Нэн түрүүн бурханда шүтэхэ болоходоо, «Намо Гурувэ! Намо Буддаяа! Намо Дармаяа! Намо Сангаяа!» гэhэн тарни уншажа, этигэл бариха хэрэгтэй гэхэ байна. Энэмнай буряадаар оршуулхада, «Ламада этигэнэм! Бурханда этигэнэм! Номдо этигэнэм! Бурсан хубарагуудта этигэнэм!» гэнэ бшуу. «Гансаараа эдиhэн юумэн – галзуу нохойн шүлhэн, олоороо эдиhэн – Отошын тарни», «Һэжэгhээ - үбдэхэ, hүзэгhөө - эдэгэхэ» гэжэ Гомбын хамбын хэлэhэн сэсэн үгэнүүд бии юм.

Башаг сахиха

Бурханда тангариг үгөөд, буян хуряахые масаг, башаг (басаг) сахиха гэнэ.

Һарын гурбан дүйсэндэ хэгдэдэг үйлэ хэрэг. Эдеэ хоол багаханаар баряад, мяхан, загаhан г.м. амитанай ами таhалжа абтаhан эдеэ эдихэгүй, hүн, тоhон, элдэб будаа, ургамалhаа абтаhан юумэ эдидэг. Энэ үдэр хоб-жэб, элдэб шашаг үгэ хөөрэлдэхэгүй. Дуугай hуугаад, бурхандаа зальбарха, дуугараашье hаа, бурханай ном тухай хөөрэлдэхэ, маани, мэгзэм ехээр уншаха. Ганса нэгээрээ башагта hуужа буян хэхэдэ, ондоо хүн hаад хэхэгүй, таатай зохид юм. Зүгөөр ном судар соо олоной хүсэн ехэ, тиимэhээ хэдэн хүн суглараад, нэгэн hаналтайгаар бурханда зальбархада, ехэ туhа болодог гэжэ бэшээтэй. Гэхэтэй хамта, олоороо сугларhан газарта тангаригаа алдаха ушарнууд үсөөн бэшэ дайралдадаг. Урдань бэшэндэ hургаал болгон, нэгэ иимэ ушар хөөрэлдэдэг hэн: «Гурбан хүгшэд суглараад, бурханhаа зүбшөөл абажа, буян хэжэ hууба ха. Тиихэдээ тэрэ үдэр маани, мэгзэм уншахаhаа бэшэ ондоо абяа гарахагүйбди гэжэ бурханда тангариглаба. Һуужа байhан газартань нэгэ нохой хаанаhаашьеб гэнтэ бии болошобо. Гурбан хүгшэдэй нэгэниинь: «Цыдь, энэ юун нохой гээшэб?!» - гэбэ. Тиихэдэнь хоёрдохи хүгшэниинь: «Юумэ дуугархагүй гэлсээ һэмнайбди!» - гэжэрхибэ. Гурбадахи хүгшэниинь: «Юрэдөө, бил юумэ дуугараагүйб даа!» - гэжэ хэлэбэ. Иигээд лэ гурбуулан тангаригаа барижа шадаагүй юм hэн гэлсэгшэ бэлэй. Башаг сахихадаа, тангариг барихань тон шухала болоно.

«Буряад-ород толи» соо дүйсэн үдэр масаг бариха гэhэн ойлгосо иигэжэ тайлбарилагдана: «Һарын гурбан дүйсэндэ (пост в благоприятные дни, т.е. 8,15, 30 числа каждого лунного месяца) эдеэлэнгүйгөөр, бурханай ном үзэжэ, буян хэдэг ёhо. Мүн дүйсэнэй урда тээхи үдэшэ хүнгэхэн хоол баряад, дүйсэн үдэрөө шүдэндэ торохо юумэ эдидэггүй, үдэрэй 11 багта нэгэ-хоёр аяга тоhотой сай, заримдаа аарса гү, али зутараан уугаад, үглөөдэр болотор дахин юумэ эдидэггүй».

You have no rights to post comments