Энэ бүлгэмэй гэшүүд элдин талада малаа үдхэдэг Харганаа бригадын ажалшад ба наhатайшуул болоно. Үндэһэн соёлоо, заншалаа сахидаг шэнэхээнэйхид аман зохёолой зүжэглэмэл наада харуулжа, Эрхүү хотодо «Алтаргана-2018» фестивалиин лауреадууд болоо бшуу.
Жэнхэни хубсаhатай, ульгам буряад хэлэтэй, бодолтой харасатай Ураншэмэг эгэшэтэй уулзажа хөөрэлдэхэдэмнай, иигэжэ ойлгуулаа hэн: «Хуасай угай Сэржымэ эжымни уран оёдолшон байhан. Би эжын халаараа (нагасын угаар) ябадагби. Урданайнгаа ёhо заншал тайзан дээрэ харуулхадаа, бидэ бэриие буулгаха гуримай нэгэ хэсэг найруулан табяабди. Тиихэдээ басаган хүн хадамай газарта бэри боложо буухадаа, юу сахиха, яажа ябаха ёhотойб гэhэн зан заршамуудые олондо харуулхые оролдообди. Түрэ найрта худа урагууд буужа, сагаан эдеэнэй дээжэ - сай барижа hуухадань, бэри орожо ерэдэг. Тэрэнэй буухын урда тээ заhалынь гэртэ ороод байха ёһотой. Тэндэ «Дэрэ буляалдаан» гэhэн ёhололой наадан болохо. Имагтал хүбүүн тала диилэжэ, «Хүбүүн ашатай болохомнай!», «Табан хүбүүд зайдалаад үдэхэ гэhэн домогтой юмээ, дэрэмнай!» гэхэ мэтэ hайхан үреэлнүүд зэдэлдэг. Дэрэ буляалдаан иимэ домогтой: «Анхандаа басаган хадамайнгаа газарта тогтодоггүй байhан гэлэй. Тиихэдэнь түрхэмынь дэрэ хэжэ үгөөд, «дэрэ соошни хүүгэдэйшни hүнэhэн байха, бүхы нарин эдээ, алта мүнгэеэ, жэлтэй болоhон хүүгэдэйнгээ үhэ хадагалжа ябаарай» гэжэ хэлэhэн ха. Аба эжынгээ үгэ шагнаhан басаган «оо, би мүнгэн дээрэ шүрэ hуулгаhан, иимэ гоё эд зөөритэй ерээ ха юмбиб даа, энээн соо хүүгэдэйм hүлдэ байха, дэрэ зайдалаад хүүгэдни наадаха» гэжэ hанаад, дэрэеэ хаяад, түрхэмдөө ошохоёо болёо hэн ха». Урдань гэр бүлэ болоходоо, инаг дураараа ниилэдэггүй байhан. «Багадатнай, танай нарайгаар бүhэ андалдаа hэмди» гэжэ хэлээд лэ, гэртэхиниинь басагаяа дуратай, дурагүйшье байг хамаагүй, хадамда үгэжэрхидэг байгаа. Тиигээд басаганайнгаа бусажа ерэхэдэ, аба эжынь яажашье ядахадаа, дэрэ заhал хэжэ үгэhэн гэдэг. Заhалайнь хүрэжэ ерэхэдэ, хамагай шадалтай, олон-олон эрэшүүлые тухиржа тааралдуулан дэрэ буляалдуулхадаа, хүбүүтэ тала заал hаа диилэхэ ёhотой. Дэрын бэлээр таhархагүйн тула обоо шэрээhэтэйгээр бүхэлжэ оёдог юм. Басаган хадамай газарта ерэхэдээ, тон түрүүн бурханда мүргэжэ, «энэ айлай бэри болобоб, ёhо заншалынь сахихаб, гал гуламтынь наhаараа hахижа hуухаб» гэhэн тангаригтай гэгшэ. «Бэримнай гуламтадаа мүргэхэнь» гэхэдэнь, басаган гал түлижэ, гурбан аргал нэмээд, гурба-гурба дахин гал худхаха, сай hамарха, hабатай айраг бүлэхэ. «Айрагынь агтай, гашуун байба», «гар hайтай бэритэй болообди» гэхэ мэтээр хадамуудынь бэриеэ магтаха, «оо, тиимэ-тиимэ» гэжэ сугларhан хүн зон дэмжэхэ».
«Наян Наваа» аман зохёолой бүлгэмэй ударидагша Заяатын Ураншэмэгэй хэлэhээр, Шэнэхээн нютагта жара гаран наhатай ахамад зон буряадайнгаа ёhо заншал булта hайнаар мэдэдэг.

You have no rights to post comments