Зүжэглэмэл наадан
Оньһото онлайн аргаар Һама сахюусанай хурал гэртээ байгаад шагнахада, угаа һонин, туһатай байгаа. Бэеэрээ хуралда һуубал, һайн бэзэ, теэд гэр соо Агын дасанай олон ламанарай шэдитэ абяатай мааниин зэдэлжэ байхада, бүхы хото хорёо, гэр байра арюудхагдаһандал, гаража байһан шэнэ жэл урагшатай, үрэжэлтэй байхаар һанагдаа. Бүхэли һүни унтангүй хонобошье, бэе хүнгэн, амарһан шэнги, досоо тэнигэр – сэдьхэлэй иимэ байдалда Һама сахюусанаа угтаад, Ага тосхоной түб талмай дээрэ болохо һайндэрэй хэмжээ ябуулгануудые харахаяа ошооб.
Баян Сагаан хадын үбэртэ эхилһэн һайндэр түб талмай дээрэ зүжэглэмэл наадаар үргэлжэлөө. Түб талмай дээрэ тугуудаа бариһан Ага найман эсэгын үри һадаһад гараба. Үбэр Байгалай хизаарта ажаһууһан эдэ үри һадаһадай амгалан тэнюун ажаһуужа, ажалаа хэжэ, дуу хатараа дэлгээжэ байтарнь, хара шолмос атаархажа, ган гасуур, үлэсхэлэн зуд асарна, гал гуламтыень унтараана, бүхы юумыень һандаана. Газар уһан дээрэнь харанхы мунхаг байдалай тогтоходо, ахалагша зон хүхэ мүнхэ тэнгэридэ, огторгойн ехэ бурхадта хандажа, хара шолмосһоо халхалха аршалхыень гуйна. Тиихэдэнь хүхэ мүнхэ тэнгэриин бурхад гуйлтыень дуулажа, туһалжа, үнөөхи амгалан, садхалан байдал тогтоно гэһэн удхатай зүжэглэмэл наадан сугларагшадай һонирхол татаа.
«Һүн далай»
Зүжэглэмэл нааданай удаа һүөөр буйлуулһан эдеэ хоолой «Һүн далай» гэһэн хизаарай фестиваль эмхидхэгдээ.
Могойтын аймагайхидай бэлдэһэн Сагаалганай хүндэ.
Можо бүхэн энэ мүрысөөндэ арга шадалаараа оролдоо гэжэ тэмдэглэхээр. Тэдэ хүндэтэ шүүгшэдые дуу шүлэгөөр угтаад, бултыень хүхэ торгон хадагуудаар золгоод, амтан шэрээдээ урижа хүндэлѳѳ. Юрыншье зон бэедэ тон туһатай эдеэ хоолһоо амсаха аргатай байба. Можонуудай бэлдэһэн шэрээнүүд дээрэ һүн, хөөрүүлһэн һүн, зөөхэй, хурууд, айраг, тараг, аарсан, айрһан, ээзгэй, шара тоһон, болгоһон үрмэн, бообо, уурагаар хэһэн ёпоошхо, шаанги, шанаһан тибһэн, шанаһан уураг, хүшөөһэн үрмэн, һүнэй архи, сагаан эдеэн табаг г.м. эдеэ хоол табяатай байгаа. Зарим хабаадагшад ямаанай һү, сэгээ, брынзэ, морожено, ээзгэйн пряник, саламат г.м. хоол дурадхаа. Минии һанамжаар, Могойтын аймагай можын шэрээ һүнэй элдэб эдеэгээр билтаржа байгаа. Зарим эдеэ хоолойнь һонин гээшэнь: һүндэ, зөөхэйдэ, мүн һүнэй шүүһэндэ (сыворотка) үлир, яблока, мойһон, үхэр нюдэн г.м. жэмэс нэмэжэ хэһэн хэдэн янзын гарай шэхэрнүүд, һүнэй шүүһэ шанажа хэһэн сэлсэгэнүүр, шэхэн бообо, үлээ-зэ, мүн үлир, мойһо, вишни холиһон ба Хэжэнгын Маргарита гэжэ басаганай һанаһан «Наян-Наваа» гэһэн дүрбэн янзын үрмэн. Энэл можо гран-при эзэлжэ, 30 мянганай шанда хүртэбэ. Агын аймагайхид, Ага тосхонойхид, Дулдаргын аймагай можо тус тустаа 1-дэхи, 2-дохи ба 3-дахи һууринуудта гаража, баһал мүнгэн шангуудаар урмашуулагдаһан байха юм.
Долгор РАДНАБАЗАРОВА.
