Хамтын ажахын хонин hүрэг галай аюулһаа хамгаалһанай, бүрин бүтэн үлөөжэ шадаһанай, мүн ажалай габьяагай түлөө иимэ үндэр нэрэ зэргэ юрын малшанда олгогдоо бшуу. Бабу-Доржо Михайлов дайнай газарта баатаршалга харуулаа бэшэ, бүхэли наһаараа ажаһууһан хүдөө буусадаа ажахын даалгаһан мал абаржа, түүхэдэ нэрээ мүнхэлөө. Заха хизааргүй Росси гүрэнэй олон газар нютагуудта ажаhуудаг буряад угсаата зон шэн зоригтой хүбүүгээрээ омогорхоо бэлэй. Арадаймнай дундаһаа гараһан баатар хүбүүнэй алтан дэлхэй дээрэ үнихэнэй үгышье һаа, нэрыень, харуулһан шэн зоригыень да-хяад һануулха, дурдаха дуран хүрэнэ.

Хонин ажалда бүхы наһаараа

Бабу-Доржо Михайлов Могойтын аймагай Бооржогонтой нютагта юрын малшад Михаил ба Рыгжидма Данзановтанай гэр бүлэдэ 1953 оной мартын 12-то түрэһэн байна. Аба эжынь ажахыдаа наhаараа хонишод ябаhан. Хони хурьгадай маараан соогуур хүлөө шоройдоhон Бабу-Доржо хүбүүниинь абаяа hажаажа, эдир багаһаа ажалда бэрхэ болоо. Айлай 5 хүбүүд ба 2 басагад үндыгөө.

Бабу-Доржо 1972 ондо Шиилхын техническэ училищи дүүргээд, электромеханигай мэргэжэлтэй боложо гараа. Удангүй сэрэгэй албанда татагдажа, хоёр жэл эрэ хүнэй уялгата алба хааһан байна. Сэрэгһээ табигдажа, нютагаа бусаад, Ононой ОПХ-да хонин ажалда ороһон намтартай.

Тэрэ холын сагта Ононой ОПХ-гай ажахын нарин нооһотой хонид 60 мянган тоодо хүрэдэг hэн. Ажахын hубай хонидые хаража байhанаа, 1975 ондо Ута Хүнды гэжэ газарта эхэ хонидые хаража эхилээ. Тиин түрүүшын жэл 100 эхэ хонинһоо 95 хурьга дунда зэргээр абаһан байна. Ганса эхэ хонидынь долоон зуугаад толгой болодог hэн. Түрэлгын үедэ хашаарhаа гараха сүлөө забда болохогүй. Гэрhээ үглөөгүүр гараад, үдэшэ харанхы болоhон хойно гэртээ орохо. Хашаар соо хонид багтахагүй. Газаагууршье түрүүлхэ саг болодог байгаа бшуу гэжэ мүнөө абынгаа хэрэг үргэлжэлүүлжэ ябаһан Андрей Бабудоржиевич Михайлов хэлэнэ. Һүниндөө унтангүй, манажа хонохо саг hайса гарадаг байгаа аабза. Михайловтан жэл бүри хурьга олоор абадаг болоо. Удангүй 105-115 хурьга абажа эхилээ. Екатерина Жигмитова нүхэртэеэ хонидоо түрүүлжэ, бүрин бүтэн түл абажа, магтуулжа ябаhан гээшэ. Хожомынь ажалай баян дүршэлтэй болоходоо, зууһаа 145-150 хурьга абадаг болоо һэн. Суута хонишон Бабу-Доржо Михайлов хүдөө ажахыда эрхим ажал ябуулһанайнгаа түлөө 1979 ондо Ленинэй комсомолой мүнгэн шангаар урмашуулагдаһан байха юм. Гүрэнэй, хизаарай Хүдөө ажахын яамануудай зүгһөө Хүндэлэлэй грамотануудаар шагнагдаhан. Тиихэдэ 1986 ондо Эб найрамдалай орденоор шагнагдаһан. Олон жэлдэ түл абалгаар эрхим үрэ дүн харуулжа, ходо түрүү зэргэдэ ябаһан габьяатай. Шэтын можын оло дахин абарга болоо һэн. Социалис Ажалай Баатар Балдан Домбрыловай шангай дамжуулгын кубогта нэгэтэ бэшэ хүртэһэн гээшэ. Нүхэртэеэ хамтын ажалда хүдэлжэ, дипломуудаар, баярай бэшэгүүдээр, үнэтэ бэлэгүүдээр оло дахин шагнагдаhан байха юм. Бабу-Доржо Михайлов жэлэй дүрбэн сагта ямаршье уларилтай байбашье, хони малаа адуулжа, түл абажа, ажаллажа, олон болгожо ябаа. Ажахынгаа хонин hүрэг арьбадхажа, түл абалгаар жэл бүри түсэбөө дүүргэжэ, түрүү зэргэдэ ябаһан байнад. Михайловтанай бүлэ үндэр нэрэ зэргээрээ түрэл нютагаа, арадаа, хизаараа нэрлүүлжэ суурхаа. Бабу-Доржо Михайлов Екатерина нүхэртэеэ хоёр басага ба хүбүү хүмүүжүүлһэн. Үхибүүдынь томо боложо, холын газар нютагуудаар һургуули һудар дүүргээ. Андрей хүбүүниинь Үбэр Байгалай хизаарай аграрна институт дүүргэһэн. Харин басагадынь Буряадай гүрэнэй хүдөө ажахын академи түгэсхөөд, элдэб мэргэжэлээр ажаллаһан. Андрей хүбүүниинь Ута Хүндыдэ аба эжынгээ бууса дээрэ мал харууһална гэжэ урид бэшэгдээ һэн.

