Арад бүхэндэ үеһѳѳ үедэ уран гартай оёдолшод, модошо, түмэршэ дархашуул мүндэлдэг байһан. Буряад арадташье нарин нягтаар оёдог оёдолшод, модоор болон булад түмэр хайлуулжа, элдэб угалзатай хэрэгсэлнүүдые хэдэг дархашуул олон.
Уран гартайшуул арад соогоо хүндэтэй зон юм, бүтээһэн ажалнуудынь сэнтэй.
ДАРХАНАЙ ТҮҮХЭ ДОМОГ
Халуун түмэр болбосоруулжа, хүнэй нюдэнэй шэмэг болгон, хүндэ хэрэгтэй эд зѳѳри шудхажа гаргахада, нилээдгүй талаан бэлиг ба дүй дүршэл хэрэгтэй. Урдань дархан хүн дүй дүршэлѳѳ угһаа угта – абань хүбүүндээ дамжуулдаг байгаа. Тиихэдээ бүхы ажалайнгаа нюусануудтай танилсуулдаг байһан. Дээдэ түбиин бурхадта шүтэжэ үргэдэг, мүргэдэг һэн.
Нэн түрүүн, түмэршэ дархан дээдэ түбидэ мүндэлһэн түүхэтэй. Һүүлдэнь түмэршэ дарханай уран бэлиг дэлхэй дээрэ ажаһуудаг арад зондо дамжуулагдаһан. Жэшээлбэл: Худайн буряадай түмэршэ дархашуулай Заян-Сагаан Бохо-Муя гэһэн заяаша баруун зүгэй тэнгэридэ оршодог. Балаганай буряадууд баруун тэнгэриһээ Мундарга дээрэ бууһан Дадага-Хара дарханда һүгэдэдэг. Энэ заяашын мэдэлдэ 73 бага дархашуул ородог...
Мүнѳѳшье модошо, түмэршэ дархашуул Дамдин Дорлиг һахюуһандаа шүтэдэг заншалтай.
Дэлгэрэнгыгээр 3-дахи дугаарта.
"Декоративное искусство монголоязычных народов XIX - середины XX века" номһоо абтаба.
