БААТАРНУУД ХАТАДТАЙ ТУЛАСАЛДАА
Хонин hүрэг тушаа сэсэ буляалдаанай тулалдаанда ажалай баатарнууд - Зэдын аймагай Цырендоржи Найданович Токтохоев ба Сергей Дымбрылович Раднаев гэгшэд хабаадаа. Эрэлхэг бүһэтэйшүүлэй урдаhаа Агын тойрогой Могойтын аймагай хатад - арюун hайхан, оюун бэлигтэй Александра Цэдашиевна Цымпилова ба Цыбегмит Митуповна Дамдинжапова мүрысэhэн ушартай.
Айлшад Буряад ФМ радиогой мүнгэн сагаан сэргэдэнь буужа танилсаба, зугаатай хүхюутэй, ирагуу ба уран дуу шүлэгүүдтэй, ялас гэмэ сэсэн мэргэн харюунуудтай наадан эхилбэ.
- Ага Зэдэ хоёр яашье үгэеэ ойлголсохогүй, нютаг хэлэнүүдынь ехэ илгаатай, - гэhэн hанамжа байгаа. Теэд радио-шагнагшадай баярта али алинайнь хэлэ ядамаргүй ойлгохоор байгаа гэжэ онсо тэмдэглэе.
Зэдэ нютаг түлөөлhэн Цырендоржи Токтохоев 79 наhатай, Уулзар нютагта тоонтотой, Зэдын аймагай ажахын директорэй, Дээдэ Торей нютагай захиргаанай толгойлогшын тушаалнуудта хүдэлhэн, «Буряад Уласай социальна хамгаалгын албанай габьяата хүдэлмэрилэгшэ» гэhэн нэрэ зэргэтэй. Тус баатар залуудаа суутай ангуушан ябаhан.
Зэдын хоёрдохи баатар Сергей Раднаев 64 наhатай, Бага Нарин нютагта түрэhэн. «Оёрский» совхоздо хамта 30 жэлэй туршада ажахын директорэй орлогшоор, нютагай захиргаанай толгойлогшоор хүдэлhэн намтартай.
Зэрэлгээтэ Зэдын баатарнуудтай мүрысэhэн Агын талын хатад өөhэд тушаагаа уранаар зураглан хөөрэhэн байна:
- Алтан үлгы Агын талаhаа ажалай урма абьяас абаhан, арадай гэгээрэлэй эрхимүүд, анханай хоюулан багшанар, аягтай бишэн жэлтэй үүринэр, «Алтаргана» нааданай лауреадууд урдатнай!
Буряадай элитэ уран шүлэгшэн, сурбалжалагша, телевидениин хүтэлэгшэ ябаhан Цыбегмит Дамдинжапова ба багшын ажалай ветеран, культурологиин эрдэмүүдэй кандидат Александра Цымпилова хоёрой наhанай намтарнууд олон талаараа нэгэдэнэ.
Ёhото «космосой эхирнүүд» ганзагаа нэгэдээ гэхэдэ тоосоогүй!
«Дүрбэн бэрхэ» наада хүндэтэй жюриин гэшүүд сэгнээ: Россиин габьяата багша Янжима Цыдендамбаевна Ивахинова ба Буряад Уласай болбосоролой ба эрдэм ухаанай яаманай дэргэдэхи буряад хэлэ сахин хүгжөөлгын түбэй дарга Баир Дашеевич Балданов.
Дамжуулга хүтэлэгшэд: Намсалма Буянтуева ба Янжима Дармаева.
ХОНИД ХЭЛЭ ОЙЛГОДОГ
Мүрысөөнэй хэмжээндэ үнгэргэгдэhэн блиц-асуудалнуудhаа хонин hүрэгэй хүнэй хэлэ ойлгодог тушаа мэдээбди. Жэшээнь, хонид эзэнэйнгээ «Хулай!» гэхэдэ тогтодог, харин «Тадь!» гэхэдэ ябадаг ха. «Тээгэ!» - гээд хурайлхада, хонин, хөөрхэй, уярдаг. «Гургы!» - гэжэ дуулахадаа, гайхалтай, илгардаг, харин «Дэбрэй!» - гэхэдэ, наашаа хараад ерэдэг гэнэ.
Хонид – үшөө эрхим эмшэд. Хониной яһа бусалгажа, һүнэй архи нэмээд, жэн табихада, хүл гарай хабдар hаладаг, зүрхэнэй сохидол жэгдэрдэг, бэеын hудалнууд бүхэжэжэ, шуhанай гүйдэл hайжардаг. Һая гаргаhан хониной түүхэй эльгэ халуун зандань багаханаар дабһалаад эдихэдэ, хүнэй эльгэнэй үбшэнгүүд эдэгэдэг. Хүнэй хүл гарай яhанай хухараад, удаан эдэгэжэ ядахада, хониной халуун hэбhэн соо барихада, ехэ туhатай. Уушханай гү, али хии ханяадатай үбшэнтэндэ хониной тараг уулгажа эмшэлдэг.
Буряад үүлтэрэй хонидые арад зон мээхэйгээр «Бүүбэй» гээд нэрлэдэг заншалтай.