Шонотой, хулгайшадтайшье тэмсээ

Бабу-Доржо Михайловай хүдөөдэ аажамхан мал ажаллаха талада элдэб бэрхэшээлнүүд гарадаг байһан. Байгаалиин талаар шуурга һалхин, шононууд малда добтолхо даа. Мүн тэрэнэй хажуугаар хоёр хүлтэйшүүл мал хулуухын тула буусада добтолго хэдэг һэн. Нэгэтэ малшанай бууса дээрээ байхадань, танигдаагүй хүнүүд унаагаар ерэжэ, нюдэн дороһоонь хонидыень ашаад ошохо хорото үйлэ хэрэг үүсхэһэн байгаа. Тэрэ үдэр буусадаа гансаараа байһан малшан буугаа гаргажа, дээрмэшэдые айлгахын тула агаар руу буудахадань, тэдэ зон бушуу түргэн унаадаа һуужа ошоһон байнад. Малшанай малаа хамгаалжа, зориг харуулһанай түлөө Шиилхын аймагай захиргаан ехэ баярые хүргэһэн байна. Жабартай үбэлэй сагта малшан морёороо хонидоо адуулхадаа, буугаа үргэлөөд ябадаг һэн. Тиихэдэ һүрэг шононуудай хонидто добтолходонь, эхэ шоныень буудажа һалгаад, бэшэниинь гүйлдэжэ үгы болоһон гэхэ.

Галһаа малаа абараа

2007 оной апрелиин 15-да Бабу-Доржо Михайлов бууса дээрээ гансаараа байгаа. Амаралтын үдэр тэрэ туһалагшадаа гэртэнь эльгээгээд, малаа хаража үлөө. Хабарай шанга һалхинһаа талын түймэр һүжэржэ, малшанай буусада дүтэлөө. Малынь бууса шадараа бэлшэжэ байгаа. Тээ холо бэшэхэнэ трактор техникэ, шэнгэн түлишэтэй томо амһартанууд. Галай ерэбэл, тэһэржэ магад, аймшагтай даа. Галай дүлэн бүхэлеэрээ ерэжэ байна. Буусын хажуугаар үнгэржэ ябаһан унаануудые тэрэ байлгажа, гал сарагшадые дуудажа үгэхыень гуйгаа. Удаань хахалагдаһан газарай саана малаа туужа гаргаад, плугтай трактортаа һуужа, буусаяа тойруулжа хахалаа. Ехэ һүртэйгөөр ерэжэ байһан гал хахалһан газартань хүрөөд унтаршоо. Тиигэжэ эрэлхэг зоригтой малшан Бабу-Доржо Михайлов хамтын ажахын 525 толгой хони, трактор техникэ абараа. Һүүлдэ түймэр сарагшадай тэмдэглэһээр, малшанай буусаяа абараагүй һаа, галай аюул ехэ хохидол асарха байгаа бшуу.

