Үхибүүгээ хүйтэнэй сагта хониной арһан хушалга соо гурбан таталгаар таталжа мансылдаг һэн. Тиигээд амандань һүндэ шанаһан хониной һүүл хүхүүлхэ. Һүүл тоһотой, шэмэтэй, үег байжа, эхынгээ ажалдаа нэтэржэ, удаан болоходо, хүүгэниинь гэдэһээ үлдэхэгүй.
Нялха нарайда ходо тааруу, дулаан байдаггүй байгаа. Тиимэһээл хүйтэ абажа үбдэхэгүйнь тула нарайдань хониной арһан мансы соо, томохон болоходонь, хонин хүнжэл соо унтуулдаг һэн. Үхибүүн хүйтэндэ даарадаггүй, халуудажа ехэ хүлэрдэг ба нурадаггүй юм. Арһан гээшэ амитанай бэе агаараар хангаха гэһэн түрэлхиин нүхэхэнүүдтэй ха юм даа. Хэрбээ ехэ маряатай хүүгэдэй нурашоо гээшэ һаань, тон жэжээр үйрүүлһэн сай һуга, сами болоод хоолойдонь хэдэг бэлэй. Сай хуурай шанартай, нуранхайень хатаадаг.
Хүүгэеэ унтуулхаяа мансылхадаа, хушалга соогоо эгээл доронь хуһанай үйһөөр хонхогорхоноор хээд, захыень бүдөөр хүбөөлһэн сорго соо хониной гү, али үхэрэй хуурай хохир хэдэг байгаа. Дээрэһээнь дааганай дэлһэ шэрэлдүүлээд хэһэн хилгааһан һуури дэбдидэг һэн. Үхибүүнэй шээһэн хилгааһан һуурида шүүрээд, доронь байһан хохирто шэнгэхэ. Үйһэн сорго бэлээр нэбтэрхэгүй. Тиимэһээ хүүгэнэй арһан мансы бэлээр норохогүй. Хилгааһан һуурида шээһэн яашье тогтохогүй. Тиихэдээ хүүгэн хододоо хуурайхан һуури дээрэ хэбтэхэ, шээһэндээ шатахагүй болоно.
Бүдөөр хэһэн һуури хэрэглэдэггүй иимэшүү арга Америкэдэ, мүн зарим нэгэ арадуудай хэрэглэдэг байһан тухай ороноймнай мэдээжэ эрдэмтэн А.П.Окладников «Очерки из истории западных бурят» ном соогоо бэшэһэн байдаг. Тэндэхи зарим бага арадуудай түлөөлэгшэдэй элинсэг хулинсагуудынь анхан монгол туургата арадуудтай дүтэ ажаһуугаа гэжэ эрдэмтэн бэшэнэ.
