Һаяхан «Һүдэнтэ» хүдөө hууринай захиргаанай залуушуулай хэрэгүүдэй талаар мэргэжэлтэн, хурса хутагата худанса шарайд омогой, 33 наhатай Цыден Дондоковтой уулзажа, ажал хэрэгээрнь hонирхобобди.
Нёдондо залуу мэргэжэлтэн «Тоонто» ТОС-ой ажал ударидажа, Агын Буряадай тойрогой Захиргаанай баярай бэшэгтэ хүртэhэн байгаа.
- Цыден Цырендашиевич, залуушуул хүдөөдэ хэр хүдэлхэ байнаб?
- Ажал хэхээ hанаа һаа, хүдөөдэ хүдэлхөөр. Мал һайнаар харабал, эдеэ хоолтой, олзотойшье байха. Мүн модоор, түмэрөөр дарха хэдэг, машинашье заһабарилдаг гартаа дүйтэй хүнүүд, нютагай эдэбхитэд яhала байха. Һүдэнтын СПК-гай түрүүлэгшэ Наран Владимирович Саганов, «Һүдэнтэ» хүдөө һууринай захиргаанай толгойлогшо Жаргал Жабхаланович Дагбаев гэгшэд залуушуулые дэмжэжэ, хамаг ажал хүдэлмэри бэенхэдэн ябуулна.
- Нютагтатнай ямар хэмжээ ябуулганууд болоно гээшэб?
- Мартын 1-дэ Үбэр Байгалай хизаарай байгуулагдаһан үдэртэ зорюулагдаһан тамирай мүрысөөнүүдые үнгэргэжэ, Сагаан һараяа үдэшөөбди. Нютагаймнай эдэбхитэй хүбүүд агта һайхан хүлэгүүдээрээ стадион ерэжэ, «Морин эрдэни» гэһэн конкурсдо хабаадаа. Стадион нэгэ тойрожо, хатар табилуулаа. Һүүлээрнь моринойнгоо шэмэг болохо заһал тухай хөөрөө. Нютагтамнай иимэ мүрысөөн түрүүшынхеэ эмхидхэгдээ бшуу. Энэ һайндэртэ байһан хүнүүд мориной тоног зэмсэг һонирхожо хараа. Буряад эмээл, шэмэг түхеэрэлтэнүүдээ һаял һэргээжэ эхилээбди. Мориной заһалай конкурсдо фермер Гомбо Дондоков түрүү һуурида гараа. Мүн энэ мүрыcөөндэ Манжуур Цыренов, Солбон Бальжинимаев, Агар Цырендоржиев ба Доржи Дондоков гэгшэд хабаадаа. Тэдэнэртэ урмашуулгын шангууд барюулагдаа. Гомбо Дамбаевич өөрынгөө гараар хазаар, шүдэр зайдадаг, юушье дархалжа шадаха.
"Морин эрдэни" конкурсдо.
Тэрэл үдэр стадион дээрэ һээр шаалгаар ба мушхамал таталгаар мүрысөөнүүд болоо. Агар аха һээр шаалгаар мүрысөө эмхидхэжэ, өөрөө хэнhээшье олон hээр хухалаад оройлоо, 11-дэхи ангиин һурагша А.Шоронов ба һургуулиин харуулшан Э.Бабуев гэгшэд удаадахи шангай һууринуудые эзэлээ бшуу. Мушхамал таталгаар һууринай зүүн урда талын хоёрдохи микрорайоной бар хүсэтэй можо илалта туйлаhан байна.
Һүдэнтэдэ тамирай байшан бии. Тэндэ нютагай залуушуул, ветеранууд сугларжа, волейбол, столой теннис, бүхэ барилдаан гэхэ мэтэ тамирай зүйлнүүдээр бэеэ hоридог, Баир Бальжинимаевич Тумуров hургуулиин хүүгэдтэ тамирай хэшээлнүүдые ябуулдаг. Урагшаа hанаатай Агар Олегович Цырендоржиев тус тамирай байшанай директорээр хүдэлнэ. Дашинима Нимбуевич Цыдыпов hур харбалгаар hорилго хэдэг юм.
2021 ондо Агын залуушуулай слёдто хабаадаа hэмди. Олонхи хэмжээ ябуулганууд онлайн аргаар болоо гээшэ ааб даа. Тиимэhээ компьютер, телефоноо хаража, ондоо нютагуудай залуушуулай түлэблэлнүүдтэй танилсаабди, можо боложо мүрысэхэдөө, асуудалнуудта харюусаhан байнабди.
- Залуушуултнай ондоо нютагуудаар түбхинѳѳшье һаа, тоонтоёо мартадаггүй ааб даа...
- Тэдэнэр хаанашье байбал, нютагаа дэмжэжэ, «Зунай наадан» ба бэшэшье конкурс болон мүрысөөнүүдтэ хабаададаг. Жэшээлхэдэ, Эрдэни Ринчинов - Агада тамирай багшаар, Тумэн Цыденов Шэтэдэ hоригшоор хүдэлнэ. Тумэн Зоригтуевичай шабинар hур харбалгаар Россиин, Европын, дэлхэйн мүрысөөнүүдтэ амжалта туйладаг юм.
Һүдэнтэ нютагhаа гарбалтай нэрэ солотон олон байха. Мэдээжэ hур харбаашад Болот Цыбжитов, Бато Цырендоржиев, Арсалан Балданов, нютагтаа волейболой мүрысөө эмхидхэдэг Баир Тумуров, Бадма Барбуев гэгшэд залуушуулда жэшээ болодог. Тамирай ветеран, багша Дашинима Жамсаранович Цыденов Ага тосхонhоо ерэжэ, столой теннисээр, хүнгэн атлетикээр мүрысөөнүүдые эмхидхэдэг.
