Ага нютагай оюун бэлигтэй алташа, мүнгэшэ, эрдэниин зүйлэй дархан, Россиин Федерациин Правительствын «Душа России» гэhэн соёлой талаар шангай лауреат (2013 он), уласхоорондын «Алтаргана» хоёр нааданай алтан медальнуудаар шагнагдаhан Дарима Чимитдоржиевна Дондоковагай урлан хэhэн эдлэл бүтээлнүүдынь бүгэдэ зоной дура сэдьхэл буляадаг. Буряад-монголой үндэhэн заншалта угалзануудые мүнѳѳнэй түхэлѳѳр зохёон тааруулжа урлаhан зүүдхэл шэмэглэлнүүдынь Агын тойрогой хүндэтэ айлшан И.Д.Кобзондо ба наhанайнь нүхэртэ, А.Варум, А.Цой, К.Лель г.м. Россиин эстрадын олон ододто бэлэглэгдэhэн.

Оёоргүй сэнхир огторгой мэтэ,

Орьёлто ууладал, далайдал ехэ

Абьяас бэлигтэй уран дарханай

Алха дүшэнь галаар сорьёлно.

Yндэр ордоной оройгоор

Yнгын hолонго толоруулна,

Һарын мүнгэн утаhаар урлажа,

Алтан наранай элшээр угалзатана,

- гээд дархан солын урдын магтаал соо түүрээгдэдэг. Манай элинсэгүүд дархашуулые hара наранай эрдэнитэ алтан, мүнгэн түмэрнүүдhээ үhэндэл нариихан утаhануудые «татажа абаад» томодог, үнэтэ шулуунуудаар зонхилдог дээдын бурхадай убдистай зон гэжэ тоолодог байhан. Гал түмэр хоёрой дошхон хүсэнүүдые тэнсүүлэн ургалжа, үзэсхэлэнтэ эдлэлнүүдые урлаха хэрэг бүhэтэй хүнэй үүргэ гэжэ тоологдодог. Урдын дархашуул урлал эхилхынгээ урда тээ үргэл бүтээлнүүдые хэдэг, дээдэ тэнгэридэ зальбаржа, аршалалта, туhаламжа гуйдаг байhан.

 

ДАРХАН ИМПЕРАТРИЦА

 

Yндэhэ табисуураараа дарханай орёо хүндэ хэрэг эрхилдэг эхэнэрнүүдые самолёт гү, ли космическа ракетэ ябуулhантай сасуулмаар. XX зуун жэлэй эхин хүрэтэр буряад эхэнэрнүүдые дарханай гэртэ дүтэлүүлдэггүй байхаhаа гадна зэмсэгүүдтэньшье гар хүрэхэ, түмэрэй хэлтэрхэйнүүд дээгүүр алхаха, гэшхэхэнь огто хорюултай байhан түүхэтэй. 1920-1930-аад онуудта Захаамин нютагта Долгор Логинова гэжэ түрүүшын дархан эхэнэр суурхаhан. Тэрээндэ Д.Улзытуев иимэ мүрнүүдые зорюулhан:

«Ээм дээрээ эдитэй,

Эрхы дээрээ шэдитэй,

Эхэнэрэй дээжэ Долгорой

Эрдэм бэлиг дэлгэрээ».

Россиин hүүлшын императрица Александра гар урлалай оёдолой орондо ювелирэй мастерской соо гоёлой зүүдхэлнүүдые дархалдаг байhан гэжэ эли.

 

МҮШЭДЭЙ ТОХЁОЛГОН

 

«Ээм дээрээ эдитэй, эрхы дээрээ шэдитэй» буряад эхэнэрэй дээжэ Дарима Дондокова ЮНЕСКО-гой хэмжээндэ Улаан-Yдэдэ үнгэргэгдэhэн уласхоорондын симпозиумой уран урлалай үзэсхэлэндэ (1999), Доодо Новгород хотын «Илалтын Салют» гэhэн бүхэроссиин фестивальда (2004), Красноярск хотодо хойто зүгэй арадуудай фестивальда (2004), «Торгон Зам» гэжэ уласхоорондын моодын фестивальда (2005), Москва хотодо ба Буряад Республикада эмхидхэгдэhэн Шэтын можын ба Агын Буряадай автономито тойрогой үдэрнүүдтэ зорюулагдаhан үзэсхэлэнгүүдтэ (2002) г.м. олон тоото арадай уран урлалай хэмжээ ябуулгануудта хабаадажа, лауреадай ба илагшын нэрэ зэргэнүүдтэ хүртэhэн.

Ямар одо мүшэдэй тохёолдоhон сагта, аза талаантай гэртэхинэй бүлэдэ дархан солоёо дуудуулха хоморой оюун бэлигтэй басаган үринэр мүндэлдэг бэ?

 

 

 

Дэлгэрэнгыгээр 4-дэхи дугаарта.

You have no rights to post comments