- Подробности
- Автор: Баярма Баторова
- Категория: Түүхэ
- Просмотров: 700
Бидэ, буряадууд, Сибириин эгээл олон тоотой (550-690 мянган) зотой үндэhэн арад болонобди. Тиигээд манай түрэл буряад хэлэн, ЮНЕСКО-гэй шиидхэбэреэр, хосоржо байhан хэлэнүүдэй тоодо оруулагдаhан. Харин 2-3 дахин үсѳѳн зотой (183 мянган), Европын талада байрлаhан мүн лэ монгол туургата хальмаг арадай хэлэндэ ямаршье хосоролтын аюул үгы. Дам саашаа, 260-аад мянган тоотой тува арадай хэлэнэй хосоржо hалаха тухай асуудал хэзээдэшье гараагүй. Тувинец бүхэн ямаршье сагта эхэ хэлэндээ шүтэжэ ябадаг. Буряад, хальмаг ба тува арадууд 1930-аад онууд хүрэтэр уйгур үзэг дээрэ онсолhон хуушан монгол бэшэгтэй байhан түүхэтэй. Эдэ арадуудай түүхэ нэгэ үндэhэтэй, адли эхи захатай. Халха-монгол, буряад -монгол, барга-монгол, ойрад-монгол (хальмаг) г.м. – булта монгол туургата арадууд.
- Подробности
- Автор: Баярма Баторова
- Категория: Түүхэ
- Просмотров: 292
1895-1897 онуудта суута түбэд эмшэн, Россиин дипломат, ниитэ ажаябуулагша Пётр Бадмаевай «Жизнь на восточной окраине» гэhэн үмсын газетэ Шэтэ хотодо хэблэгдэдэг байhан. Ород ба буряад хэлэнүүд дээрэ толилогдодог газетэ «П.Бадмаевай Наймаагай гэрэй» ѳѳрын типографида барлагдадаг байhан гэжэ эли. Газетын ямаршье цензурын шалгалтагүй гарадаг байhан ушар эзэнэйнь Россиин хаанай тусхай аршалалта доро байhаниие гэршэлнэ.
- Подробности
- Автор: Валерий Семёнов, Бадмажаб Гындынцыренов
- Категория: Түүхэ
- Просмотров: 513
Эзэн Чингис хаанай үлгы тоонто болохо Онон голой эрьедэ, Агын Буряадай тойрогой хилын урда захада, Жаргаланта Сагаан нугада Ононой хамниган зоной Гүнэй нютаг оршодог.
- Подробности
- Автор: Баярма БАТОРОВА
- Категория: Түүхэ
- Просмотров: 15
Эргэнэ нуур Үбэр Байгалай эгээл гайхамшагта нюуса таабаринуудтай булангуудай нэгэн юм. Эртэ урдын сагhаа эндэхи газарнууд нангин шүтөөнэй гээд тахигдадаг. Yшөө VIII зуун жэлэй Хитадай, Персиин түүхын бэшэгүүд соо Эргэнэ (Тюрги – Яргун) нуурай эрьедэ болоhон ехэ дайн байлдаан тушаа тэмдэглэлнүүд бии. Эргэнын эрьедэ ажаhуудаг байырку гэhэн арадай зонхилогшо «агууехэ хүтэлэгшэ» гээд нэрлэгдэнэ.
Пётр Бекетов, Афанасий Пашков, протопоп Аввакум г.м. түүхын домогто нюурнууд Эргэнэ нуурай эрьедэ байрлаhан, газар уhыень салгидуулhан.
- Подробности
- Автор: Баярма Баторова
- Категория: Түүхэ
- Просмотров: 398
Могойтын аймагай Зугаалай нютагта Агын талын Дүүмын тайшаа Жана Бодиин дурасхаалта хүшөө бодхоогдоно.