- Ямар аргаар залуушуулай ажал ябуулдагбта?
- Һүдэнтын залуушуул урагшаа һанаатай, иишэ тиишээ ябахамнай гү гэхэдэ, булта дэмжэдэг, арсаха хүн байхагүй. Тиихэдэ нютагайнгаа эмхи зургаануудтай нягта холбоотойгоор хүдэлдэгбди.
Нёдондо Агын тойрогто, Агын аймагта санитарна сэбэрлэлгээр шангай 2-дохи һуурида гараа һэмди. Һүдэнтын сэлеэн руу ородог харгын тэмдэгэй хажууда модод таригдаһан. Үнгэрһэн жэлдэ палисаднигууд соо модо таряабди. Мүнөө дулаан болоходо, Илалтын парк хорёолхобди. Намар түймэр саралгын частиин, Һүдэнтын дунда һургуулиин, хүүгэдэй «Ургы» сэсэрлигэй бүһэтэйшүүл сугларжа, түмэр столбнуудай һуури шудхаа, хорёогой түмэрнүүдые гагнажа бүхэлѳѳ һэн.
Хотонойнгоо «Тоонто» ТОС-ой түрүүлэгшэб. «Турник воркаут» гэжэ түлэблэл бэлдэжэ, 100000 түхэригэй мүнгэн туhаламжада хүртөө hэмди. Тиигэжэ хүүгэдэй талмай бэлдээд, багашуулай наадаха түхеэрэлтэнүүдые зохёожо табяабди. Нютагаймнай «Эрдэм» ТОС-ойхид (түрүүлэгшэнь – Д.Дараев) баhа түлэблэл хамгаалжа, 100000 түхэриг мүнгэ шүүгээд, hургуулиин урда талмайда hэеы гэр бодхоогоо. Тэндэ арадай соёл, ёhо заншал, буряад хэлэ hэргээлгын хэмжээ ябуулганууд үнгэргэгдэдэг юм.
Согто-Хангилай хүүгэдэй уран урлалай hургуулиин багшанар ерэжэ, Һүдэнтын дунда hургуулиин hурагшадта аман зохёолой хэшээлнүүдые үнгэргэжэ, урдын дуу, хатар, ёохор заана, ургажа ябаhан үетэнэй буряад хэлэ хүгжѳѳнэ, зүжэглэмэл нааданда хабаадуулна. Тус hургуули дүүргэгшэдтэ «Аман зохёолой таhаг түгэсхэhэн» гэжэ үнэмшэлгэ барюулагдаха юм.
- Залуушуулда ямар туhаламжа үзүүлэгдэдэг бэ?
- «Молодая семья» гэhэн түлэблэлөөр гүрэнэй зүгһөө мүнгэн туhаламжа үгтэжэ, 2021 ондо 7 айл гэр байратай болоhон байна. Мүнөөшье энэ түлэблэлдэ 4 бүлын саарhа данса бэлдээбди, гурбаниинь март һарада мүнгэ абаха болоо. Мүн «Начинающий фермер» программын шугамаар залуу бүлэ мүнгэн туһаламжада хүртөө һэн.
- Энэ ажалда хүдэлхөөр байна гээшэ гү?
- Би залуушуулай хэрэгүүдэй талаар мэргэжэлтэнээр жэлhээ үлүү ажалланаб. Ямар ажал хэрэг нютагтамнай гаранаб, бултыень бүтээхэ гэжэ оролдодогби. 2007 онһоо жолоошоноор хүдэлһэнбди. Авто-унаагай мотоор суглуулжа шадахаб. Мүнөө заочно hураха хүсэлтэй байнаб. Минии урда тээ энэ ажалда Дарима Намжилдоржиева хүдэлөө. Шагай наадаар хизаарай абарга болоһон Дарима Дамбиевна эдэбхи үүсхэл ехэтэй ажалтан юм. Эрхимээр һур харбадаг ахайнарайнгаа бүлэнэртэй суг нэгэ можо болоод, Үбэр Байгалай хизаарай губернаторай шангай түлөө һур харбалгаар мүрысөөндэ хабаадаа. Мүнөө Д.Намжилдоржиева хүдөө hууринай захиргаанда экономистаар ба ВУС-ай мэргэжэлтэнээр томилогдонхой. Нютагаа hэргээхэдээ, үри хүүгэдэйнгээ түлөө оролдонобди. Шухалань хадаа ажалаа hайнаар бүтээхэ хэрэгтэй.
- Өөр тухайгаа хөөрэжэ үгыт даа.
- Би Ага тосхондо хүдэлжэ байһан аад, наһанай нүхэртэй болоод, 2011 ондо түрэл нютагаа ерээ һэнби. Һүдэнтын дунда һур-гуулида 5-6 жэлэй туршада жолоошоноор ба харуулшанаар хүдэлөөб. Баира нүхэртэеэ 4 хүүгэдые үндылгэнэбди. Амараг нүхэрни хүүгэдэй сэсэрлигтэ хүмүүжүүлэгшээр хүдэлдэг. Мүнөө амаралтада байна. Вика басагамнай дуунай конкурсдо хабаададаг. Би өөрөө «дуу дуулая, хатарая» гээ һаань, дуратайхан байдагби.
- Һайн даа, харюусалгатай ажалдатнай амжалта хүсэе!
Жалсан ЛУБСАНДАШИЕВ.
