Мүнѳѳ hээр шаалгаар уласхоорондын хэмжээнэй мүрысѳѳнүүд үнгэргэгдэжэ, Буряадай, Монголой, Хитадай ба Тувагай абарганууд хоорондоо хүсэеэ үзэлсэдэг болонхой.
Мүн лэ hээр шаалгаар бэеэ дааһан федераци байгуулха талаар хэмжээнүүд ябуулагдана. 2014 онhоо үнгэргэгдэдэг болоhон бүхэдэлхэйн нүүдэлшэдэй наадануудай программада hээр шаалга оруулхаар түсэблэгдэнэ.
Олон зуугаад жэлэй түүхэтэй hээр шаалга «буряад эрын юhэн эрдэмүүдэй» тоодо ородог. Урдын заншалаар, ёhото буряад эрэ хүн эрхимээр мори унажа, барилдажа, агнажа, эбэр номоор харбажа, минаа ташуур гүрэжэ, мориной хазаар, шүдэр зайдажа, түмэрѳѳр дархалжа, модоор урлажа ба hээр шаажа шададаг байха ёhотой.
Элинсэгүүднай үбэлэй эхиндэ үүсэ хэхэдээ, түрэлнүүдээ, хүршэнэрѳѳ болон нүхэдѳѳ урижа, мяхаар хүндэлэн найрладаг байhан заншалтай. Yхэрэй мяханай яhануудые амяарынь тогоон соо бусалгахадаа, нюрганайнь 12-дохи хабhа онсолон тэмдэглээд шанадаг байгаа. Тэрэ «хара хабhан» гэжэ нэрлэгдэдэг яhан соо амитанай hүнэhэн байрладаг гэжэ этигэдэг байhан түүхэтэй. Болоhон мяха гаргаад, «хара хабhа» эгээл хүндэтэй айлшандаа баридаг гуримтай hэн ха. Саашадаа найрай үргэлжэлэлдэ хүндын мяханда садаhан зон hээр шаалгаар мүрысэн хүхилдэхэ. Энэнь баhал ехэ удха шанартай: амитанай яhа hайнаар мүлжѳѳд хухалхада, hүнэhэниинь сүлѳѳдэ табигдана гэhэн удхатай. Хүн зоной хоолой тэжээжэ, ажаhуудалдань туhалха заяатай амитанай hүнэhэн саашадаа hайн түрэл урилжа, алтан дэлхэйдэ дахяад мүндэлэг гээд зальбаран, элинсэгүүднай сэржэм, hү сайгаа үргэдэг байгаа. Нэн түрүүн, «хара хабhа» хухалхые оролдодог hааб даа.
Иимэ ёhолол талын нүүдэлшэ арадуудай нютаг зондоо, оршон тойронхи байгаалидаа, үдхэhэн мал hүрэгтѳѳ хүндэтэйгѳѳр ба гамтайгаар хандадаг байhые тобойсо харуулна.
Yшѳѳ hээр шаалга эзэнэй хэр зэргэ ажалша бүхэригые тодорхойлхо аргатай. Һайнаар ажаллуулhан малай мяхан амтатай байхаhаа гадна яhаниинь бүхэ байдаг гэжэ мэдээжэ.
Дэлгэрэнгыгээр 5-дахи дугаарта.
