Агын аймагай хүдѳѳ ажахын урьһаламжын кооперативууд байгша оной 9 һарын туршада 17 сая түхэригэй 255 займ үгэһэн байна гээд Түлѳѳлэгшэдэй зүблѳѳндэ хэлэгдээ бэлэй. Энэнь нёдондонойхиһоо 5 сая түхэригѳѳр ехэ мүнгэн болоно. Бүхыдѳѳ аймаг дотор 13 кооператив ажал ябуулна. Тэдэнэй эгээл «залуунь» Хойто-Агын «Одон» гэһэн кооператив мүн. Энэ кооперативай түрүүлэгшэ Түмэн Батоевтой уулзабабди.
- Түмэн Дугарович, Хойто-Ага нютагта үмсын хамһабариин ажахытай 200 гаран үрхэтэ айл ажаһууна. Теэд оройдоол 44-
иинь «Одон» кооперативай пайщигууд болоно гээд элидхэгдэбэ. Бэшэ зон кооперативһаатнай мүнгэ урьһалха аргагүй болоно гү?
- Эдэ 44 айл – гансал үмсынгѳѳ хамһабариин ажахыгаар байдаг зон, юрэ хэлэбэл, ажалгүй зон болоно. Һургуулида, түймэр саралгын албанда, захиргаанда, соёлой байшанда г.м. ажалтай зон, пенсионернүүд пайщигууднай болодоггүй. Теэд пайщик бэшэшье һаа, урьһаламжын мүнгэ абаа бэд даа. Пайщигууднай 20 хуби түрэсэтэй мүнгэ урьһалдаг һаань, пайщик бэшэ зондо 25 хубяар үгэдэгбди. Пайщигууд жэлээр мүнгэ урьһалха аргатай, жэшээнь, 50 мянгые абаад, жэл болоод, түрэсэтэйнь бусааха. Аргатай һаа, уридшье бусааха. Харин пайщик бэшэ зондо һараар, 4 һараар үгэнэбди.
- Танай кооперативһаа мүнгэ урьһалхада, юугээрээ аша олзотойб?
- Маанадһаа займ абаһан хүн гансахан лэ хэды малтайбиб гэжэ гэршэлһэн саарһа асарха, бэшэ саарһа - паспортын буулгабари, СНИЛС гэхэ мэтые эридэггүйбди.
- Байгша ондо хэды хүндэ мүнгэ урьһалаабта?
- 2016 ондо 20 хүндэ үгѳѳбди. Бүхы мүнгэмнай хүнэй гар дээрэ байна. Олонхинь лэ түрэ найр хэхэеэ абадаг. Һарын урьһаламжа тон ехэнь 100 мянган түхэриг үгэжэ үзѳѳбди.
- Зээлеэр абаһан мүнгэеэ бүхы зон саг соонь бусаадаг гү?
- Олонхинь лэ бусаадаг. Хоёр лэ хүн хойшолуулжа байна. Муу юумэнһээ, осол аюулһаа хэншье аршалагдаагүй гээшэ бэд даа. Дүрбэн хүлтэй мориншье бүдэрдэг ха юм. Нэгэ заёмщигоймнай хүбүүн түрын һүүлээр хүнэй машинаар ябатараа, аюулда ороод, машиныень һалгажархёо. Нүгѳѳдэнь планшедээ ябуулаад, гэртээ мартаад гараһан байгаа. Тэрэнь ехээр халаад, түймэр боложо, гэрынь шатаа һэн. Тиигээд эдэ хоёрнай зээлиеэ бусааха аргагүйдэшоод байна. Нютагай зон ха юм даа, шалтагыень булта мэдэжэ байнабди. Яахабибди гэжэ кооперативайнгаа правленидэ шиидхэбэри абахабди.
Агын Буряадай тойрогой Түлѳѳлэгшэдэй суглаанай түрүүлэгшын орлогшо Даши ДУГАРОВАЙ тэмдэглэһээр, анхан хүдѳѳ ажахын урьһаламжын кооперативууд һуурин дээрэ нютагай засаг дэмжэхэ зорилготойгоор байгуулагдаһан. «Харин мүнѳѳ олонхи кооперативууд ѳѳрынгѳѳ зорилгонуудые бэелүүлнэгүй. Урьһаламжын мүнгэ зариман 16, зариман 40 хуби түрэсэтэйгѳѳр үгэнэ. Зариман тэды мүнгэнһѳѳ ехые үгэхэгүйбди гэжэ ямаршье үндэһэгүйгѳѳр ѳѳрын эрилтэ табина. Хэн эдэ асуудалнуудые гуримшуулха, хинаха ёһотойб? Эдэ кооперативуудай ажаябуулгаһаа һууринда ямар аша үрэ байнаб гэһэн шэнжэлэлгэ юундэ хэгдэнэгүйб?» - гээд хэдэн асуудал Даши Цыденович бодхоогоо.
Эдэ бодхоогдоһон асуудалнуудынь харюутай боложо, хүдѳѳ һууринай хүгжэлтэдэ анхарал бүришье ехээр табигдаха бэзэ гэжэ найдая.
Дэлгэрэнгыгээр 51-дэхи дугаарта.
