ДОМОГ ТҮҮХЭТЭ ТООНТОДОО
Жаахан үхибүүн наһанһаа нютагайнгаа түүхэ домогоор һонирхон үндыһэн Жаргал Жалсанов «Бабжын нааданда» ерэһэндээ баяртай байна. «Бабжа-Барас баатар түрэһэн нютагаа элдэб булимтарагшадһаа хамгаалжа ябаһан, үнэхөөрөө, байһан хүн гэжэ томо болоходоол ойлгоо һэм. Энэ фестивалиин программада эрын гурбан наадан болон арадай заншалта наадануудай оруулагдажа, үргэн дэлисэтэйгээр үнгэргэгдэдэг болоһониинь удхатай. Тоонто нютагыем тойроод байһан байгаалиин хүшөөнүүд бүхэн өөрын түүхэ домогтой, тэдээн тухай дурдангүй байхын аргагүй. Хизаар ороноо шэнжэлэлгын хэшээлэй үедэ Тогоон шулуун, Адуун болон Үхэр шулуунуудта ошодог һэмди, тиихэдэ эдэ хүшөөнүүд удаан сагай хугасаа соо һалхинһаа бии болоһон гэжэ бидэндэ хөөрэдэг һэн, мүнөө би олонхинь хүнэй гараар бүтээһэн гээшэ гү гэжэ һанадагби. Будалан нютагаймнай дэбисхэр дээрэ юундэ иимэ олон түүхэ домогто газарнууд гээшэб гэжэ ходо бодомжолдогби. Тиигээд шэнжэлэлгэ хэжэ, ажаһуугшадай, түүхэшэдэй хөөрөө шагнаха, залуу үетэнэй һанамжануудые шагнаха ехэ хүсэлтэй байдагби. Бабжа-Барас баатар тухай домогууд Онон голой хоёр тээхи үндэрнүүдтэй – Баатар болон Гэдэргэ хадануудтай холбоотой. Тоонто нютагайм газарнууд – Бурханта, Ямаата, Чингис хаанай тоонто ба нюуса хүүртэй Дэлюун болдог, элдэб олон хүһөө шулуунууд. Будалан уула, олон нуурнууд г.м. булта өөрын түүхэтэй юм», - гэжэ Жаргал Жалсанович дурсана.
ЭЖЫН НАНГИН ЗААБАРЯАР
«Бүхы юумэн сагай мэдэлдэ байдаг гээшэ ааб даа. Би 25 жэлэй саана дунда һургуули дүүргээд, хото руу ошоо һэм, харин он жэлэй үнгэрхэ бүри нютагаймнай түүхэ домогууд анхарал татаһаар, бүри һонирхолтой боложол байдаг», - гэжэ зураглалайм герой тоонто нютаг тухайгаа дулааханаар хөөрэнэ.
Жаргал Жалсанов иимэ баян түүхэтэй Будалан нютагта 1977 ондо түрэһэн намтартай. Бага наһанһаа һүбэлгэн, дуулаха, хатарха бэлигтэй хүбүүгээ Зоя эжынь хүгжэмэй һургуулида оруулһан байна. Тиигэжэ түрүүшын дүршэл абаа, шадабарияа мүлеэ. Дунда һургуулияа дүүргээд, Жаргал Зүүн Сибириин соёлой академиин хатарай факультедтэ ороо. «Өөртэм артист болохо эрмэлзэл байгаагүй. Хари хэлэнүүдые үзэжэ, дипломат, оршуулагша болоод, хари гүрэнүүдээр ябаха хүсэлтэй һэнби. Мүнөө «Байгал» театрай артист, хореограф болоод, дэлхэй дүүрэн ябана ха юмбиб. Һанаан бодол, хүсэлни ондоохоноор тааралдашоол даа», - гэжэ Жаргал Жалсанович тэмдэглэнэ. Дуу хүгжэмдэ, хатарта дуратай эжынь хүбүүндээ залууршан боложо, ерээдүйень эрид хубилгаа гэхэдэ, алдуу болохогүй. Эльгэ нимгэн сэдьхэлтэй, холын хараатай эжынь хүбүүнэйнгээ түрэлхиин бэлиг мэдэрээ, сэгнээ...
Харамтайнь гэхэдэ, Жаргал Жалсановичай эжы залуугаар алтан дэлхэйтэеэ хахасаһан. Жаргал эжыгээ дулааханаар ходо һанажа ябадаг. Газар дэлхэй дээрэ юунһээш сэнтэй эжыдээ зорюулһан «Эжыгээ үргэжэл шадаһууб даа» дуун соонь хүбүүнэй агууехэ дуранай, энэрхы урин сэдьхэлэй үгэнүүд зүрхэ сэдьхэл уяруулна... Мүнөө эжынь байһан һаа, хүбүүгээрээ ямараар омогорхохо һэм! Жаргал Бимбажаб ахайгаа, Гэрэлма дүү басагаяа дэмжэжэ, шадахысаа хамһалсажа, дүнгэлсэжэ байдаг. Гэрэлма Жалсанова «Байгал» театрта хүдэлдэг, гоё хоолойнь хаа-хаанагүй зэдэлдэг.
