- Баир Дабаевич, бурханай номдо эжы тухай юун гэжэ хэлэгдэдэг бэ?
- Номой һургаал гэжэ нилээд ехэ юм ааб даа. Бүхыдөө манай шажан болбол энэ сансарын бүридэлдэ байгша олон тоото амитад тухай тон тодоор хэлэһэн. Тиихэдээ эхэ зургаан зүйл хамаг амитад гээшэ эхын умайһаа түрөөд, эхынгээ хүхэ хүхөөд, наһа наһалжа эхилдэг гээшэ бэд даа.
Энэ сансарын бүридэлдэ байһан хамаг амитад түрэлөө сула һэлгэжэ, бэе бэеынгээ эхэ боложо байгаад һэлгэдэг юм гэдэг. Хэзээ нэгэ наһалһан наһандаа хүршын дохолон нохойн эхэмнай байһые, өөрөөшье али нэгэ наһандаа тэрэнэй гүлгэн байһанаа яажа мэдэхэбибди даа. Тиимэһээ али нэгэ түрэлдэ минии эхэ байһан амитан байгаа аалам гэжэ бүгэдэ амитадые хөөрхэй гэжэ хайрлажа, тэдэниие зобоонгүй, амииень абаржа, хайрлажа ябагты гэжэ бурхан багшын һургаалаар заагдадагынь эли.
Тон үни сагһаа, эгээл урдын үеын түүхэһээ эхилээд, сансарын бүридэлдэ байгша эхэ бүхэнэй хүүгэдээ хүхөөрөө хооллуулһан һүыень нэгэ газарта суглуулаад хараа һаа, манай бүмбэрсэг дэлхэйдэ байһан бүхы уһан далайһаа тээ ехэ һүн сугларха гэдэг. Тиихэдээ эхэ гээшэ хүнэй ами наһанай эгээл эхиндэ балшар багаһаань бөөмэйлжэ энхэрдэг амитан юм. Эхын сэдьхэл, эхын жаргал, эхын уйдхар, эхын гашуудал, эхын мэдэрэл гэхэ мэтэ энэ сансарын бүридэлэй гэхэ гү, али энэ оршолоной уй гашуудал, сошордолто байдал барагдаха бэшэ. Тэрээн соонь тон ехээр хүүгэдээ хамгаалжа байһан амитан эхэ болоно. Эхэ гээшэ өөрынгөө ами наһа хайрлангүй, үриеэ абархые бодохо ха юм. Хүншье тиимэ, амитадшье тиимэ. Шоноһоо тугалаа абархын тула үнеэн гээшэ тон лэ зүрхэтэйгөөр туласалдажа орохо.
- Бурхан шажангүй байһанай хохидол, эхын нүлөө тухай хөөрыт.
- Шажанаа «хюдаһан» ниигэм гээшэ өөдэлхэгүй. Хэдэн үе түрэлтэнэй һэлгэтэр, зоболон болохо юм ха. Түбэдтэ шажанаа «хюдаһан» Ландарма гэжэ хаан байһан юм аабза. Тиихэдэнь айхабтар ехэ һүйд, амитан зоной зоболон болоһон гэдэг. Шажанаа «хюдаһан» амитан зон гээшэ хоёр-гурбан үеын һэлгэхэдэ, нүгэл буян хоёроо илгаруулхаяа, эхэ эсэгэеэ хүндэлхэеэ болихо. Бүгэдэ зоной дунда муу хэлэ аман, мэхэ ба гэмтэ ябадал, хулгай худал дэлгэрхэ гээд Шулуунай Лүндэндэ нилээд тодоор бэшэгдэһэн байдаг.
Мүнөөдэрэй манай байдал эгээл тэрэ болоод байна. Адаглажа харахада, зоной сэдьхэл яяр, тулюур болонхой ха юм: бирагүй абаритай, зөөриеэ буляалдаад, сүүдтэ бэе бэедээ зарга бариха, хүүгэдээ үмөөрнэб гээд багшатайнь хэрэлдэхэ, худалаар хэлэхэ, тонохо, хулгай, дээрмэ үйлэдэхэ гээд тоолобол, һайн тала тоологшоһоо мууень тээ удаан тоолохоор юм. Мүнөө залуу үетэндэ эхын үүргэ тухай заадаг юм гү, үгы гү? Эхэ, эсэгэ, гэр бүлэ тухай һургуулида зааба гэжэ дуулдадаггүй агша. Хэтэрхэдээ, залуу эхэнэр түрөөд, нарай үхибүүгээ нобшо руу хаяжархидаг ушар дуулдана ха юм. Буу барижа ерээд, үетэн нүхэдөө, багшанараа буудажархиха. Иимэ ушарнууд хүн түрэлтэнэй түүхэдэ анхан оройдоо байгаагүй юм лэ. Баһа ехэ-ехэ гүрэнүүдэй хоорондо химараан болохо, бүхы дэлхэйн политигууд, адаглахада, худал үгэдөө диилдэшэнхэй. Нилээд лэ сэмүүн саг байна. Шажанаа доройтуулһанай ба хориһоной дүн энэ гээшэ.
Энэ байдал гансал шажанаараа заһарха. Ондоо арга байхагүй. Тиигээд эхэеэ энхэржэ, эсэгэеэ хүндэлжэ һураагүй амитад, юрэдөө, номдошье орохо буянгүй амитад гээшэ бэзэ. Эхэеэ энхэрээгүй амитан бурханай номой удха ойлгохогүй ха гэжэ һанахаар. Тиихэдээ саашадаа өөдэлхэнь бэрхэтэй. Наһанайнгаа дүүрэхэдэ, тамаар дамжаһаар, дахяад хүн боложо түрэхэнь үды юм ха даа. Номоор хэлээ һаа: «Эхэеэ энхэрээгүй амитан гээшэ эхэнэр хүниие харахадаа, энхэрхэ сэдьхэлгүй, эдлэхэл сэдьхэлтэй ябаха. Тэрэ эхэнэр хүниие харахадаа, хайрлаха бэшэ, халдаха ухаатай ябаха. Эсэгэеэ хүндэлжэ һураагүй амитан хүниие хүндэлдэг гэһэн ойлгосогүй, уймар амитан ябаха».
(Үргэлжэлэлынь 6-дахи дугаарта уншахада болохо).
Нордоп БАБУЕВА.
