Могойтын аймагай түб больницада эмхидхэлэй нилээд ехэ ажал ябуулагдажа, хараалагдаһан болзор соо 65 үбшэнтэдые аргалха моностационар зохёогдоо һэн. Тиигэжэ майн 2-һоо Үбэр Байгалай хизаарай 7 - Могойтын, Агын, Дулдаргын, Оловяннын, Акшаагай, Ононой, Хэрын аймагуудһаа ороһон үбшэнтэд арга абажа эхилээ бэлэй.

Могойтын аймагай түб больницын эмшэд гурбан халаанда хоёр бригада боложо хүдэлнэ. Тэдээн соо гэртээ үндэр наһатай үбгэд хүгшэдтэй, жаахан үхибүүдтэй болон зээ ашанартайшье зон хүдэлнэ бшуу. Теэд тэдэ шэлэһэн мэргэжэлээрээ ямаршье байдалда хүнэй ами наһанай түлөө бүхы шадабарияа, эрдэм мэдэсэеэ, дүй дүршэлөө зорюулха гэһэн тангаригтаа үнэн сэхээр, үдэр һүнигүй ажаллана.

Бэедэ таагүй, хүлэрүүлдэг, амилхадашье хүндэ хамгаалгын хэрэгсэлнүүдые – респиратор, баг, нюур аманда мүр сараа гаратар шангаар даражархиһан нюдэнэй шэл г.м. удаан сагай туршада үмдэхэ гээшэ бэлэн бэшэл. Могойтын түб больницын хүдэлмэрилэгшэд сэдьхэлээ заһажа, бэеэ зэһэжэ, эршэмтэйгээр ажаллана, олон үбшэнтэдэй ами наһа абарна. Могойтын эмшэдээр бахархангүй аргагүй.

COVID-19 үбшэнтэй тэмсэгшэдэй нэгэн гэхэдэ, Могойтын аймагай больницын нарайлалгын таһагые даагша, 35-дахи жэлээ хүдэлжэ байһан врач, дүй дүршэлтэй Баир Базарбанин болоно.

Могойтын аймагай больницада арга абаха үбшэнтэд Хара-Шэбэрэй участково больницада аргалуулна. Врачнууд ондоо тээ үбшэнтэдые үзэнэ: хүүгэдэй эмшэн – агроколледжын, зарим врачнууд – түргэн туһаламжын байшангууд соо г.м. Түрүүшээр эмшэдтэ хамгаалгын хэрэгсэлнүүд дуталдаа. Могойтын эмшэдэй хүндэ байдалда байхада, ахамад врач Зорик Дондоковто хүн зон туһаламжа дурадхаа. Тиихэдэнь Зорик Баторович вайбер соо больницын мүнгэ татадаг дансын дугаар табижа, зон мүнгэ суглуулһан юм. Тиигэжэ 1 сая гаран түхэриг сугларжа, хамгаалгын хубсаһа абаха, оёходо, ехэ туһа болоо һэн. Һүүлдэнь федеральна мүнгэн ерэжэ, байдалынь жэгдэржэ, булта хамгаалгын хэрэгсэлнүүдээр дүүрэн хангагдаа һэн.

Баир Балданович иигэжэ хөөрэбэ: «Короновирус үбшэнтэй тэмсэдэг эмшэдэй бригада соо 2 врачнууд, 3 медсестранууд, 3 санитарканууд хүдэлнэ. Ажаглахада, һула иммунитедтэй, хроническа үбшэтэй – астма, зүрхэнэй ба һудаһанай, сахарна диабедтэй г.м. зон бэлээр халдана.
Больницамнай 1-дэхи зэргын, тиимэһээ хүндэ үбшэнтэдые, түрэхэ һамгадые Шэтэ эльгээнэбди. Энэ үбшэнэй шалтагаан эли бэшэ гээшэ ааб даа. Клиническэ заабаринууд маанадта үгтэһэн. Үбшэнтэдэй эдэгэхэдэ, анализыень 2 дахин абажа, һайн байхадань табинабди. Тус үбшэнһөө уламжалан, уушханай хадхаляа болохоёо һанана, тии-хэдэ ганса вируснэ бэшэ, шуһа шэнгэрүүлхэ эмүүдые хэрэглэхэдэ, һайнаар эдэгэнэ.

