- Солбон Аюрович, Ага тосхондо харгынууд заһабарилагдана. Тэрээн тухай тодор-хойгоор хөөрэжэ үгыт даа.

- Нютагаа болбосон түхэлтэй болгоод, нобшо ноохойһоо сэбэрлээд байхада, тосхон гоёор харагдадаг. Мүнгэнэй үгы байхада, удаахан жэлнүүдтэ юумэн хэгдээгүй байгаа. Һүүлэй 1-2 жэл соо юумэн ондоохон болоо. Бүхы ажал мүнгэнһөө дулдыдадаг, өөрын мэдэхэ бюджет, өөһэдын олохо мүнгэн хоморой. Тиимэһээ бүхы ажал хаанаһаа мүнгэ һомолхоб гэһэн асуудалһаа эхилдэг. Өөрын мүнгэгүй байхадаа, хизаарай бюджедһээ эридэгбди. Тэрэнэй хажуугаар элдэб шэглэлээр үндэһэн түлэблэлнүүд бэелүүлэгдэнэ. Жэшээнь, харгы, һургуулинуудые заһабарилха, зайн галай утаһа татаха гэхэ мэтэ.

Тэдэниие бэелүүлхын тула горитойхон ажал ябуулагдадаг: саарһа данса, түлэблэлнүүдые бэлдэхэ, экспертизэ гаргаха гэхэшэлэн. Энэ хадаа нэгэ жэлэй ажал бэшэ гэжэ ойлгохо хэрэгтэй. Мүнөө, жэшээнь, Комсомольская, Степная гудамжануудай харгы заһабарилагдана. Энэ ажал 1,5 жэлэй саада тээ, 2019 оной январьһаа, түлэблэлһөө эхилһэн юм. Түрүүн мүнгэн һомологдоо, аукцион болоо, түлэблэл хээбди. Ленинэй, Бадма Цыреновэй нэрэмжэтэ гудамжануудай харгынууд заһабарилагдаа.

Мүнөө зун үшөө дүрбэн үйлсэнүүд заһабарилагдахаар хараалагданхай. «Алтаргана» нааданда бэлдэжэ, стадион тойроод харгы заһабарилха түсэб табигдаа һэн. Авто-унаануудай тогтохо газар (хүүргэ дээгүүр урагшалхада, зүүн гар тээшэ байһан ба «Светофор» наймаагай тэндэхи стоянканууд) асфальтаар хушагдаха. Булта бүтэхэдээ, стадионой хажууда зохид болохо ёһотой. Тиихэдэ Комсомольская гудамжаһаа эхилээд, Лазогоор саашаа Дорожная үйлсэ хүрэтэр харгы шэнэ асфальттай болохо, Агын баруун тээ, военкомадай хажууда сквер хэгдэжэ байна, миин ганса сквер хээд орхижорхингүй, тойроод харгыень асфальтаар хушахабди. Тэрэнэй хажуугаар Цыбиковэй нэрэмжэтэ үйлсын «Весна» наймааһаа эхилээд, түймэр саралгын часть хүрэтэр харгы шэнэлэгдэхэ юм. Зарим зон «Юундэ энэ үйлсэ Роспотребнадзор хүрэтэр хэнэгүйбта?» гэжэ асуудаг. Мүнгэн тэрэ тухай байна, тэрэнэй хүрэхэ соонь лэ бүтээнэбди.

- Ага тосхон олон үйлсэнүүдтэй ха юм. Саашадаашье харгы заһабарилгын ажал хэгдэхэ бэзэ?

