Тус ажахын малшад хонидойнгоо шанар шэнжыень алдуулхагүй, улам һайжаруулха, олошоруулха зорилгонуудые урдаа табижа бэелүүлдэг юм. Буряад үүлтэрэй мал һайн түл үгэжэ, ашаг шэмэнь ехэ байдаг.

Ажахын ахамад зоотехник Жамьян Батожаргаловтай хөөрэлдэһэмнай, хонид малшадай хори гаран буусада, тэрэ тоодо 14 отара эхэ хонид арьбажуулагдана. Апрелиин эхеэр эхэ хонидой түрэлгэ эхилһэн байна. Намар малаа диилэнхидээ хэмэл аргаар үрэжүүлээ һэн. Зарим буусануудта харууһалагдадаг эхэ хонидто хусануудые табиһан. Зүдхэлиинхид ажахыдаа хуса олоор баридаггүй бшуу. Эмнеэ соогуур зарим хурьгадые шэлэжэ, шэмхэнгүй үлөөдэг гуримтай. Тиигээд аминдань отара болгоод, хабарынь бонитировко хэгдэдэг гээшэ. Тон һайнуудыень шэлэжэ, 50, 60-ыень хуса болгожо үлөөдэг. Үлэһэниинь мяхан болохо, бусадынь Дулдаргын аймагай, тойрогой, хизаарай үүлтэртэ ажахынуудаар наймаалагдадаг. Үүлтэртэ заводой нэрэ зэргэтэй байхадаа, жэл бүри 10 хуби мал худалдажа байха ёһотой. Агын үүлтэрэй буряад хонид шэрхи мал юм. Бэлшээри, хоол һайтай һаа, түргэн томо болодог.

Зүдхэлиин дүй дүршэлтэй малшадай дунда залуу бүлэнэр хүдөө буусануудта хамтын ажахын мал харана. Наһаараа аба эжынгээ хэжэ ябаһан ажалыень халан абаһан. Малда ябаһан зоноо ажахын хүтэлбэри алишье талаар дэмжэдэг, туһалдаг. Эдеэ хоолоор, түлеэ залһаар хангадаг, зайн галыень түлэдэг. Малда ябаһан зон хамтын ажахын мал бүрин бүтэн байлгажа, олон болгожо арьбажуулдаг.

Зүдхэлиhөө найма модоной зайда оршодог «Нарhан боори» гэжэ газарта залуу малшан Аюр Дондоков ажахынгаа 300 гаран эхэ хони харууhална. Хонишод үбэлжэлгэ ядамаргүй дабажа, эрхим түл абаһан байна. Дулаан үбэл боложо, хоол хошо элбэг байжа, хонид жэлбэтэй түрөө бшуу. Малшанай тэмдэглэһээр, сакман соогуур зууһаа зуу гаран хурьга абажа, ажахынгаа эрхим хонишодой тоодо ороһон, эгээл эрхим үрэ дүн - зууhаа зуун арбан хурьга абаhан. Мүнөө жэлшье онсо илгаагүй, бууса дээрэнь түл абалгын ажал үндэр хэмжээндэ эмхидхэгдээ. Мартын хори гаранаар хонидой түрэлгэ эхилhэн байгаа. Хонидой хашаар дулаан дэбидхэртэй. Досоо газаагүй сагаадагдаhан. Ажахы фураж, зелёнко буулгадаг. Хонишод малдаа түрэлгын үедэ эдюулхэ хүсэд хүрэхэ хоолтой байгаа. Түрэhэн хонид үдэр бүри зелёнко эдижэ, дабhа долёожо байхадаа, бэеынгээ тэнхээ тамир алдангүй, ногоондо гараа. Түрэhэн хонид бэлшээридэ хурьгадаа дахуулhан ябадаг. Тэдээн сооhоо олонхинь ганса бэшэ, эхир хурьгадтайшье хонид бии. Түрэлгын үедэ сакманщигуудаар дуталдаха орёо асуудал гарадаггүй. Хонишодой ажалда туhалагшад ехэ хубитаяа оруулдаг. Хонидой түрэхэ талада hэльбэн шэнэлээтэй дулаан хашаартай. Уhаар хангалгын талаар асуудал гарадаггүй. Майн эсэсээр эхэ хонидой түрэлгэ түгэсэжэ, малшад эмнеэ хэжэ найрлаһан байна. Малай түрэлгын түгэсэхэдэ, хүдөө ажахын мэргэжэлтэд шэнэ түлөө тооложо гуримшуулдаг, эрхим хонишодойнгоо нэрэ обогуудые элирүүлдэг гээшэ. Намартаа ажахы нютагһаа гадуур үбhэ бэлдэжэ, малшадтаа тарааhан юм. Дондоковтон өөрын трактор техникэтэй. Ажахын хүтэлбэри хонишодоо шэнгэн түлишѳѳр, трактор, техникын нөөсэнүүдээр хангажа байдаг. Ажахын түрүүлэгшэ Дарима Дондокова, ахамад зоотехник Жамьян Батожаргалов, малай аргашад малшадайнгаа бууса мэнэ-мэнэ болоод эрьежэ, шиидхэгдээгүй асуудалай байбал, шиидхээд ошодог.
Аюрай аба эжынь Батоболот Дондоков ба Буда-Ханда Цынгуева хүбүүнтэндээ хамһалсажа, дүй дүршэлөөрөө хубаалдадаг. Абатаниинь гушаад жэлэй туршада хүдөө буусада үгэ нэгэтэй, хамсыгаа шаман ажаллажа, ажалай баян дүршэлтэй юм. Хонин ажалда хүдэлхэ үедѳѳ ажалай эрхим дүнгүүдые харуулжа, ажахынгаа залуу малшадта олон жэлдэ жэшээ ябаһан. Батоболот Дондоков хамтын ажалай түлѳѳ шармайн ябажа, ажахын хүтэлбэриин үгэhэн түсэб-даабари үлүүлэн дүүргэжэ, магтаалтай ажаллаа. Дондоковтоной бүлэ жэл бүри зууhаа доошо бэшэ түл абадаг hэн. Ажахынгаа, аймагайнгаа зуутан хонишоной тоодо жэл бүри орожо, амжалтатай ажаллаа бшуу. Хабарай хара hалхин, зунай ааяма халуун, намарай хүйтэн бороон, үбэлэй саhан, шуурган соогуур хониёо харажал ябаа даа. Хонин бүхэнэйнгѳѳ нюур, зүhыень тон hайн мэдэхэ бэрхэ хонишон гэжэ нютаг зондоо хэлсүүлдэг гээшэ. Нооhо хиргалгын үедэ Дондоковтоной буусада харуу-hалагдадаг хонин бүриhѳѳ 4 гаран хиилээр «сагаан алтан» жэгдэрдэг байhан юм.

You have no rights to post comments