Баруун тээхи хото городуудаар олон эмшэд үбдэнэ, наһа барана, Росси гүрэн наһа бараһан эмшэдээр дэлхэй дээрэ түрүүшын һуури эзэлнэ ха юм. Манай эмшэд түрүүшээр халдашана, үбдэшэнэ аа гүбди гэжэ мэгдээ һэн. Мүнөө хүдэлмэрилэгшэднай иимэ байдалда хүдэлжэ дадаа, медсестранууд бүхы хубсаһатаяа, 2 дабхар перчатка үмдөөд тарихадаа дүршөө гэжэ харахаар. Түрүүшээр 40 гаран хүн хүдэлөөбди, олон үбшэнтэдэй ороходо, бригадануудые шангалдаг. Диспансеризаци, медосмотрой эхилхэдэ, лорврач, педиатрые ба бусад ажалтадые аргаахан бригадаһаа гаргана. Бидэ 1 хоног хүдэлөөд, 2 үдэр самоизоляцида гэртээ ошодогбди. Бага үхибүүдтэй, хүгшэн зотой зарим эмшэд гэртээ ошонгүй, больницадаа байна. Эмшэд мэтэ хамгаалгын хубсаһа үмдэһэн зон больницын «Б» классай бог шорой хаяна. Бэрхэтэйл саг болоод байна даа».

Аргашанай хөөрэһөөр, хамгаалгын хубсаһа - капюшонтой комбинезон, малгай, баг, респиратор, очки, ута бахила, 2 дабхар перчатка г.м. үмдөөд байхадаа, тэдэ үбшэнтэдтэй харилсаагүй (неконтактные) болоно. Бригада 4 час хүдэлөөд һэлгэнэ, сэбэр зонодо 4 час амараад, халаандаа гарана. Үбшэнтэдтэ сүүдхын 3 дахин ороно бшуу. Эмшэд долоон хоногой 1 дахин анализ тушаана, үбдэһэн хүн үгы.

Сэбэр зонодо эмшэдэй хубсалхадань, координатор хамһалсадаг, нюдэнэй шэл скотчоор няана, үлэһэн зай забһар хүбэнгөөр бүглэнэ, нэгэшье забһар байха ёһогүй. Тиигээд «улаан» (муухай) зоно - үбшэнтэдэй палата руу ороно. Ажалаа хээд гарахадань, координатор хубсаһыень физраствороор сасана, хубсаһаяа тайлахыень хамһалсана. Бүхы хубсаһаниинь нэгэ дахин хэрэглэгдэнэ. Тиигээд душта ороод, эмшэд «ногоон» (сэбэр) зоно руу амархаяа гарана, дансатай хүдэлнэ.

Үбэр Байгалай хизаарай ахамад пульмонолог Сергей Лукьянов хүндэ ушарнуудта заабари үгэжэ байдаг юм.

Мүнөө уншагшадаа Баир Базарбанинай намтартай танилсуулая. Могойтын аймагай Хара-Шэбэр нютагта Балданай Базарбаниин ба Догойн Баясхаланай Балмын бүлэдэ 1960 оной январиин 25-да ерээдүйн эмшэн мүндэлһэн байна. Сагаан-Уулын дунда һургуули дүүргээд, бүһэтэй хүнэй уялга дүүргэжэ, сэрэгэй алба гараа. Удаань Шэтын эмнэлгын дээдэ һургуули амжалтатайгаар түгэсхөөд, ажалайнгаа намтар Хара-Шэбэрэй участково больницада терапевтээр эхилээ бэлэй. Нэмэжэ хэлэхэдэ, Жаргал ахань рентгенологоор, Жалма дүүнь медсестрагаар амжалтатай ажалладаг. Залуу врачай 3 жэл хүдэлөөд, Могойтын аймагай түб больница ерэхэдэнь, акушер-гинеколог болохыень дурадхаа. «Хүндэ ажал гэжэ мэдэншьегүй, зүбшөөлөө үгэжэрхёоб», - гэжэ Баир Балданович хэлэнэ. Удаань Шэтэдэ ординатура гараад ерэхэдэнь, Могойтын аймагай акушер-гинекологоор дээдэ категориин эмшэн Долгор Абидуева дүршэлөөрөө хубаалдаһан, юумэ заажа үгэһэн багшань болоно. «Ядалдахадаа, хэдынэйшье сагта хонходоходом хамһалсадаг һэн. Һүүлдэ наһатай болоходонь, вызовтэ ябадаг болоо һэм», - гэжэ эмшэн дурсана. Баир Балданович олон жэл гинекологиин таһагые даагша ябаа. Залуу акушеркэнүүд юумэндэ һураад лэ, элдэб шалтагаанаар – гэр бүлын, али федеральна программаар хүдэлхэеэ ондоо орон нютаг руу г.м. гараад ябашана. Шэтын перинатальна түбэй нээгдэхэдэ, олонхи һамгад тэндэ нарайлхаяа ошодог болонхой. Энэ шалтагаанаар залуу врачнуудта хүдөө һууринда һураха юумэн үсөөн болоно, тиигээд мэргэжэлэй талаар урганагүй. Мүнөө нарайлалгын таһагта 17 хүн хүдэлнэ.

