Шэтэ хотоһоо хойшо олон буряад нютагууд оршодог. Тэдэнэй дунда буряадуудай олоор ажаһуудаг нютаг Угдаан болоно. Анханда Угдаан багахан нютаг байһан аад, һүүлэй жэлнүүдтэ заха хизааргүй үргэдэжэ, ажаһуугшадынь улам олошороо. Угдаан соогуур ябахада, үрхэлжэ болбосон түхэлтэй шэнэ гэрнүүд бодонхой. Шэтэдэ хүдэлмэритэй зон Угдаан дээрэ дачануудые олоор бариһан юм. Угдаан нютагай омогорхол, алдарта газарынь дасан болодог гэжэ мэдээжэ.

Нютагай толгойлогшоор Дмитрий Бальжинимаев хоёрдохи болзороо амжалтатай хүдэлжэ байна. Толгойлогшын аша оролдолгоор Угдаан нютагай шэг шарай жэл бүри һайн тээшээ хубилна. Тээсгэн энэ нютагаар ябахадаа, толгойлогшотойнь уулзаһан байнабди.

- Дмитрий Николаевич, Угдаан нютагай мүнөөдэрэй байдал тухай, хэды ажаһуугшадтайбта, тэдээн сооһоо буряад яһатан хэдыб гэжэ хөөрэжэ үгыт.

- Угдаан нютаг Шэтын аймагай захиргаанда хабаатай. Хото хүрэтэр арбан дүрбэ модо болодог. Данса харабал, 1530 хүн буридхэлдэ абтаһан. Бодото дээрээ хоёр мянга гаран хүн Угдаандамнай ажаһуудаг. Аяар 14 үндэһэ яһатан нютагтамнай олон жэлдэ эбтэй эетэй ажаһуудаг. Холимол айл бүлэнэр олон. Тэдэнэй дунда манай угсаата араднай далан хубинь болодог. Угдаанда ажаhуудаг олон арадууд түрэл хэлэеэ, ёhо заншалаа сагай эрхэдэ нэрбүүлэнгүй, урданайнь түхэлөөр абажа ябадаг. Манай ажаглалтаар, ажаһуугшадаймнай тоо олон боложол байдаг. Агын тойрогһоо зон иишээ зөөжэ ерэнэ. Хүүгэдынь һургуулида ороно. Жэл бүри Угдаанда 35-40 хүүгэд дунда зэргээр мүндэлдэг. Угдаанай ажаһуугшад үмсөөрөө олзын хэрэг эрхилжэ, аралжаа наймаагай ажал ябуулдаг юм. Мүнөөдэрэй байдалаар, таряашадай-фермернүүдэй 6 ажахы бии. Тэдэ зон 4 наймаа, эдеэ хоол баридаг 10 газар нээһэн. “Ажалгүйбди”, - гэжэ хэлээд байдаг зон манда үгы бшуу. Байгаал һаа, эрэмдэг бэетэй зон байха даа. Үйлэдбэриин томо эмхинүүд эндэмнай үгы. Хамтын ажахы үни заяанай үгы, 1993 ондо “Угданское” томо ажахы байһанаа, һандаржа үгы болоһон. Дунда һургуули, 25 хүүгэдэй ябаха һууритай сэсэрлиг, эмнэлгын пункт бии. Хотодо дүтэ байхадаа, олон зомнай тиишээ ажалтайнууд. Нютагтаа бага салинтай хүдэлмэри дээрэ тогтонгүй, хото руу тэгүүлжэ, ямаршье ажалда орожо хүдэлдэг. Шэтэ руу 105, 106 дугаартай хамтын унаанууд нэгэ саг үнгэрөөд лэ ябажа байдаг юм. Шэтын аймагай ба нютагайшье бюджедүүд мүнгэн алтанай талаар муугаар хангагдадаг. Тиимэһээ энэ тэрэ ажал хэхэ болоо һаа, хамтын хүсөөр бүтэдэг гээшэ. Тиин 2013 ондо нютаг зоной үргэмжөөр мүнгэ татажа, шэнэ стадион баряабди, амаралгын парк ба Эсэгын дайнда ябаһан баатар хүбүүдтэ зорюулһан хүшөө шэнэлээбди. Угдаанай зон һайндэрнүүдээ һүр жабхалантайгаар тэмдэглэдэг. Агуу Илалтын, Сурхарбаанай, Сагаалганай, Шэнэ жэлэй һайндэрнүүдтэ бүгэдөөрэн эдэбхитэй хабаададаг һайн заншалтай. Нютагайхиднай тамирта, соёлдо дуратай бшуу. Волейболоор, хүнгэн атлетикээр, барилдаагаар секцинүүд эмхидхэгдэдэг юм. Эндэ һая майн 13-да дайнай ветеран Дугар Дампиловай дурасхаалда зорюулагдажа, һургуулиин һурагшадай хоорондо дүрэ буляалдаата барилдаагаар мүрысөөн үнгэргэгдөө. Нютагаймнай олзын хэрэг эрхилэгшэд мүнгэн туһаламжаар ехэ дэмжэдэг. Тэдэнэй ашаар майн 9 соогуур дайнда ябаһан зоной наһанай нүхэдые, ара талын хүдэлмэридэ ажал хэһэн нютагайхидаа суглуулжа сайлуулаабди, наада харуулаабди, бэлэг барюулаабди.

- Угдаанай зон үмсэдөө хэр мал баридаг бэ?

- Мал баридаг зон бии. Ехэнхидээ эбэртэ бодо мал тэжээдэг, хони баридаггүй. Зариман гахай баридаг. Мяха, һү, зөөхэйгөө хото абаашажа наймаалдаг. Үмсын хамһабариин ажахытай зон мал олоор баридаг.

 

 Дэлгэрэнгыгээр 20-дохи дугаарта.

 

You have no rights to post comments