Аяар 4 жэл үргэлжэлһэн Эсэгын дайн 1945 ондо дүүрэжэ, хото городто һургуулида орохо хүсэлтэй хүбүүд, басагад Могойтын станци дээрэ суглардаг болоо. Тиигээд иимэ юумэ һананаб: нэгэ залуухан хүбүүн фанерэ чемоданайнгаа хажуу тээ 3-4 килограмм туламтай замбаа нариихан ооһороор уяад, перрон дээгүүр ябаа һэн. Һүүлдэ танилсахадамни, тэрэмни Агын тойрогой эрдэм һуралсалай таһагта 20 гаран жэлэй туршада хүдэлһэн Номгоной Цырендоржи болошоо. Тэрэ үедэ Улаан-Үдэдэ оройдоол 2 дээдэ һургуули байгаа. Буряадай гүрэнэй багшанарай ба зооветеринарна институдуудта тиимэшье олон хүн һурадаггүй һэн. 1950 ондо 34 хүнэй буулгуулһан фотографи намда бии. Норзогмамнай бидэниие эмхидхэжэ, һайн хубсаһаяа үмдөөд, галстук зүүжэ, февралиин хүйтэн соогуур энэ фотографи буулгуулаа һэмди. Тэндэ хэд байнаб гэхэдэ, Шагдарай Лубсан, Батын Сэдэб, Доржын Дашинима, Ошорой Норпол, Бадмын Сэрэн-Базар, Намжилай Чимит-Рэгзэн, Жугдэрэй Норзогма, Базаржабай Хандажаб, Һасаранай Һама, Базарай Бата, Дондогой Галсан, бэшэниинь зооветеринарна институдай ба эмнэлгын техникумэй оюутад һэн. Норзогма Жугдурова багшын институдта 3-дахи курсда һуража ябахадаа, «бидэ, Агын хүбүүд басагад, нютагаа ошожо, концерт-наада табия» гэжэ хэлээ һэн. Тэрэнэй үүсхэлээр, хэды репетици хээбди. Тиихэдээ Норзогмамнай Буряадай оперо болон баледэй театрай артист Николай Кондрашкинтай хөөрэлдэжэ, бидэндэ дуу, хатар заалгаһан байна. Норзогма Жугдуровна эдэбхитэй бэрхэ, гоё хоолойтой, үндэр бэетэй, сэбэр сагаан шарайтай басаган һэн. Тэрэ манай компаниин дахуулагша (вожак) ябаа. 1950 ондо Москвада Буряад Республикын литературын ба искусствын үдэрнүүд болоо. Тэндэ дуу дуулаха дуушадшье үсөөн байгаа. Һанахадам, Клавдия Петрова-Языкова, Абида Арсаланов, Вера Лыгденова дуушад ябаа. Тэрэ ехэ фестивальда Норзогма Жугдуровагай 2 дуу дуулаһыень һананаб. Нэгэниинь «Эрбэд соохор...», нүгөөдэнь иимэ үгэнүүдтэй һэн:
Бүрэнхы маные һэтэлэгшэ,
Бүргэдэй ниидэлгэ
магтанабди.
Арадтаа жаргал асарагша,
Ленин-Сталинаа
магтанабди.
   Эдэ дуунуудынь Буряадай радиогоор зэдэлдэг һэн. Норзогма Жугдуровна Москва хотодо партиин дээдэ һургуули (ВПШ), КПСС-эй ЦК-гай ниитэ эрдэмүүдэй академи дүүргэһэн. Агын хүбүүд басагадай дунда тиимэ һургуулитай хүн үгы шахуу һэн. Тиимэ академи дүүргэһэн Д.Жалсабон байгаа. Норзогма Жугдуровна Ага нютагаа ерэжэ хүдэлһэн ха юм даа. Би тэрэ үеынь ехэ мэдэнэгүйб. Шэтэ хотодо дээдэ засагай газарта ехэ амжалтатай хүдэлөө. Би 1947 онһоо Буряад орондо 70-аад жэлэй туршада соёлой ажалда хүдэлөөб. Энэ хугасаа соо олон лэ соёлой министрнүүдые хараһан байнаб. Тон һайн хүдэлһэн сайд гэхэдэ, Дашидондок Жалсабон, Дамба Жалсараев, Пурбожаб Нимаев, Доржи Цыремпилов гэгшэд болоно. «Тэдэнэй дунда Норзогма Жугдуровна соёлой министрээр хүдэлөө һаа, Буряадай соёл, урлалай хүгжэлтэдэ ямар ехэ юумэ хэхэ байгааб даа» гэжэ ганса би бэшэ олон хүн хэлсэдэг һэн. Тэрэ буряад угсаатанай шударгы бэрхэ хүнүүдэй нэгэн болохо. Хүн зониие хүтэлбэрилхэ түрэхын талаан бэлигтэй, буряадаар, ородооршье хэлэхэдээ, баян үгэтэй, һайхан ябадалтай, урин зантай һэн. Олоной түлөө оролдоһон, Ага нютагай омогорхол болохо хүнтэй танил байһандаа баяртай ябадагби.

You have no rights to post comments