- Солбон лама, өөр тухайгаа хөөрэжэ үгыт.
- 1984 ондо Догой нютагта Баир ба Дарима Гаржиловтанай гэр бүлэдэ түрэһэнби. Догойн дунда һургуулида 5-дахи анги дүүргээд байтарни, бүлөөрөө Могойто тосхон зөөхэ болообди. Тиигэжэ Могойтын дунда һургуули түгэсхөөб. «Томо шэхэтэйш, лама болохош» гэжэ багаһаам нютагай наһатайшуул, гэртэхин хэлэдэг байха. Һургуулияа дүүргэжэ байхадаа, Агын Буддын шажанай һургуулида түбэд эмнэлгын факультет бии гэжэ мэдээд, тиишээ орохоёо шиидээб. Теэд тэрэ жэлынь гансал буддын шажанай гүн ухаанай факультедтэ хүбүүдые абажа байгаа. Нэгэ жэл ламын һургуулида һураад, нүгөө жэлынь дахяад түбэд эмнэлгэдэ орохоб гэжэ бодомжолоод, үнэмшэлгэеэ тушаагаа һэм. Будда бурханай заабарилһан гүн ухаанай удха шанарые дүтөөр мэдэхэдээ, эндээл үлэшооб. Хоёр жэл һураад, түбэд хэлэнэй мэдэсэтэй болооб. 2006 он байгаа. Тиихэдэ Агын дасанай Бэлигто лама Далай багшын ном айладхалда жиндагуудые дахуулжа абаашадаг һэн. Бэлигто ламые дахажа, Энэдхэг ороо һэм.
- Тэндэхи байдал ба һургуули…
- Түрүүшын жэл хүндэ байгаа. Хэлэһэн түбэд үгэнүүдыем, тэндэхи түбэдүүд ойлгохогүй. Жэшээлбэл: «баглеб» (хилээмэн) гэхэдэмни, тэдэ урдаһаамни «балеэ» гэхэ. Нютаг хэлэниинь ондоо. Энэ мэтээр тэдэнэй хэлэ ойлгожо ядажа, 4 һара тухай ядалсааб. Тиигэһээр ойлгосолдодог болообди. Табяад монголнууд, 50 түбэдүүд, 8 буряадууд, 1 хальмаг, Тувагай хэдэн хүбүүд Гоман дасанай 1-дэхи курсда ороо һэмди. Шалгалтын эхилхэдэ, монголнуудай хахадынь шахуу 2-дохи жэлдээ үлэшоо һэн. Арбан жэл һураад байхадаа, 8 буряадуудһаа 4-иинь, монголнуудһаа 4-6 шабинар үлөө.
Гоман дасанай һуралсалай программа хамтадаа 16 жэлдэ хубаардаг. Эдэ жэлнүүд соо 5 ботиһоо бүридэһэн бурхан багшын гүн ухаанай эрдэм номуудые шудалдагбди. Тоолобол: «Праманаварттика», «Праджняпарамита», «Мадхьямика», «Абхидхарма», «Виная» – эдэ табан номой удхань гүнзэгы, буддын шажанай үндэһэ һуури һайнаар мэдэхэ болохоһоо гадна «хооһон шанар» гэһэн һургаалтай ба ламанарай үгэдэг тангаригтай гэхэ мэтэ тодорхойгоор танилсанабди. 16 жэлэй һургуули дүүргээд, «Гелуг джюто» гэһэн 6 жэлэй һургуулида ороод һуража байнаб. Эндэнэй һургуулидамнай шанга гэгшын шалгалтанууд болоо, 2-дохи курсын шалгалта тушаажа, 3-дахиин оюутан болооб гэжэ хэлэхэ аргатайб. Эндэ 16 жэлэй һуралсал гараһан ламанар һурадаг.
(Үргэлжэлэлынь 47-дохи дугаарта уншахада болохо).
Валентина ЦЫРЕНЖАПОВА.
