Хазаар (узда) һураар хэһэн, зайдаһан бүтүү, ута жолоонуудтай, мориной тархида углагдадаг. Хэрбээ һураар зайдаһан, ганса ута жолоотой һаа, тэрэ ногто гээд нэрлэгдэдэг.
Хазаарай аман (удила) - мориной аманда углагдадаг нарин, гонзогор түмэр.
Хазаарай хамарай һур (наносник, ремень для поддержания удил над носом с двух сторон) - мориной хамар дээгүүр гараһан һур.
Хазаарай хансаабша (место соединения ремней узды) хазаа-рай хасар таладахи һурнуудай ниилэһэн уулзадха.
Хазаарай сахариг (кольца на узде) гэжэ хазаарай ама, мүн хазаарай һур хубииень, ута, бүтүү жолоонуудые холбодог, мориной жабжаһаа дээрэ байхаар хараалагдаһан хоёр түхэреэн түмэрые хэлэнэ.
Һагалдарга (ремённая застёжка под уздой) хадаа мориной үргэн доогуур уягдадаг һур ооһор.
Ута жолоо (длинный повод) хазаарай зүүн талын сахаригта уягдадаг, мори хүтэлхэ, уяхын тула хэгдэһэн һур ооһор.
Бүтүү жолоо (глухие поводья) мори жолоодохын тула хэгдэһэн һур ооһор, ута жолоодо орходоо хазаарай сахаригуудта тэрэнэй хоёр үзүүрынь уягдадаг юм.
Тохом (потник, войлок под седло). Эмээл тохохын урда тээ моринойнгоо нюрганда һэеыгээр хэһэн тохом тоходог.
Хударга (шлея, подхвостник, подхвостный ремень) эмээлэй урагшаа болохогүйн тула зүүдэг гоёолто ооһор юм. Хударгые эмээлэй хабтаһанай (седельные лавки, доски у седла) хойто нүхэндэ оруулһан сахаригһаа шагтагалаад, мориной һүүл доогуур оруулжа зүүдэг.
Хүмэлдэргэ (нагрудный ремень) эмээлэй хойшоо орохогүйн тула зүүдэг гоёолто ооһор болоно. Хүмэлдэргые мориной оморюун (адууһанай үбсүүн, урда хоёр хүлһөөнь дээшэ хүзүүн хүрэтэрхи бэе - грудина лошади) доогуур оруулаад, хүзүүнэйнь хоёр тээгүүр татажа, эмээлэй урда бүүргэдэ угладаг.

Улам (подпруга) мориной зүб талада (правая сторона) эмээлһээ доошоо һанжаад байха, харин жэрэм (подпруга) буруу таладань (левая сторона) байдаг, уламда орходоо богонихон, хэдэн нүхэтэй һур юм. Тэрэ жэрэмээ уламай үзүүрэй горьё (металлическое кольцо) руу оруулжа, дээшэнь татаха.

Шүдэр (тренога) гурбан альгатай (петля лошадиных пут) байдаг, мориной гурбан хүлдэ углагдадаг. Иимэ шүдэрнүүд байдаг: түмэр шүдэр (железные путы), дээһэн шүдэр (тренога из волоса), һур шүдэр (ремённая тренога). Тиихэдэ тушаа (путы) гэһэн ойл-госо бии. Тушаа мориной урда хүл-нүүдтэ углагдадаг хоёр альгатай байдаг юм.

Урга (шест с петлёй, укрюк для ловли лошадей) адуун сооһоо мори барихадаа, малаа адуулхадаа баридаг, газараар шэрэсэлдэжэ ябахаар ута, нарин хуһан зэмсэг. Урга гуйбатай (ремённая петля на укрюке) байдаг. Ургаша морёор эмнигые (необъезженный, необузданный конь) хүсэжэ,
ургын гуйбые эмниг мориной тархида углаад татажа баридаг.

You have no rights to post comments