Инга Маланова Усть-Ордагай Буряадай тойрогой Эхирэд-Булагадай аймагай һургуулинуудта 24 жэл багшалаад, мүнөө Эрхүүгэй 1-дэхи лицей-интернадта хүдэлнэ. Эндэ һая интернет хэрэглэгшэд, илангаяа Байгалай хоёр эрьеэр ажаһууһан буряад зон Инга Иннокентьевнада заалгажа байһан хотын үхибүүдэй аргагүй зохидоор буряад дуу дуулажа байһан видео хаража, гайхалдан, энэ багшын абьяасаар ехэ омогорхоо һэн. Инга Иннокентьевнатай хонходолсожо, энэ интервью абабабди.
Инга Малановагай хэшээлдэ.
- Инга Иннокентьевна, манай газетын уншагшадые өөртэеэ танилсуулыт даа.
- Би Эхирэд буряадай олзон-даларак омогой хүн гээшэб. Бага наһанһаа хойшо багша болохоёо һанадаг һэнби. Энэ эрмэлзэлдэмни түрүүшымни багша Маргарита Григорьевна Улсаханова ехэ нүлөө үзүүлээ юм. Юуб гэхэдэ, нэгэдэхи ангиин һурагша ябахадаа, би багшынгаа зан абаряар, абьяасаар ехэ талархажа, багшынгаа мүрөөр ошохо, наһанайнгаа шухала зам жэшээгээрнь шэлэжэ абаха гэжэ шиидээ һэм. Тиин Гаханы нютагай һургуулиин 8 анги дүүргээд, 1990 ондо Эрхүүгэй багшанарай училищида орооб. Диплом абамсаараа, Усть-Орда тосхоной 2-дохи дунда һургуулида ажалайнгаа зам эхилһэнби. Багшын мэргэжэлэй дүршэлтэй болоод, 6 жэлэй дараа тойрогой түб тосхондо дүтэ байдаг Гаханы гэһэн түрэл нютагайнгаа дунда һургуулиин багшаар ороо һэм. Тэндэ аяар 18 жэл хүдэлөөб, залуу наһанаймни жаргалтай саг энэл нютагтай холбоотой юм. Мэргэжэлээ дээшэлүүлхэ гэжэ Буряадай гүрэнэй дээдэ һургуули 2013 ондо түгэсхөөб. Түрэһэн үри хүүгэдэйнгээ бэеэ хүсэхэдэ, бидэ Эрхүү хото зөөхэ гэжэ шиидээд, 2014 ондо Гаханы нютагһаа гараһан байнабди. Мүнөө би Эрхүүгэй 1-дэхи лицей-интернадта хүдэлнэб, энэ танда мэдээжэ...
- Хотын һургуулида багшалхада, хүдөө нютагта хүдэлһэнһөө ондоо гү? Тоонто нютагаа һанадаг гүт?
- Ямаршье һургуули: томо хотын гү, али хүдөөгэй багахан нютагай гү - һуралсалай, илангаяа доодохи үеын эдиршүүлые хүмүүжүүлхэ гэһэн шухала зорилготой эмхи юм. Гэбэшье хотын һургуули түргэн хүгжэдэг: үхибүүд 1-дэхи ангида уншажа, тоо тооложо, бодолго бодожо һураһан, бэлэн ерэдэг байна. Харин бидэ тэдэниие тодожо абаад, саашань хүмүүжүүлдэг, һургадаг бэлэйбди. Эндэ нэгэ шухала юумэ дурдамаар байна. Юуб гэхэдэ, 2014 ондо энэ һургуулиин интернадай нэгэ торхо заһагдажа дүүрээд, һуралсалай байшан болгогдоходо, түрүүшынхеэ бага ангиин һурагшадые элсүүлэн абалга эхилээ һэн. Тиихэдэнь һая ажалда ороһон би ехэ харюусалгатай байһанаа мэдэрээ һэм (анхан энэ һургуулида ганса 5-11-дэхи ангинууд байгаа). Үхибүүдые үглөөнэй 8 сагта асараад, гэртэхиниинь ажалдаа ошодог, харин үдэшын 6-гай һүүлээр хүүгэдээ гэртэнь абаашадаг. Һурагшад бүхэли үдэрөө сэсэрлигтэ үнжэһэндэ адли шахуу үнгэргэдэг: үглөөгүүр хэшээлнүүдээ үзөөд, үдын һүүлээр һунаалгын журамаар хүмүүжүүлэгдэдэг (жэшээнь, үдэдэ зооглоһонойнгоо дараа һурагшад унтан амардаг, гэрэй даабари хэдэг)... Би һурагша бүхэндэ нэгэ гэр бүлэбди гэжэ ойлгуулдагби. Энэ үнэн: өөрымни гэр бүлэ ба һургуули, һурагшадни - булта нэгэдэжэ, сэдьхэлэймни ганса эрдэни үни болонхой байха... Һургуули оромсоорни, бүхы тээһээмни үхибүүд намда дүтэлжэ, эгээл дүтын хүн мэтээр һанаһанаа үзүүлэн, һониноороо хубаалдадаг, хэрэг бүхэндэ туһалхые оролдодог. Энэнь намда хамагай сэнтэй баяр гээшэ. Хэшээл бүхэндэ шэнэ юумэ үзэхэдөө, һурагшадни тусгаар оролдодог: харюу үгэхэеэ гараа үргэхэ, самбарта гарахаяа айхагүй, илангаяа шохой (мел) барихадаа, томоотой һүр үзүүлэн, шамбай харюусан хүдэлэгшэ. Һурагшадай ахалагша томо ангинуудта эрхим һурахань бага ангиин багшаһаа дулдыдадаг тула хэшээлнүүдээ үдэр бүри һонирхолтойгоор үнгэргэхэ, анхаралыень һуралсалда татаха гэжэ оролдогшоб.
Энэ һургуулида дадааб, харин һая эндэ хүдэлжэ эхилээд байхадаа, түрэл һургуулияа, тоонто нютагаа ехээр һанадаг һэм. Гаханы нютагта бүхы түрэлнүүдни ажаһуудаг. Тоонто нютагаа ходо һанажа, сүлөө саг олоходоо, тиишээ эрьежэ ябадагби - Гаханы хүрэтэр Эрхүүһээ тиимэшье холо бэшэ. Хэдэн жэлэй саана Улаан-Үдэ хото удаанаар диплом хамгаалгада ошоходоо, гарай утаһанһаа хобхорхоёо болёод, гэртэхинтэеэ шууд байса хөөрэлдэдэг байгааб, эгээл тиихэдэ сэдьхэлни тоонто нютагтаяа таһаршагүй холбоотой гэжэ ойлгоо һэм.
Дэлгэрэнгыгээр "Толоной" 13-дахи дугаарта.
Энэ хаягаар электронно захил хэхэ аргатайт Адрес электронной почты защищен от спам-ботов. Для просмотра адреса в вашем браузере должен быть включен Javascript.
