Буряад хэлэнэй һарын нээлгэ «Гуламта» гэһэн бүлгэмэй дуушан Светлана Пурбуевагай буряад арадай дуу гүйсэдхэлгөөр эхилээ. Тосхоной түб талмай дээрэ сугларһан зониие Агын Буряадай тойрогой Захиргаанай хүтэлбэрилэгшын орлогшо Мунко Найданов, Агын аймагай захиргаанай толгойлогшо Жаргал Жапов гэгшэд амаршалаа. Мүн «Дэлхэй дээрэ хүн боложо түрэхэдѳѳ, буряад эхын уураг сагаан һүн хоолоор шэнгээн абаһан түрэл хэлэеэ мартангүй ябаха, дээшэнь үргэхэ гээшэ манай уялга болоно.
Түрэл хэлэеэ мэдэхэгүй, мартаха гээшэмнай түрэһэн эжыгээ, тоонто нютагаа мартаһантай адли. Буряад хэлэнэй һарын хэмжээндэ эмхидхэгдэхэ элдэб янзын мүрысѳѳнүүдтэ буряад арадайнгаа һайхан хубсаһа үмдѳѳд, тон һайнаар, эдэбхитэйгээр хабаадахыетнай уряалнабди», - гэжэ 2014 ондо Забайкалиин хизаар дотор эрхим багша гэжэ тодорһон Агын хоёрдохи дунда һургуулиин эхин шатын ангинуудта буряад хэлэ заадаг багша Гоохон Цыренжапова хэлээ бшуу. Удаань «Буряад хэлэн ба ёһо заншал» конкурс эхилжэ, «Уг гарбал» гэһэн номинацида Зүдхэли нютагта түрэһэн һуури бодонгууд омогой Гурорабданай Даширабдан эжытэеэ, наһанайнгаа нүхэртэй ба зээ хүбүүнтэеэ тайзан дээрэ гараа.
Тэрэ 7 угаа тоолоод, тайзан дээрэ гаралсаһан зонтоёо танилсуулаа. Эжынь - Сэрэнэй Дондокнимын Вера эгэшэ ная наһатай болоһон, хулгана жэлтэй юм. Тиихэдэ наһанайнь нүхэр Пильжидма гэжэ нэрэтэй, Зүдхэли нютагай юм. Гэсэр зээ хүбүүхэниинь 10 наһатай. Д.Гурорабданов тон һүүлдэ баруун буряадуудай дуулалдадаг арадай дуу зэдэлүүлээд, «Үри хүүгэднай буряад хэлэеэ мэдэжэ, ёһо заншалаа сахижа ябахань болтогой!» - гэжэ үреэбэ. Жюриин гэшүүд уг гарбалаа хэр мэдэнэб, буряад хубсаһыень, танилсуулгыень сэгнэһэн байна.
Эгээл эбтэй эетэй Б.Жаповтанай бүлэ ёһо заншалаар асуудалнуудта харюу үгэнэ. Донир ДОРЖИЕВАЙ фото-зураг.
«Эгээл эбтэй эетэй бүлэ» номинацида аба эжын эрхүүдэйхэнүүд Цырена, Буда хүүгэдтэеэ Батор ба Сэсэгма Жаповтанай бүлэ тайзан дээрэ уригдажа, буряадайнгаа ёһо заншалда хабаатай асуудалнуудта зүбѳѳр харюусаха гэһэн даабари дүүргэхые оролдоо. Бүлын гэшүүд – бага ехэгүй – булта үндэһэн хубсаһаяа үмдѳѳд ябахадань, энэ бүлэ соо ёһо заншал гээшэ баримталагдадаг байна гэжэ хараһаар ойлгохоор байгаа. Юуб гэхэдэ, конкурсдо бултанай урда гаража, бидэ ёһо заншалаа мэдэхэбди гэхэ гэр бүлэ элбэгээр олдодоггүй бшуу.
Бүлын түрүү Б.Жапов «Буряад арадай ямар наадан соо табан хушуун мал ородог бэ?» гэһэн асуудалда «Шагай наадан» гэһэн харюу үгэбэ. «Буряадууд хүндэ бэлэг үгэхэдѳѳ, ямар гараараа яажа барюулдаг бэ?» гэһэн хоёрдохи асуудалда С.Жапова «Бэлэг наһатай, аха заха, хүндэтэй зондо баридагбди. Тиихэдээ хүндэлэн, хоёр гараараа бэлэгээ барюулха. Һалгай гараараа хүндэ юумэ үгэжэ, бэлэглэжэ болохогүй» гэжэ харюусаа. «Эгээл урданай хубсаһан» гэһэн конкурсдо түрүүн Зүдхэлиһѳѳ асарагдаһан буряад хубсаһанай суглуулбари дурадхагдаа.
Дэлгэрэнгыгээр 41-дэхи дугаарта.