Зураглалайм герой - эмнэлгын албанай запасай капитан, ажалынь үндэрөөр сэгнэгдэжэ, «Үбэр Байгалай хизаарай элүү-рые хамгаалгын габьяата хүдэлмэрилэгшэ» гэһэн нэрэ зэргэтэй, Элүүрые хамгаалгын яаманай Хүндэлэлэй грамотаар шагнагдаһан. Эмшэн өөрөө элүүр энхэ байдал сахидаг, гиир үргэлгөөр тамирай мастерта кандидат юм. 1980-яад онуудта Могойтын аймагай болон тойрогой мүрысөөнүүдые шүүдэг байһан. РСФСР-эй хэмжээнэй мүрысөөнүүдтэ хабаадаһан намтартай. Нёдондо зунай һайндэртэ Могойто тосхоной залуушуулые бэлдүүлжэ, хүмүүжэмэлнүүдынь 1-дэхи һуури эзэлээ бэлэй.

Баир Балданович Ольга нүхэртэеэ 3 хүүгэдые хүмүүжүүлээ, аша зээнэр үндыжэ байна. Баясхалан хүбүүниинь абынгаа мэргэжэл шэлээд, Шэтын Түмэр харгын больницада анестезиологоор хүдэлдэг юм.

Баир Базарбанин 30 жэлэй хугасаа соо ямар олон эхэнэрнүүдтэ эхын жаргал эдлэхэдэнь хамһалсаа, хэды олон хүүгэдтэ энэ түбидэ мүндэлхэдэнь туһалаа гээшэб?! Аргами гартай эмшэнэй һайн хандаса, хүниие шагнаха шадабари, эелдэр түбшэн зан үбшэнтэдтэ баһал эм ха юм. Мүнөөшье түрүүшүүлэй тоодо һүжэрѳѳд байһан үбшэнһөө зониие аргалжа, буянта хэрэг үйлэдэжэ ябана.Могойтын аймагай больницада арга абаха үбшэнтэд Хара-Шэбэрэй участково больницада аргалуулна. Врачнууд ондоо тээ үбшэнтэдые үзэнэ: хүүгэдэй эмшэн – агроколледжын, зарим врачнууд – түргэн туһаламжын байшангууд соо г.м. Түрүүшээр эмшэдтэ хамгаалгын хэрэгсэлнүүд дуталдаа. Могойтын эмшэдэй хүндэ байдалда байхада, ахамад врач Зорик Дондоковто хүн зон туһаламжа дурадхаа. Тиихэдэнь Зорик Баторович вайбер соо больницын мүнгэ татадаг дансын дугаар табижа, зон мүнгэ суглуулһан юм. Тиигэжэ 1 сая гаран түхэриг сугларжа, хамгаалгын хубсаһа абаха, оёходо, ехэ туһа болоо һэн. Һүүлдэнь федеральна мүнгэн ерэжэ, байдалынь жэгдэржэ, булта хамгаалгын хэрэгсэлнүүдээр дүүрэн хангагдаа һэн.

