Г.Баиров (баруун гарһаа).
Шэтэдэ Россиин гурбан Баатарнуудта – Виктор Тюриковтэ, Алдар Цыденжаповта ба Евгений Эповтэ хүшѳѳ бодхоохо ажал ябуулагдажа байна. Энэ хүшѳѳ хаана зогсохоб, ямар байхаб? Энээн тухай хүшѳѳ бодхоохо эдэбхи үүсхэл гаргаһан ниитэ ажаябуулагша Гончикбал Баировтай хѳѳрэлдэбэбди.
- Гончикбал Цоктоевич, Шэтэ дээрэ Үбэр Байгалай гурбан баатарнуудта хүшѳѳ бодхоохо гэһэн бодол хэзээ түрѳѳб? Юундэ иимэ хүшѳѳ бодхоохо гэжэ анхан шиидээбта?
- Иимэ хүшѳѳ бодхоохо талаар ажал 2016 оной ноябрь һараһаа эхилээ. Шэтэ, Улаан-Үдэ ходо ябажа байна гээшэ бэзэ-бди даа. Улаан-Үдэдэ «Алтаргана-2016» наадан соогуур Алдар Цыденжаповта хүшѳѳ бодхоогдобо... Бүхы юумэн сасуулгын хүсѳѳр мэдэрэгдэдэг ха юм. Шэтэ дээрэмнай юундэ нэгэшье буряад нэрэтэй үйлсэ гудамжа, ямар нэгэн дурасхаалай самбаршье үгы гээшэб гэжэ бодомжолооб. Хоол баридаг, бууза хэдэг газарнууд тухай хэлэнэгүйб. Али нэгэ захын булангуудаар байгаашье һаань, мэдэнэгүй гээшэ гүб гэжэ һанаад, түүхын эрдэмүүдэй доктор, профессор А.В.Константиновта хандааб. «Нээрээшье, үгыл даа, - гэжэ түүхэшэн баталба. – Танай арадта Г.Цыбиков, Б.Барадин гээд лэ омогорхохоор зон олон. Нэгэдугаар забайкалец С.Номоконовтошье зорюулагдаһан хүшѳѳ олохогүйт».
Бидэндэ, Ага найман эсэгын буряадуудта, нютаг ороноймнай ниислэл хото Шэтэ болоно ха юм. Тиимэһээ эндэл манай арадай урдаа хараха хүнүүд тухай ямар нэгэн дурасхаал бии болохо ёһотой гэһэн бодол толгойдом ороо. Улаан-Үдэдэ яагаад хүшѳѳ бодхоогооб? Һонирхобоб. Анхан эхилхэдээ, арад зоной хүсѳѳр лэ эхиниинь табигдаһан байна. Теэд 800-гаад түхэриг суглараад, ажалынь тогтошоһон байгаа ха. Энэтнай бэлэн хэрэг бэшэ, һайсал гүйхэ, ябаха хэрэгтэй. Тиихэдэнь АРД сайт байгуулагша эдэбхитэн Бато Очиров энэ ажал саашань дүг гүүлэхэ гэжэ Буряад Уласай хүтэлбэрилэгшэ В.Наговицында орожо, 3 сая түхэриг һомолуулһан байна. Иигэжэ Улаан-Үдэдэ буряад баатараймнай нэрын үргэгдэжэ байхада, ямар гоёб гээд, Шэтэдэшье Алдар баатарта зорюулагдаһан хүшѳѳ байха ёһотой гэһэн зорилго урдаа табяад, аргаахан ажал ябуулжа эхилээ һэм. Бюст хүшѳѳ болохо нэгэ комплект 800-гаад мянган түхэригэй болохо гэжэ Улаан-Үдэдэ тоолуулааб.
- Иимэ ехэ проект бэелүүлхэнь ганса хүнэй диилэхын аргагүйл. Нэн түрүүн хэндэ хандаабта?
- Тон түрүүн Агын 1-дэхи дунда һургуулиин директор Дарима Доржиевада хандааб. Дарима Дагбажалсановна хэрэг, зорилгыем һайсахан шагнаад, абаһаар лэ дэмжээ. Хоюулан Алдарай аба эжыдэ ошообди: түрэлхидэйнь зүбшѳѳлгүйгѳѳр яагаад болохонь даа. Гэртэхиниинь зүбшѳѳгѳѳ. Тиигээд лэ Шэтэдэ зонтой уулзажа, хѳѳрэлдэжэ эхилээб.
Хэды хүн бэ, тэдыл һанамжа байдаг байна. Шэтэдэ уулзаһан зонойм дунда хүшѳѳ бодхоолго дэмжэхэ хүн үсѳѳн байгаа. Олонхинь лэ Агадатнай Алдарта хүшѳѳ байна, Улаан-Үдэдэ байна, эндэ үшѳѳ хэхэ һаа, дан олон болошоно үгы гү гэһэншүү һанамжатай байгаа. Тиихэдэнь зориһондоо заабол хүрэхэ ёһотойб гээд, Россиин Герой Евгений Эповэй намтартай танилсааб. Харахадам, Евгений Эповэй баатаршалга манай Алдарай баатаршалгатай адлирхуу, наһааршье дүтэрхы байба. Хоёр баатарнуудай хүшѳѳгэй проект бэелүүлхэ талаар эмхидхэлэй хороон байгуулбаб. Дурагүйлхэһэн асуудалнуудшье гарахаяа болёо. Хоёр барельефтэй хүшѳѳ болоходоо, 1 сая 600 мянган түхэригэй гаршатай болоо бшуу. Бүхы хэжэ байһан ажалайнгаа эли байхын тула эмхидхэлэй хорооной зүблѳѳн бүхэндэ Забмедиа, Чита.ру, Шэтын ТВ г.м. олондо мэдээсэл тараадаг хэрэгсэлнүүдые хабаадуулаабди.
- Эмхидхэлэй хороондо хэд, хэды хүн орооб?
- Гушаад хүн байха, ниитэ ажаябуулагшад, архитекторнүүд, хизаар ороноо шэнжэлэгшэд... Эдэмнай бултал урагшаа һанаатай, нютаг орондоо дуратай зон. Жэшээлбэл, хизаараймнай правительствын түрүүлэгшын орлогшо А.Г.Ванчикова, Шэтэ хотын мэрэй орлогшо А.И.Глущенко, Агын тойрогой Захиргаанай хүтэлбэрилэгшын орлогшо Б.Б.Будаева оронхой. Гол нюурнай Г.Л.Щукин – Шэтэ хотын дайнай, ажалай, зэбсэгтэ хүсэнүүдэй болон хуули хамгаалгын зургаануудай ветерануудай зүблэлэй түрүүлэгшэ – ѳѳрын счёдтой, тамгатай, штадтай. Сугларһан мүнгэеэ энэ счёдтонь оруулнабди. Мүнѳѳ дээрээ бүхыдѳѳ 1 сая 126 мянган түхэриг оронхой.
Дэлгэрэнгыгээр 3-дахи дугаарта.
