Бэлигтэй зоной хүмүүжэл доро далижаһан
«Агинская правда» газетын ахамад редактор Цырен-Дондок Гонгоров ба харюусалгата секретарь Дашинима Амагалонов гэгшэд 1985 ондо залуу хүбүүе ажалда абаһан байна. Юуб гэхэдэ, дунда һургуулида һурахадаа, эдир сурбалжалагша ябаа, Шэтын полкдо сэрэгэй алба гарахадаа, Шэтын багшанарай дээдэ һургуулиин түүхын ба хэлэ бэшэгэй факультедтэ һуража байхадаа, бэшэхэ улигтай хүбүүнэй мэдээсэлнүүд хэблүүлэгдэдэг һэн. Эдэ ажалтайнь Амагалонов Дашинима нүхэрынь танил байжа, бүришье дуратайгаар ажалда абаһан юм. Тиихэдэ Арсалан Бороевич холшор залуу наһандаа бэшэ, Агын 2-дохи дунда һургуули дүүргээд, сэрэгэй алба гараһан, оюутан хаһа үзэһэн, ажабайдалай оньһо мэдэхэтэй ябаа. Тэрэ үедэ журналистикын дээдэ гартан – Цырен-Дондок Гонгоров, Дашинима Намсараев, Болот Дабасамбуев, Сергей Намсараев, Баир Батожапов, Константин Шопхоев, Зинаида Батоева, Зоя Баранова гэгшэд һурган хүмүүжүүлэгшэдынь болоһон юм. Урид бэшэгэй таһагта хүдэлөөд, зорюута хүдөө ажахын таһагта ороһон байна, мүн үйлэдбэриин таһагта шадабарияа туршаһан. Ажабайдалые алиш талаһаа үзэхэ зорилготойгоор бүхы таһагуудта өөрыгөө туршахаяа һанадаг байгаа. Сурбалжалагшада эгээ шухалань ажаглалга, үргэн мэдэсэ болон зохёохы бэлиг хэрэгтэй гэжэ Арсалан Бороевич тоолодог һэн. Тиимэһээ хүдөө ажахын таһагта хүдэлхэдөө, таряа хуряалга, нооһо хиргалга, үнеэ һаалга яагаад эмхидхэгдэнэб гэжэ нюдөөрөө харахаяа колхозой бензин шэрэдэг унаада һуужа, хэдэн үдэрөөр командировкодо ошодог һэн. 1980-яад онуудаар тойрог дотор Орловскын ГОК-һоо эхилээд, үйлэдбэриин эмхинүүд олон байгаа. Сурбалжалагша Зүүн Сибириин эгээ томо үйлэдбэри – Орловскын ГОК тухай 12 материал бэшэһэн юм.
Хүдөө поли хахалалгын, таряа хуряалгын үедэ трактор, комбайн соо жолоошоной хажууда һуужа, тооһон болотороо ябадаг байгаа. Тиигэжэ ажалайнь гүн руу «шэнгэжэ» бэшэдэг һэн ха. Һаалиин фермэнүүдтэ хонон ошожо, 3 мянган литр һү һаадаг һаалишад үглөөнэй, үдын, үдэшын һаам яажа үнгэргэнэб гэжэ адаглаха. Тиихэдэ колхозуудай фермэнүүд механизированнэ болоһон, нэгэ фермэ 300-400 үнеэтэй, мүн гүрэндэ 30-40 мянган центнер таряа тушаадаг байһан. Колхозууд 30-40 мянган хонитой, 4 мянган бодо малтай, үшөө адуутай һэн. Иигэжэ ажалтайнь дүтөөр танилсажа бэшэһэн сурбалжалагшын материалнууд, хэзээшье, уншагшадай һонирхол татадаг һэн бэзэ. Эршэмтэйгээр хүгжэжэ байһан колхозуудай ажабайдал тухай бэшэһэн сэнтэй заметкэ, статья, очеркнуудынь түүхэдэ оронхой.
Нордоп БАБУЕВА.