Баир Балданович иигэжэ хөөрэбэ: «Короновирус үбшэнтэй тэмсэдэг эмшэдэй бригада соо 2 врачнууд, 3 медсестранууд, 3 санитарканууд хүдэлнэ. Ажаглахада, һула иммунитедтэй, хроническа үбшэтэй – астма, зүрхэнэй ба һудаһанай, сахарна диабедтэй г.м. зон бэлээр халдана.
Больницамнай 1-дэхи зэргын, тиимэһээ хүндэ үбшэнтэдые, түрэхэ һамгадые Шэтэ эльгээнэбди. Энэ үбшэнэй шалтагаан эли бэшэ гээшэ ааб даа. Клиническэ заабаринууд маанадта үгтэһэн. Үбшэнтэдэй эдэгэхэдэ, анализыень 2 дахин абажа, һайн байхадань табинабди. Тус үбшэнһөө уламжалан, уушханай хадхаляа болохоёо һанана, тиихэдэ ганса вируснэ бэшэ, шуһа шэнгэрүүлхэ эмүүдые хэрэглэхэдэ, һайнаар эдэгэнэ.

Баруун тээхи хото городуудаар олон эмшэд үбдэнэ, наһа барана, Росси гүрэн наһа бараһан эмшэдээр дэлхэй дээрэ түрүүшын һуури эзэлнэ ха юм. Манай эмшэд түрүүшээр халдашана, үбдэшэнэ аа гүбди гэжэ мэгдээ һэн. Мүнөө хүдэлмэрилэгшэднай иимэ байдалда хүдэлжэ дадаа, медсестранууд бүхы хубсаһатаяа, 2 дабхар перчатка үмдөөд тарихадаа дүршөө гэжэ харахаар. Түрүүшээр 40 гаран хүн хүдэлөөбди, олон үбшэнтэдэй ороходо, бригадануудые шангалдаг. Диспансеризаци, медосмотрой эхилхэдэ, лорврач, педиатрые ба бусад ажалтадые аргаахан бригадаһаа гаргана. Бидэ 1 хоног хүдэлөөд, 2 үдэр самоизоляцида гэртээ ошодогбди. Бага үхибүүдтэй, хүгшэн зотой зарим эмшэд гэртээ ошонгүй, больницадаа байна. Эмшэд мэтэ хамгаалгын хубсаһа үмдэһэн зон больницын «Б» классай бог шорой хаяна. Бэрхэтэйл саг болоод байна даа».

Аргашанай хөөрэһөөр, хамгаалгын хубсаһа - капюшонтой комбинезон, малгай, баг, респиратор, очки, ута бахила, 2 дабхар перчатка г.м. үмдөөд байхадаа, тэдэ үбшэнтэдтэй харилсаагүй (неконтактные) болоно. Бригада 4 час хүдэлөөд һэлгэнэ, сэбэр зонодо 4 час амараад, халаандаа гарана. Үбшэнтэдтэ сүүдхын 3 дахин ороно бшуу. Эмшэд долоон хоногой 1 дахин анализ тушаана, үбдэһэн хүн үгы.

Сэбэр зонодо эмшэдэй хубсалхадань, координатор хамһалсадаг, нюдэнэй шэл скотчоор няана, үлэһэн зай забһар хүбэнгөөр бүглэнэ, нэгэшье забһар байха ёһогүй. Тиигээд «улаан» (муухай) зоно - үбшэнтэдэй палата руу ороно. Ажалаа хээд гарахадань, координатор хубсаһыень физраствороор сасана, хубсаһаяа тайлахыень хамһалсана. Бүхы хубсаһаниинь нэгэ дахин хэрэглэгдэнэ. Тиигээд душта ороод, эмшэд «ногоон» (сэбэр) зоно руу амархаяа гарана, дансатай хүдэлнэ.

Үбэр Байгалай хизаарай ахамад пульмонолог Сергей Лукьянов хүндэ ушарнуудта заабари үгэжэ байдаг юм.

