«Хүдөөдэ байра байдал түхеэрхынгээ урда тээ эгээл түрүүн сэргэ табяа hэмди», - гэжэ энэ буусын эзэн Баиржаб Ешиев хөөрөөгөө эхилээ hэн. Түрэл ажахыдаа адуушан ябаhан Баиржаб Болотович уг гарбалайнгаа анхан сагhаа эрхилжэ ябаhан хүдэлмэри үргэлжэлүүлхэ хэрэг ябуулна бшуу. Түүхэ домогоор баян газарта аба эжынь ажахын мори харадаг байhан. Абань боохой хуасай омогой Ешиин Болот нютагтаа хүндэтэй адуушан, ургашан, эмниг моридые һургагша, һоригшо ябаһан. Баиржаб Ешиевэй хүгшэн аба Еши гээшэ морин эрдэни тушаа оло юумэ мэдэхэ хүн байһан. Ешиин хүбүүн Болодой һургаһан гүйгөөшэд үнгэрэгшэ зуун жэлэй 80 гаран онуудһаа хойшо мори урилдаануудта ахигдахые мэдэдэггүй байһан. Нэрлэбэл, Ребус, Опричник, Тэргэшэ (Тэжэгэр) боро, Балдаанха боро, Спартак, Томо боро, Буурал, Хүригшэн, Джим, Орлик, Жора, Чебурашка, Галдаа зээрдэ хүлэгүүд мүрысөөндэ табигдахадаа, урилдаанай урда заха барижа, фиништэ түрүүлэн ерэжэ, соло магтаалда хүртэдэг һэн. Абынь һургаһан морид олон жэлдэ Будалан нютагаа холо ойгуур суурхуулдаг байһан юм. Ешиин Болот хүүгэдээ багаһаа мориндо дурлуулжа, мори яагаад ажаллахаб, урилдаанда һорихоб гэжэ һургаал заабаринуудые дамжуулдаг һэн. Абын долоон хүбүүд эдир багаһаа адуу ажаллаха баян дүршэлтэй болоһон юм. Баиржабшье хүлэйнгөө дүрөөдэ хүрөөдүй байхада, мори зайдалжа ябаһан. Абаяа дахажа, моридой байра (конюшни) соо хонон үнжэн ябаха. Долоон хүбүүд томохон болоходоо, мори унажа, мүрысөөнүүдтэ шодоог боложо, урилдаанда урда заха бариха гэжэ һайсал шармайдаг һэн бэзэ. Хүбүүдэй ехэ эгэшэнэр Бальжинима ба Балдар басагад хүбүүдһээ үлэнгүй, мори мордоод ябадаг байһаншье. Мүнөө үедэ Ешиин Болодой олон хүбүүд уг изагуурайнгаа хэрэг үргэлжэлүүлжэ, түрэл нютагтаа адуушанаар хүдэлнэ. 

   Мори ажаллаха баян дүршэлтэй Баиржаб Ешиев нюуса тайлбаринуудтаяа хубаалдана. Тэрэнэй ажаглаһаар, оршон сагта залуушуул мори унаад, эсэштэрынь гүйлгэжэрхидэг байна. Морин гээшэ нарай түл, хүүгэд шэнги амитан шуу. Саг соонь хоол, унда үгэхэ, дулаан байрада байлгаха шухала. Мориндо шэрүүнээр хандажа огто болохогүй. Нарай хүүгэдтэ мэтэ зөөлэнөөр хандахада, эрхэлүүлхэдэ, морин гээшэ эзэдтээ баяраа мэдүүлхэ. Мориной тонтогоол харахада, муу, хара байгаа һаань, хоол муугаар эдинэ гэжэ мэдэхэ хэрэгтэй. Морин гээшэ хүн мэтэ ухаатай мал юм. Адуугаа бэлшээридэ табяад орхижорхихогүй, хойноһоонь хаража, адуулжа ябаха хэрэгтэй.
   Баиржаб Ешиевэй хэлэһээр, буряад угсаата зоной анхан сагhаа хойшо сахижа ябаhан арадаймнай ёhололнууд мүнөө үедэ hэргээгдэжэ, залуушуулда дамжуулагдаһаниинь һайшаалтай. Табан хушуун малай нэгэн морин эрдэни гээшэ эзэнэйнгээ найдамтай түшэг тулга, нүхэр болодог, ажал хүдэлмэридэ аша туhатай гэрэй амитан болоно бшуу. Морин хүлэгөө хүндэлжэ, жэлтэй болоhон дааганай дэлhэ, hүүлыень хиргажа, адууhан болобо гээшэш гэhэн удхатай ехэ ёhолол үнгэргэгдэдэг hайхан заншал бии.

You have no rights to post comments