Улаан-Үдэдэ нэгэ айл бүлэ ажаһууһан. Залуухан хоёр инаг дураяа мэдэлсэжэ, гэр бүлэ зохёогоод, дэлхэй дээрэ гансахан Баяр гэжэ хүбүүтэй болобо. Баярай эдир наһандаа ябахада, аба эжынь сиилэгэр архида диилдэжэ, үдэр һүнигүй һогтуугай манан соо байдаг боложо эхилбэ. Аба эжынгээ газаа ябаһан гахайһаа муухай болошоод хэбтэхыень хаража үндыһэн хүбүүн «эдээн шэнги иигэжэ ябахагүйб даа» гэжэ хэды шэнээн досоогоо шэбшэн хэлэдэг байһан гээшэб. Иимэ аба эжытэй байхадаа, гэртээ эдеэ муутай, хооһо нойтон байха саг алил болодог һэн бэзэ. Тиигээшье һаа дэлхэй дээрэ ори гансахан аба эжыгээ хэды хайрлажа, газаа унашаһан хоёроо татажа, гэртээ оруулдаг байһыень хэн мүнөө мэдэхэб даа. Хүбүүн дунда һургуулияа дүүргээд, саашаа һургуули һудар хээшьегүй, сэрэгэй албанда татагдаһан байгаа. Нэгэ жэл соо алба хаагаад, авто-унаа угаадаг газарта ажалда ороһон юм. Баяр тэрээндээ жаргалтай, жааханшье һаа, өөрын мэдэлэй мүнгэтэй.

Эртэ урда сагта Таршаа Намжил гэжэ нэгэ тэнэг хүн байгаа. Таршаа Намжил дасанда hуужа, гурбан жэлэй туршада ном заалгаашье hаа, юумэндэ hураагүй. Тэнэг байхадань, нэгэ үдэр багшань Таршаа Намжилда «нютагаа буса» гэжэ хэлээ.

- Багша, дасанда гурбан жэлэй туршада ном үзэhэн хүн гэлсэхэдэнь, би уншажашье шадахагүй байхаб, даншье эшхэбтэр. Та намда нэгэл ном заагаад үгыт даа. Би харгыдаа уншаhаар, заабол hурахаб, - гэжэ Таршаа Намжил дуугарба.

- Би шамда мүнөө ямаршье ном заахагүйб. Харгыдаа тохёолдоhон юумэнүүдые бултыень адаглажа хараад, хадуужа абаарай. Тэрэшни шамда ехэ hайн эрдэм болохо, - гэжэ багшань хэлэбэ.

Тиигээд Таршаа Намжил тайлаhан дэгэлээ hөөргэнь бүhэлжэ, гуталаа тахалаад, үмдөөд, уншажа ябаха нэгэшье маанигүй, ута харгыда гараба.

Нэгэтэ хүбүүн номгон байдалтаяа хахасашадаг,
Нэмэжэ барижархиһан нэтэрүү нэгэндэл болошодог.
Эгээл тиихэдэнь гайхажа маргангүйгөөр хэлэхэш,
Эхин дуранай охин лэ сохёо гэхэш.

Уг гарбалта
Ууган буряад арадни
Үни холын
Үбгэ эсэгын hургаалтай.
Элинсэг хулинсаг
Эмгэн эхын орхиhон
Эгээл нангин
Эбдэршэгүй хатуу заяатай.

Бүлэг хуhан соо, дүтэхэнэ
Бүхэли үдэршье hууха hэм.
Түйсөөр дүүрэн гүлзөөргэнэ
Түүгээд гэртээ бусаха hэм.
Эдеэд үзэхэдөө мэдэбэб:
Энэншье, тэрэншье амтатай.
Тиигэhээр сагаа үнгэргэбэб.
Теэд… түйсэм дүүрээдүй, яалтайб?

 

Арсалан Жамбалон.