Мүнөө уншагшадаа Баир Базарбанинай намтартай танилсуулая. Могойтын аймагай Хара-Шэбэр нютагта Балданай Базарбаниин ба Догойн Баясхаланай Балмын бүлэдэ 1960 оной январиин 25-да ерээдүйн эмшэн мүндэлһэн байна. Сагаан-Уулын дунда һургуули дүүргээд, бүһэтэй хүнэй уялга дүүргэжэ, сэрэгэй алба гараа. Удаань Шэтын эмнэлгын дээдэ һургуули амжалтатайгаар түгэсхөөд, ажалайнгаа намтар Хара-Шэбэрэй участково больницада терапевтээр эхилээ бэлэй. Нэмэжэ хэлэхэдэ, Жаргал ахань рентгенологоор, Жалма дүүнь медсестрагаар амжалтатай ажалладаг. Залуу врачай 3 жэл хүдэлөөд, Могойтын аймагай түб больница ерэхэдэнь, акушер-гинеколог болохыень дурадхаа. «Хүндэ ажал гэжэ мэдэншьегүй, зүбшөөлөө үгэжэрхёоб», - гэжэ Баир Балданович хэлэнэ. Удаань Шэтэдэ ординатура гараад ерэхэдэнь, Могойтын аймагай акушер-гинекологоор дээдэ категориин эмшэн Долгор Абидуева дүршэлөөрөө хубаалдаһан, юумэ заажа үгэһэн багшань болоно. «Ядалдахадаа, хэдынэйшье сагта хонходоходом хамһалсадаг һэн. Һүүлдэ наһатай болоходонь, вызовтэ ябадаг болоо һэм», - гэжэ эмшэн дурсана. Баир Балданович олон жэл гинекологиин таһагые даагша ябаа. Залуу акушеркэнүүд юумэндэ һураад лэ, элдэб шалтагаанаар – гэр бүлын, али федеральна программаар хүдэлхэеэ ондоо орон нютаг руу г.м. гараад ябашана. Шэтын перинатальна түбэй нээгдэхэдэ, олонхи һамгад тэндэ нарайлхаяа ошодог болонхой. Энэ шалтагаанаар залуу врачнуудта хүдөө һууринда һураха юумэн үсөөн болоно, тиигээд мэргэжэлэй талаар урганагүй. Мүнөө нарайлалгын таһагта 17 хүн хүдэлнэ.

Зураглалайм герой - эмнэлгын албанай запасай капитан, ажалынь үндэрөөр сэгнэгдэжэ, «Үбэр Байгалай хизаарай элүүрые хамгаалгын габьяата хүдэлмэрилэгшэ» гэһэн нэрэ зэргэтэй, Элүүрые хамгаалгын яаманай Хүндэлэлэй грамотаар шагнагдаһан. Эмшэн өөрөө элүүр энхэ байдал сахидаг, гиир үргэлгөөр тамирай мастерта кандидат юм. 1980-яад онуудта Могойтын аймагай болон тойрогой мүрысөөнүүдые шүүдэг байһан. РСФСР-эй хэмжээнэй мүрысөөнүүдтэ хабаадаһан намтартай. Нёдондо зунай һайндэртэ Могойто тосхоной залуушуулые бэлдүүлжэ, хүмүүжэмэлнүүдынь 1-дэхи һуури эзэлээ бэлэй.

Баир Балданович Ольга нү-хэртэеэ 3 хүүгэдые хүмүүжүүлээ, аша зээнэр үндыжэ байна. Баясхалан хүбүүниинь абынгаа мэргэжэл шэлээд, Шэтын Түмэр харгын больницада анестезиологоор хүдэлдэг юм.

Баир Базарбанин 30 жэлэй хугасаа соо ямар олон эхэнэрнүүдтэ эхын жаргал эдлэхэдэнь хамһалсаа, хэды олон хүүгэдтэ энэ түбидэ мүндэлхэдэнь туһалаа гээшэб?! Аргами гартай эмшэнэй һайн хандаса, хүниие шагнаха шадабари, эелдэр түбшэн зан үбшэнтэдтэ баһал эм ха юм. Мүнөөшье түрүүшүүлэй тоодо һүжэрѳѳд байһан үбшэнһөө зониие аргалжа, буянта хэрэг үйлэдэжэ ябана.

You have no rights to post comments