- Энээн дээрэ ажал тогто-хогүй, мүнөө жэл эдэ харгынуудаа хэжэ абабал, ерэхэ жэл үшөө саашань хэхэ түлэблэлнүүд бии. Гэхэдээ, Комсомольская гудамжаар хойшоо «Золотая Ага» кафе хүрэтэр, тосхоной түб талмайһаа эхилээд, зүүлжээ Глухой үйлсэ хүрэтэр харгы заһабарилгын түлэблэлнүүд бэлэн. Мүн Базар Ринчиногой нэрэмжэтэ үйлсэ ба Мирный үйлсын зуугаад метр харгы заһабарилха түлэблэлнүүд бии. Түлэблэлнүүдынь нёдондо хэгдэһэн, мүнгэнэй байгаал һаа, энэ ажал саашаа ябуулагдаха бэлэн болонхой. Баһал зарим зон «Яатараа сээнтэрээ хээ юмта даа» гэжэ хэлэдэг. Багахан мүнгэн дээрэ бүхы харгынуудые заһабарилхын аргагүй. Тиимэһээ эндээ олон хүн сугларжа, яахамнайб, ямар зүг абахамнайб гэжэ зүбшэлсөө һэмди. «Монсогор» мүнгэ абаад, бүхы тосхон соогуур тараажа, эндэ тэндэ жэжэ һажа нүхэнүүдые бүглэхэ бэшэ, богонёоршье һаа харгынуудые һайнаар, шанартайгаар хэхэ гэһэн хөөрэлдөөн болоо. Сээнтэрэйнгээ гудамжануудые хэжэрхёо һаа, лаб жэл бүхэндэ заһабарилхамнай гэжэ байхагүйбди.

Юундэ зон иимэ асуудал бодхооноб гэхэдэ, Агамнай захаараа баһал олон үйлсэнүүдтэй. Харгын талаар шиидхэгдээгүй асуудал олон: бороогой ороходо, урда бэеэр ябахын аргагүй болодог, хадын боорёор, ташалан газарнуудаар хуу жалга гарашадаг…

Захын үйлсэнүүдые бага сага заһабарилаад, сээнтэрээ дүүргэбэл, хүсэтэйгөөр заха руугаа гараха арга хараалнабди. Иигэжэ түсэбэй ёһоор ажал хээ һаа, тосхомнай ондоо болохо ёһотойл даа. Тэрэнэй хажуугаар жэл бүхэндэ программа табигдажа, бюджет абтажа, үйлсэ, тротуарнуудые хамаха, сэбэрлэхэ ажал хэгдэдэг шуу.

- Һүүлэй үедэ ямар барилганууд хэгдэнэб?

- Үнгэрэгшэ жэлһээ абаад харахада, «Демография» үндэһэн түлэблэлөөр хүүгэдэй сэсэрлигүүдтэ нэмэжэ, найман байшан баригдаа. Тиихэдээ 1,5-3-тай багашуулай дунда хүүгэдэй сэсэрлигтэ орохо ээлжээн үгы болонтоо. 3-7-той хүүгэдэй дунда нэгэ багахан ээлжээн бии. Мүнөө жэл Таможни хотоной хойно баригдаха 110 һууритай хүүгэдэй сэсэрлигэй түлэблэлынь, шэнэ жэлэй урда тээ барилгын контракт бүтэхэ ёһотой. Тиихэдээ Ага дээрэ ээлжээн гэжэ үгы болохо. Мүн ЦЭР-эй шугамаар Агын 4-дэхи дунда һургуулиин газаа тамирай талмай баригдаа. Мүнөө жэл тон тиимэхэн тамирай талмай тосхоной түб парк соо баригдажа байнхай. Нёдондонһоо эхилээд, хүүгэдэй наадаха найман талмай, зургаан воркаут-комплекс тодхогдоо.