«Ононой» ОПХ-гай директорэй захиралтаар, малшан баярай үгэнүүдтэ хүртэжэ, мүнгэн шангаар урмашуулагдаһан байна. Малшанай харуулһан баатаршалга энээгээр дүүрэшоо бэшэ, түрүүн аймагай, удаань Шэтын можын засаг зургаанай зүгһөө дэмжэлтэ абажа, саарһа дансануудынь Москва эльгээгдээ. Удангүй Москваһаа харюу ерэжэ, Бабу-Доржо Михайловай шагнал абахыень ниислэл хото дуудаһан юм. Тиигэжэ октябриин гурбанда Москвада Кремлиин ордон соо Россиин юрэнхылэгшэ Владимир Путин Бабу-Доржо Михайловта Россиин Баатарай орден зүүлгээ. Шэтын аэропорт дээрэ буухадань, Шэтын можын, Шиилхын аймагай захиргаанай дарганар малшаниие угтажа, халуунаар амаршалаа. Мүн бууса дээрэнь ехэл хүлгөөтэй ба хүймөөтэй байһан. Суута хонишоной гарыень барижа, халуунаар амаршалхаяа, үреэлэй дулаан үгэнүүдые хэлэхэеэ түрэлхидынь, нүхэдынь, зэргэлээд байдаг хүршэ хонишод, Ножын Адагай засаг зургаанай хүтэлбэрилэгшэд ерэhэн байна.

Андрей хүбүүниинь аба эжы тухайгаа иигэжэ дурсаhан: «Абамнай ажалша бэрхээрээ ажалай орьёл өөдэ гараhан. Тэрэ холын сагта Шиилхын, Могойтын аймагуудай суута хонишодоор хони ажаллаха дүршэлөөрөө хубаалдажа хүдэлhэн. Бидэнэй унтариhаа бодоодүйдэ абамнай хонидоо адуулхаяа гарадаг hэн. Хүндэ жэлнүүдтэ малаа тобир тарганаар ондо оруулжа шададаг байгаа.

Ган хуурай жэлнүүдтэ малдаа эдюулхэ хоол дүүрэн нөөсэлхэ. Хонин ажалда ябахадаа, зуун эхэ хонинhоо 129-130 хурьга дунда зэргээр абажа, зуутан хонишодой дунда түрүү зэргэдэ ябаа. Хонидойнь нооhоной шэгнүүр 3,83-5,1 килограммаар жэгдэрдэг байгаа бшуу. Хара үглөөнhөө үдэшэ орой болотор хонидоо адуулжал ябаха. Тиин 1975 онhоо эхилжэ, 2011 он болотор гушан зургаан жэлэй туршада юрын хонишонhоо ахалагша хонишон болотороо эрхим ажаллаhан байна. Аба хамтын ажалай түлѳѳ шармайн ябажа, ажахын хүтэлбэриин үгэhэн түсэбдаабари үлүүлэн дүүргэжэ, магтаалтай ажаллаhан намтартай. Хонин бүхэнэйнгѳѳ нюур, зүhыень тон hайн мэдэхэ бэрхэ хонишон гэжэ арад зонойнгоо дунда хэлсүүлжэ ябаhан гээшэ. Абын Россиин Баатар болоходо, мартагдашагүй баяр болоо бшуу. Холо ойроhоо амаршалгын телеграмманууд ерэhэн, Шэтын можын телевидени, газетын ба радиогой сурбалжалагшад аба эжы тушаа оло дахин бэшэhэн».

Гүн сэдьхэлтэй байһан

Россиин Баатар Бабу-Доржо Михайлов наһан соогоо хүндэ туһалха, амитаниие хайрлаха һайхан сэдьхэлтэй ябаһан.
Эхэ байгаалидаа угаа дуратай байһыень таниха, мэдэхэ зон хэлэдэг. Тэрэнэй аша оролдолгоор Дүрөө Шулуун нангин шүтөөнэй газар болгожо һэргээгдээ. Ножын Адагай залуу хүбүүдые, малшадые ударидажа, Намнанай субаргын, Дүрөө Шулуунай хүшөө бодхоолгодо буянтай ажал ябуулһан. Ниитэ, шажанай талаар ажал ябуулдаг Г.Баиров, Б.Цыренов, Б.Дугаржапов ба бусадтай нягта харилсаатайгаар хүдэлдэг байһан. Бабу-Доржо Михайлов 2011 ондо 58 наhан дээрээ ябажа байтараа, хүндэ үбшэндэ дайрагдажа, алтан дэлхэйтэеэ хахасаа. Тэрэнэй наhан соогоо хэhэн хэрэг, ажал, нэрэнь арадай дунда хэтэ мүнхэдөө үлэжэ, хэдэн үе зондо hаруулаар дурсагдажа байха бшуу.

You have no rights to post comments