- Буянта лама, та хаана hураhан байнабта?
- Санаартанай зам эхилхэдээ, би 2012 ондо Тари (Новая Заря)нютагта дуган нээгдээ гэжэ дуулаад, тиишээ ошожо, хубараг болоо hэнби. Тариин дуганай Нимаев Түмэн даа лама намайе Улаан-Yдэ хото Дуйнхор шудалдаг hургуулида эльгээhэн байна.
- Энэ hургуули хаана оршодог бэ?
- Дуйнхорой факультет Ивалгын дасанда бэшэ, Дээдэ Онгостойн Дуйнхор дасанда байдаг. Бидэ, оюутад, Буда ламын «дали доро» орожо, 6 жэлэй туршада хайшаашье гарангүй гэхээр, тэндээл байгаад hураабди.
- Номнол зааhан багшатнай хэн бэ?
- Гол багшамни Ивалгын аймагай Оронго нютагhаа гарбалтай Цыденов Буда лама юм. Тэрэ 1990-ээд онуудта Энэдхэг орондо Далай ламын hуудаг Нангил дасанай университедтэ hуража дүүргээд, нютагаа бусахадаа, Дуйнхор дасанай шэрээтээр ба Д.Д.Заяевай нэрэмжэтэ буддын шажанай «Даши Чойнхорлин» университедэй тантрическа (тарниин ёhоной) факультедэй деканаар томилогдожо, шабинарые абаад, hуралсал ябуулжа эхилhэн.
- Ламын hахилда хаана хүртэhэн байнабта?
- Буддын шажанай hургуулида hурахаяа ошоходомнай, Түбэд ороной Агваан Жамцо багша байгаа. Тэрэ багшаhаа hахилда хүртөө hэнби. Гурбадахи курсда ябахадамнай, Агваан Жамцо багшамнай тагаалал болоhон.
- Дуйнхор дасанда hурахадаа, мандал зуража hураhан бэзэт?
- Мандал гээшэ бурханай ордон юм. Ахалагша курснуудта заабол мандал зуража hураха ёhотой. Тиихэдээ бидэ Байгалай эрьеhээ сагаан шулуу асаржа бутаргаад, элhэн болгожо шэрдээд, тэрэ элhээрээ ордон зурадаг hэмди. Ордоной бүтэхэдэ, тэрэниие тойруулжа адисладаг. Удаань Дуйнхор гэhэн гол магтаал-уншалганууд болодог. Тиихэдээ Дуйнхор бурханиие тойроод байhан 722 бурхадтайнь суг магтадаг юм.
- Дуйнхор хурал яажа хурагдадаг бэ?
- Агын дасанда монгол литээр хабарай гурбадахи hарын 15-да Дуйнхор ном уншагдадаг. Улаан-Yдэдэ баhал хабарай 3-дахи hарын эхин багаар Дуйнхор хурал 15 үдэрэй туршада үнгэргэгдэдэг болонхой. Тиихэдээ 7 хоногой туршада бэлэдхэл боложо, түрүүн бурхадые урижа, мандал зурадаг. Тиихын урда тээ ламанар элдэб баг, хубсаhануудые үмдөөд, хүгжэмэй зэмсэгүүдээр абяа гаргажа, Цам хатаран, мандалай газар адисладаг. Тэрэнэй hүүлээр 4 ламанар 4 зүгтэ тааралдуулан, мандал зурадаг.
- Дуйнхорой удха тухай хэлэжэ үгыт даа.
- «Дуйнхор» гэжэ үгэ түбэд хэлэнhээ оршуулхада, «дуй» - «саг», «хор» - «хүрдэ» гэнэ. Тиихэдээ «сагай хүрдэ» гэhэн удхатай үгэ болоно. Дуйнхор гээшэ тарниин ёhоной дээдэ бурхан юм. Дуйнхорой дүрсэ 24 мотортой, саг, жэлдэ тааралдадаг. Жэл соо 12 hара, 366 үдэр, үдэр соо 24 саг ха юм. Шамбалын түрүүшын хаан өөрынгөө түшэмэлнүүдтэеэ суг Варанаси ерэжэ, тэндэ ном табижа байhан Бурхан багшада хандажа, «бүхы арад зонтоёо танай ном шагнахаяа hананаб» гэжэ хэлэhэн ха. Бурхан багша монгол hарын 15-да Дуйнхор ном табиhан. Шамбалын хаан Шамбалаяа бусаад, Дуйнхор номнол бүгэдэндэ хэдэг байhан. Тэрэ ном бэшэ хаашуулда дамжуула дамжуулагдаhаар, хара зондо Шамбалын орон харагдахаяа болиhон. Тарниин ёhоор абаха болоо hаа, Дуйнхор үзэбэл, хүн нэгэ наhанай болзорто бурхан болохо аргатай.
- Хэды оюутад hураhамта?
- Тантрическа факультедэй 1-дэхи курсда 22 хубарагууд ороо hэмди. Зүгтөө тус hургуули 4 хүн дүүргээбди. Ононой аймагай Хулhата нютагай Батор Мичиков бидэнтэй суг hураа. Мүнөө Батор лама Тариин дасанда hуудаг.
- Угтатнай ламанар байhан гү?
- Абын, эжыншье талаhаа ехэ ламанар байhан. Эдэ хэд бэ гэхэдэ, Сүхөөдэйн Дори лама ба Аандын Мүнхэ лама гэгшэд болоно.
- Ямар хараа түсэбүүдтэйбта?
- Дуйнхор эрдэм 6 жэлэй туршада шудалжа, үнэмшэлгэтэй болоод ерэхэдээ, саашадаашье бүхэли наhаараа Бурханай ном үзэжэ ябаха болонобди. Мүнөө Агын дасанда 19-дэхи гэртэ байнаб. Хүн зоной Дуйнхор хуралда ябахадань, хуби заяандань ехэ hайн байдаг. Хурал болоhон газарта эб найрамдал ба амгалан байдал оршодог юм.
- Агын дасан анхан сагhаа Дуйнхор тахидаг заншалтай байhан.
- Мүнөө дасандамнай Дуйнхор дуган hэргээгдэhэн. Тэндэ Дуйнхор хурал хурахын түлөө 7 ламанар хэрэгтэй. Гурбаниинь хурал хуража байха, бэшэ дүрбэниинь мандал зураха уялгатай юм. Мүнөөдэрэй байдалаар, Агын дасанда Дуйнхорой hургуули дүүргэhэн 2 ламанар байнабди.
- Һайнта даа, тодо харюу үгэhэндэтнай баярые хүргэжэ, бүхы hайниие хүсэнэбди.