«Алтаргана» нааданда бэлдэжэ, нёдондо заһабарилгын ажалнууд хэгдээ. «Балжан хатан» хүшөөгэй талмайн тротуарна плиткэнүүд шэнэлэгдээ. Тосхоной түб талмайн тротуарна плиткэнүүдые булыжник шулуугаар һэлгүүлээбди. Үнэн дээрээ тротуарна плиткэнүүдыень задалхада, хуу бутаржа байһан байгаа. Тротуарна плиткын хажууда мүнөө хэһэн хушалта орогүй удаан ашаглагдаха. Тиихэдэ стадион дээрэ горитойхон ажал ябуулагдаа. Арба гаран жэлдэ һэльбэгдээгүй байхадаа, нилээн хуушарна, муудана. Урда трибунада гидроизоляци хээбди. Доошоо уһан гоожохоо болихо ёһотой. Муугаар хэгдэжэ дуһаалаа, уһанай гоожоо һаа, тэрэ ажал бүтээһэн эмхи тэхэрижэ заһабарилха уялгатай. Һургуулинуудай газаа талань һэргээгдэнэ, нёдондо Агын 3-дахи (эхин шатын һургуули) ба Агын 2-дохи дунда һургуулинуудта дулаан туаледүүд баригдаа.

«Городская комфортная среда» гэһэн муниципальна программа бэелүүлэгдэнэ. Эндэ федеральна программаар субсиди үгэжэ, муниципальна программада хамһалсаха гэһэн ябуулга. Тиигэжэ 90 хуби мүнгэн зөөри һомологдоно. Нёдондо тэрэ программаар хоёр сквер хээбди. «Читинка» наймаагай хойнохи скверэй дунда табиха гэһэн, «Алтаргана» нааданда зорюулһан хүшөө бэлэн, «Алтарганын» эхилхэдэ, нээлгыень үнгэргэхэ түсэбтэй һэмди. Мүнөө зун хадагалаатай хүшөөгөө табихабди. Хоёрдохинь, «Олимп» тамирай комплексын хойто тээ хүүгэдэй наадаха талмайтай, баскетбол наадаха газартай, тренажёртой зохидхон сквер зохёогдоо.

- Энэ программаар үшөө юун хэгдэхэ түсэбтэйб?

- Мүнөө жэл военкомадай урда ба «Читинка» наймаагай хажууда, голой эрьеэр хэхэ сквернүүдэй түлэблэлнүүдые бэлдээд хамгаалаабди. Теэд мүнөө нэгэл түлэблэлэйнь мүнгэн һомологдоо. Тиихэдэнь мүнөө жэл военкомадай тэндэ сквер хээд, ерэхэ жэлынь голой эрьеэр болбосон түхэлтэй болгохо гэжэ шиидээбди. Мүнөө баригдажа эхилээд байһан сквертэ «Зарница» гэжэ нэрэ үгтөө, военкомадай дэргэдэ хадань патриотическа сэдэбтэ тааруулаабди. Контрактнь хэгдээ, нютагаймнай Манукян Спартак энэ ажал намар болотор дүүргэхэ ёһотой. Хажуугаархи харгынь заһаба-рилагдахада, тэндэхи талмай зохид болохол даа. Нүгөөдэ сквер голой эрьедэ хадаа «Набережная» нэрэтэй болохо, түлэблэлынь хүүргын баруун тээһээ эхилээд, «Одон» кафе багта дүүрэхээр хараалаатай.

- «Западный» хотондо тамирай комплексын барилга эхилэнхэй…

- Ананда Цыдыпович Дондоков Агын Буряадай тойрогой Захиргаанай хүтэлбэрилэгшэ байха үедөө барилдаанай байшан бариха түлэблэл хүүлээ һэн. Теэд удаан мүнгэн һомологдоогүй байһан аад, нёдондо шэнэ ерэһэн губернатор тэрэ түлэблэлыень дэмжэһэн юм. Заказчигынь – шэтынхид. Тамирай комплекс хирпиисэ, шулуун бэшэ, түмэр армагтай, сэндвич-панель ханатай байха. Иимэ байшангууд Хара-Шэбэр, Шэнэ Орловск, Һүдэнтэ, Тугшан нютагуудта бии. Мүнөө жэл ханань хэгдээд, ерэхэ на-мар тушаагдаха болзортой. 

Үргэлжэлынь һүүлдэн гараха.

You have no rights to post comments