьяагай түлөө» медальда болон ондоошье шагналнуудта хүртэһэн байна.
Ажалай ветеранууд Даширабдан Лодоев ба наһанайнь нүхэр Долгоржаб Цыбикова 10 хүүгэдые хүмүүжүүлжэ, ажалай үргэн замда гаргаһан юм. Тэдээн соонь элдэб мэргэжэлтэд – электригүүд, багшанар, бухгалтернууд, эмшэд, барилгашад бии. Мүнөө суута баатарай олон аша зээнэр, зээнсэрнүүд хүгшэн, нагаса абаараа омогорхожо, нэрыень дээрэ үргэжэ ябадаг юм.
